Tímarit lögfræðinga - 01.06.1996, Blaðsíða 42

5.2 Vinnustaðir og samfélagsþjónustustörf
Fangelsismálastofnun sér um að útvega hentuga vinnustaði fyrir samfélags-
þjónustu. Hefur það reynst vandkvæðalítið og er óhætt að segja að eftirspurn
eftir samfélagsþjónum sé þessa stundina meiri en framboðið. Sú leið hefur
verið farin að fangelsismálastofnun gerir samning við viðkomandi vinnustað
áður en hugsanlegir samfélagsþjónar hefja störf. Gildir slíkur samningur tíma-
bundið og er uppsegjanlegur af hálfu beggja samningsaðila. I samningi koma
fram skyldur eftirlitsmanns í tengslum við samfélagsþjónustu. Fulltrúi fangelsis-
málastofnunar kynnir vinnuveitanda og eftirlitsaðilum á vinnustað úrræðið
rækilega og lögð er áhersla á greið og reglubundin samskipti á milli stofn-
unarinnar og vinnustaðar.
í október 1992 setti Evrópuráðið fram ákveðnar viðmiðunarreglur um vinnu-
staði. Þar er tekið fram í 67. gr. að störf samfélagsþjóna verði að vera „raun-
veruleg störf ‘ sem séu þjóðfélagslega gagnleg auk þess sem þau verða að hafa
gildi fyrir viðkomandi samfélagsþjón og vera þess eðlis að honum verði gert
kleift að þroska hæfileika sína eins og unnt er. Hagnaðarsjónarmið mega ekki
liggja til grundvallar samfélagsþjónustustarfi, þ.e. samfélagsþjónn má ekki
þjóna hlutverki sem einhverskonar ódýrt vinnuafl.
Dönum hefur ekki þótt ástæða til að túlka þessa grein bókstaflega enda er það
ekki sjálfgefið að hæfileikar allra samfélagsþjóna geti notið sín til hins ýtrasta
þó reynt sé eftir fremsta megni að finna viðeigandi störf fyrir hvem og einn
m.t.t. getu hans og persónulegra eiginleika. Það er hins vegar ljóst að störf þau
sem unnin eru geta haft gildi fyrir viðkomandi samfélagsþjón og hann sjálfur
öðlast þroska og skilning á sviðum sem áður vom honum ókunn. Ástæða þess
er sú að störf þau sem samfélagsþjónar sinna eru mörg hver líknar- og aðstoðar-
störf þar sem þeir umgangast sjúka eða aldraða einstaklinga eða aðra sam-
ferðarmenn okkar sem minna mega sín.
Frá upphafi var við það miðað að þau samfélagsþjónustustörf sem kæmu til
greina væru fyrst og fremst aðstoðarstörf hjá opinberum stofnunum eða
stofnunum sem nytu opinberra styrkja svo og félagasamtökum. Miðað skyldi
við staði er gætu lagt til verkefni sem ófaglærður starfsmaður gæti auðveldlega
sinnt. Auk þess skyldi vinnan vera þess eðlis að henni yrði ekki sinnt, eða hún
aðeins unnin í sjálfboðavinnu, kæmi samfélagsþjónusta ekki til. Samfélags-
þjónustan kemur því sem einskonar viðbót við önnur störf á viðkomandi vinnu-
stað. Tilgangurinn er því sá að vinna störf sem setið hafa á hakanum t.d. vegna
manneklu eða fjárskorts eða að aðstoða við önnur aðkallandi verkefni. Á móti
kemur að samfélagsþjónusta má ekki vera til þess að skerða atvinnu, þ.e.
samfélagsþjónn má ekki taka starf frá öðrum og því kæmi ekki til greina að fela
honum starf sem til hefði staðið að ráða annan mann til að sinna gegn greiðslu.
Þess má geta að samfélagsþjónar geta verið fleiri en einn á sama vinnustað en
þó er vinnutími þeirra aldrei sá sami.
Samningar hafa, þegar þetta er ritað, verið gerðir við eftirtalda vinnustaði á
höfuðborgarsvæðinu:
118