Ægir - 01.01.1996, Blaðsíða 19

hvort eitthvað bitastætt hangir þar á spýtunni. Þær botnfisk-
tegundir sem helst hafa verið nýttar eru auk þorsks, ýsa, ufsi,
karfi og grálúða.
Þorskur
Þorskstofninn í Barentshafi er stærsti þorskstofn í Norð-
ur-Atlantshafi. Útbreiðslusvæðið er við strendur Noregs
norður um að Svalbarða og austur að Novaya Semlya. Aðal-
hrygningarsvæðið er við Lofót og fer hrygningin fram að
vori eins og hér við land. Að iokinni hrygningu gengur
hrygningarþorskurinn austur inn í Barentshaf og dreifir sér
þar í ætisleit en einnig norður í áttina aö Svalbaröa (4.
mynd). Þegar fer að hausta og kólna í Barentshafi leitar
hrygningarfiskurinn aftur til baka smám saman og leitar aft-
ur upp að ströndinni til hrygningar er líöa fer á vetur (5.
mynd).
Seiðin rekur að lokinni hrygningu með straumum inn í
Barentshaf og í áttina að Svalbarða. Ungfiskurinn elst þar að
mestu upp uns kynþroska er náð. Seint á haustin er kólnar
heldur ungfiskurinn sig að mestu suður af Bjamarey, enn-
fremur norður af Finnmörk og eins sunnan við Smuguna (5.
mynd). Það er því síðsumars og á haustin áður en kólnar sem
má gera ráð fyrir þorski í Smugunni.
Þorskaflinn úr Barentshafi árin 1950-1995 er sýndur á 6.
mynd. Á árabilinu 1950 og fram til 1977 var meðalaflinn um
800 þúsund tonn. Mestur var hann árið 1956, tæp 1400 þús.
tonn, en minnstur árið 1964, um 400 þús. tonn. Aflinn fór
hraðminnkandi frá árinu 1978 og var kominn niður í lág-
mark, 300 þús. tonn, árið 1984. Þá fór afli aftur vaxandi en
vegna mikillar sóknar og lakrar nýliðunar var ljóst að stefna
myndi í óefni ef ekki yrði gripið til róttækra aðgerða. Vegna
5. mynd: Göngur þorsks úr Barentshafi og frá Svalbarða til hrygn-
ingarstöðvanna við Noreg. Skyggðu svœðin sýna hvar ókynþroska
þorskurinn heldur sig síðla hausts og að vetrarlagi. (Harden fones:
Fish migration 1968.)
6. mynd: Barentshafs-þorskur. Afli 1950-1995.
)
7. mynd: Barentshafs-þorskur. Veiðistofn og veiðidánartala.
verulegra sóknartakmarkana voru aðeins heimilaðar rúmlega
200 þús. tonna veiðar árið 1990. Árangur sóknartakmarkana
ásamt betri nýliðun hefur skilað sér í vaxandi afla undanfar-
in ár og árið 1994 var aflinn kominn í fyrra meðaltal, um
800 þús. tonn.
Þróun í veiðistofni undanfarin ár hefur verið nokkuð
áþekk þróun í afla (7. mynd). Sú mynd sýnir reyndar veiði-
stofn allt frá árinu 1950 og var stofninn á árunum
1950-1957 á bilinu 2,5 til 3,5 millj. tonna. í kringum 1960
fer stofnstæröin niður fyrir 2 millj. tonna og kemst í lágmark
árið 1964 en vex svo hratt næstu ár vegna betri nýliðunar,
bæði árin 1963 og 1964. í kjölfar þessara árganga fylgdu
óvenju slakir árgangar frá árunum 1965 og 1967 og komst
veiðistofninn aftur niður í 1,5 millj. tonn. Árgangarnir frá
1969 og sérstaklega 1970 reyndust stórir en þrátt fyrir það
náði stofninn aðeins að komast yfir tveggja millj. tonna
stærð árið 1974 og fór þá í 2,5 millj. tonn. Stofninn fór síðan
ört minnkandi næstu ár, bæði vegna mikillar sóknar og eins
ÆGIR 1 9