Ægir - 01.10.1995, Blaðsíða 22

Mynd 3. Toggeta í drætti, breytilegt álag á vél og
mismunandi vindálag, hegöun ferla í stórum dráttum.
álag. Við tiltekinn hraöa, sem dæmi 3 hn, má lesa mun milli
tilfallandi ferla sem vib á, sem dæmi 80% álag og 6 vindstig
(um 17 tonn). Mismunandi mótstöðueiginleikar skipa og sjó-
hæfni, ásamt því að vindfang er mismunandi, geta þýtt að
skip sem hefur minni bryggjuspyrnu en annað tiltekið skip
hefur við meðalaðstæður (sjólag, vindur) hugsanlega álíka
mikinn eða meiri dráttarkraft. Við skulum kalla dráttarkraft-
inn hér toggetu skips, þar sem skipiö kemur til með að vinna á
ákveðnum toghraða við ákveðnar meðalaðstæður sem em mjög
breytilegar, en ekki á 0 hn hraða (bryggjuspyrna) og lygnar
aðstæður. Það sem hér er nefnt toggeta er hins vegar ekki einfalt
mál aö ákveða, andstætt togkraftinum (bryggjuspyrnunni).
Útreikningar
Almennt: Hér verður stillt upp aðferð til að reikna út það sem
hér að framan er nefnt toggeta skips, eða láréttur dráttarkraftur
Ft, sem er jafnt og heildarmótstaða veiðarfæris (troll með til-
heyrandi).
Bremsuafl til ráðstöfunar (Pbn) fyrir skrúfu: Ekki er óraunhæft
að gera ráð fyrir 80% af skráðu bremsuafli vélar sem viðmiðun-
arafli á flotvörpuveiðum við meðalaðstæður. Afgangsafl er þá til
ráðstöfunar til að mæta verri aðstæðum sem dæmi. Gengið út
frá skráðu bremsuafli vélar, Pb, og rafmagnsframleiðslu á togi,
Qt, þá fæst bremsuafl til ráðstöfunar, Pbn, sem:
Pbn = 0.8 x Pb -r 1.55 x Qj [hö] (Líking IV)
Útreiknuð bryggjuspyma (T): Tæknideild hefur þróað líkingu
til að reikna út togkraft, gengið út frá ákveðinni „staðalskrúfu"
og ákveðnum snúningshraða fyrir ákveðið þvermál, minnkandi
snúningshraða með vaxandi þvermáli. Líkingin gildir bæði fyrir
skrúfur í hring og hringlausar skrúfur og er eftirfarandi:
T = (0.0116 x D2 + 0.076) x (1.15 + 0.1 x D) x Pb0-69 x S (Líking V)
þar sem:
T = útreiknuð bryggjuspyrna (tonn)
D = skrúfuþvermál (m)
Pb = bremsuafl vélar (hö)
S = stuðull, S = 1.0 skrúfur í hring
S = 0.71 skrúfur án hrings (meðaltal)
Ef reikna á út hámarks bryggjuspyrnu fyrir skráð bremsuafl,
Pb, er skráð bremsuafl vélar sett inn í líkinguna. í því tilviki sem
hér um ræðir er verið að leita að útreiknaðri bryggjuspyrnu
miðað við bremsuafl til ráðstöfunar, Pbn, og er sú stærð þar af
leiðandi sett inn í líkinguna.
Nýtanleg spyrna á togi (T,): Eins og mynd 1 sýnir þá fellur
spyrnan með vaxandi hraða fyrir tiltekið vélarafl sem er til
ráðstöfunar. Ef gert er ráð fyrir að nýtanleg spyrna miðað við
3ja hnúta togferö falli um 16% frá bryggjuspyrnu, þá verður
spyrnan á togferð 84% af bryggjuspyrnunni, eða:
Tt = 0.84 x T (tonn) (Líking VI)
Það gildir eftirfarandi samband milli nýtanlegrar spymu á
togi (Tt), dráttarkrafts (FT) og mótstöðu skips (Rs):
FT + Rs = Tj (tonn) (Líking VII)
Mótstaða skips (R$): Mótstaða skips við 3ja hnúta toghraða
og vind- og sjávarstig B 3-4 (Beaufort 3-4) má áætla út frá eftir-
farandi líkingu:
Rs=2.4xBT/1000+5Rv (tonn) (Líking VIII)
Þar sem BT er brúttótonnatala skips, þ.e. nýja mælingin sem
finna má í skipaskrám, og 5RV er viöauki vegna vindmótstöðu.
Þetta er nálgunaraðferð sem Tæknideild hefur sett fram og
gefur grófa stæröargráðu skipsmótstöðunnar.
í töflu I eru upplýsingar um viðauka í vindmótstöðu, 5RV,
eftir skipsstærð og vindstyrkleika, þ.e. 4, 5, 6 og 7 vindstig.
Þannig má lesa út úr töflunni að ef skipið er 1500 BT og vind-
styrkleiki 6 vindstig, að viðbótar vindmótstaða, 5RV, er mitt á
milli 1.53 og 1.74, eða um 1.64 tonn. Ef aðeins er reiknað
með það sem við köllum meðalaðstæður (3-4 vindstig) verður
5RV = 0.
Tafla 1
Áætlaður vindmótstööuauki Rv
Viöauki í vindmótstöbu (tonn) viö breytilegan vindstyrkleika
B í-tala 4 stig 5 stig 6 stig 7 stig
200 0,03 0,13 0,22 0,42
400 0,07 0,26 0,44 0,84
600 0,10 0,39 0,65 1,25
800 0,14 0,52 0,87 1,67
1000 0,17 0,65 1,09 2,09
1200 0,21 0,78 1,31 2,51
1400 0,24 0,91 1,53 2,92
1600 0,28 1,04 1,74 3,34
1800 0,31 1,17 1,96 3,76
2000 0,35 1,30 2,18 4,18
2200 0,38 1,43 2,40 4,59
2400 0,41 1,56 2,62 5,01
22 ÆGIR