Tímarit lögfræðinga - 01.06.1996, Blaðsíða 20

í fyrsta lagi má nefna hin víðtæku friðunarákvæði lax- og silungsveiði-
laganna. Þar er um að ræða árstíðabundna friðun, friðun á ákveðnum tímum
sólarhrings, bann við veiðum á tilteknum svæðum, t.d. ósasvæðum, nær algert
bann við laxveiðum í sjó og skorður við silungsveiði í sjó. Loks fer ráðherra
með verulegt vald til að auka umræddar friðunaraðgerðir og raunar draga úr
þeim í öðrum tilvikum. Sjá nánar IV. og V. kafla laganna.47
I öðru lagi eru í lögum settar umfangsmiklar skorður við veiðiaðferðum og
veiðitækjum þeim, sem heimilt er að nota við veiðar, sbr. VI. kafla.
í þriðja lagi eru fyrirmæli sett varðandi mannvirkjagerð í veiðivatni, sbr. VII.
kafla.
I fjórða lagi er svo um að ræða einhverjar víðtækustu skorður, sem fasteignar-
eiganda eru settar á þessu sviði, en það er skylduaðildin að veiðifélagi, sbr.
VIII. kafla, sem fer síðan með ráðstöfunarrétt veiðinnar, samkvæmt nánari
fyrirmælum, en viðkomandi eigandi nýtur hins vegar réttinda í samræmi við
arðskrá.
Loks er ástæða til að vekja sérstaka athygli á því, að samkvæmt lax- og
silungsveiðilögunum er um mjög rúmar heimildir ráðherra að ræða, og eftir
atvikum veiðimálastjóra og annarra stjórnvalda, til frekari afskipta af nýtingu
og meðferð veiðiréttarins, en beinlínis er lögfest. Á það t.d. við um frekari frið-
unaraðgerðir, frekari afskipti af gerð og notkun veiðitækja o.s.frv.
4.5 Beitarréttur
Meðal þeirra heimilda, sem í eignarrétti fasteignareigandans felast, er réttur
hans til að nýta þann gróður, sem á fasteign hans finnst, öðru fremur til beitar
og annarra nytja tengdum búskap og húsdýrahaldi. Slík nýting sætir hins vegar
takmörkunum af umhverfisréttarlegum toga.
Koma hér í fyrsta lagi til skoðunar ákvæði um ítölu, en með ítölu er átt við
að eiganda fasteignar, eða þeim sem leiðir rétt frá honum (yfirleitt ábúanda), sé
gert skylt að takmarka stærð bústofns síns vegna hættu á gróðurspjöllum eða
uppblæstri. Lagafyrirmæli um ítölu eru að öllum líkindum jafn gömul búsetu
okkar í landinu, sbr. fyrirmæli í Grágás. Þannig má segja að frá fyrstu tíð hafi
bærst umhverfisréttarleg taug með þessari þjóð þó svo upphaflega hafi ákvæði
um ítölu fremur tekið mið af hagkvæmnissjónarmiðum en náttúruvemdar-
sjónarmiðum í síðari tíma skilningi.
Itala getur jafnt komið til í eignarlöndum sem og þeim afréttum er liggja utan
marka eignarlanda. Nánari fyrirmæli liér að lútandi eru í 23. og 24. gr.
landgræðslulaga nr. 17/1965, svo og í III. kafla laga nr. 6/1986 um afréttamál-
efni, fjallskil o.fl.
Fasteignareigandi kann að sæta fleiri takmörkunum af þessum sökum. í II.
kafla landgræðslulaga er gert ráð fyrir því að Landgræðslan afli sér fullkomins
47 Sjá Hrd. 1984 1136 um skilyrði takmarkana við silungsveiðum í sjó skv. 14. gr. lax- og
silungsveiðilaga.
96