Ægir - 01.10.1995, Blaðsíða 40

bakugga alllangt aftur. Aftari bakuggi
er langur - nær frá á móts við miðjan
eyrugga langleiðina aftur að sporð-
blöðku. Raufaruggi er um 2/3 af lengd
aftari bakugga. Sporður er í meðallagi
stór. Eyruggar eru stórir en kviðuggar
grannir og langvaxnir. Þeir ná aftur á
móts við aftari enda eyrugga eða
lengra. Á neðri skolti er stuttur en
greinilegur hökuþráður. Nasaop eru
smáspöl framan við augu. Rák er
greinileg.
Litur er brúnleitur eða öskugrár.
Geislar B2: 54-58, R: 49-53.
Heimkynni: Stórriddari hefur fundist
undan Norðvestur-Spáni, við Asóreyjar
og Madeira en er hvergi algengur og
fáir hafa fundist til þessa. í september
1994 veiddist einn á línu á grá-
lúðuslóð vestan Víkuráls (á.a.g.
65°30’N og 28°15'V). Veiðiskip var
Tjaldur II SH. Því miður brotnaði aft-
asti hluti fisksins af í frystiklefa og
týndist svo ekki fékkst nákvæm lengd
en sá hluti fisksins sem skilaði sér var
88 cm. Það sem týndist gæti hafa verið
um 10-12 cm.
Lífshœttir: Lítið er vitað um lífshætti
stórriddara því svo fáir hafa veiðst.
Skyldleiki við aðrar tegundir: Fiskar
sömu ættar sem þekkjast á íslandsmið-
um eru móra, Mora rnoro, fjólumóri,
Antimora rostrata, silfurþvari, Hal-
argyreus johnsonii, mórubróðir, Laemo-
nema latifrons, og bláriddari, Lepidion
eques, en þeirri tegund líkist stórridd-
ari mest. Þeir greinast þó auðveldlega
í sundur á því að augu bláriddara eru
mun stærri, fremsti geisli í fremri
bakugga er lengri, kviðuggar styttri og
spyrðustæðið er grennra. Þá getur ver-
ið mikill stærðarmunur á þeim því blá-
riddari verður ekki lengri en 50 cm en
stórriddari getur náð 90-100 cm lengd
eins og þegar hefur komið fram.
Ætt: Galtarætt, oreosomatidae
Durgur, Allocyttus verrucosus
Gilchrist, 1906
Stœrð: A.m.k. 38 cm.
Lýsing: Hávaxinn og þunnvaxinn,
tígullaga fiskur. Mesta hæð er um helm-
ingur af heildarlengd fisksins. Haus er
mjög stór, um þriðjungur heildarlengd-
arinnar. Augu eru mjög stór, stærri en
þriðjungur hauslengdar. Kjaftur er ská-
settur og á skoltum eru mjög smáar
tennur. Tálknalok eru smágeislagárótt.
Uggar eru allir vel þroskaðir. í bakugga
eru fimm til sjö broddgeislar fremst og
er annar broddgeislinn stærstur. í rauf-
arugga eru tveir broddgeislar fremst. í
hvorum kviðugga er einn broddgeisli.
Spyrðustæði er grannt. Hreistur er
kambhreistur. Tálknalok er hreistur-
laust. Mjög ungir fiskar eru með tvær
raðir stækkaðra hreisturblaða neðarlega
á kvið. Þau verða ógreinileg með vax-
andi aldri en merki um þau sjást hjá
stórum fiskum. Rák er greinileg og ligg-
ur í stórum sveig yfir eyruggum og
sveigir niður aftan þeirra og virðist vera
óregluleg rétt fyrir aftan eyrugga en
bein þaðan og aftur að sporði.
Litur er svartfjólublár og ljósbrúnn
hjá fullorðnum fiskum en silfraður hjá
ungviöi og grænleitur á baki með stór-
um gráum skellum sem hverfa hjá fisk-
um sem eru lengri en 12 cm.
Geislar B: V-VI+29-33 (V+31), R: II-
111+27-31 (11+29), E: 17-20 (19), K: 1+6
(1+6). (í sviga eru tölur sem eiga við fisk
þann sem veiddist á Islandsmiðum.
Rómverskar tölur sýna fjölda brodd-
geisla.)
Heimkynni: Fisktegund þessi er algeng
á 400-1500 metra dýpi frá Walvis-flóa í
Namibíu suður fyrir Afríku til Mósam-
bik-sunds. Einnig finnst tegundin í
Guineu-flóa, undan Máritaníu, í vestan-
verðu Atlantshafi og við Ástralíu. Hér
veiddi togarinn Runólfur SH einn fisk
þessarar tegundar 34 cm langan í botn-
vörpu í maí 1994 á 1150 metra dýpi á
grálúðuslóð vestan Víkuráls (65°16'N og
28°15'V). Þessi fisktegund mun aldrei
hafa veiðst svona norðarlega áður.
Lífshættir: Sennilega miðsævis-, djúp-
og botnfiskur sem lifir á rækjum,
smokkfiski og ýmsum fisktegundum.
Aðrar fisktegundir sömu ættar sem
fundist hafa á íslandsmiðum eru gölt-
ur, Neocyttus helgae, sem fannst hér fyrst
árið 1989, og blákjammi, Pseudocyttus
maculatus, sem veiddist hér 1993.
Á meöan verið var að ganga frá
þessari grein bárust tvær fisktegundir
sem ekki höfðu áður veiðst á íslands-
miðum til Hafrannsóknastofnunar.
Önnur tegundin er af hyrnuætt,
oneirodidae, en af þeirri ætt þekkjast
a.m.k. sex tegundir fiska á íslandsmið-
um. Hin tegundin er af ætt trjónu-
nefa, gigantactinidae, og er sá fiskur
önnur tegund þeirrar ættar sem finnst
hér á íslandsmiðum. Fiska þessa
veiddi togarinn Vigri á grálúðuslóð
vestan Víkuráls í júlí sl. Eftir er að
rannsaka þá nánar. □
40 ÆGIR