Ægir - 01.07.1996, Qupperneq 18

Tíu ára á síldarplani
Guðlaugur er borinn og barnfæddur Reykvíkingur, sonur Jóns Björnssonar
sem var skipstjóri og útgerðarmaður á Birni Jónssyni. 1958 seldi hann ísbirnin-
um bátinn og gerðist útgerðarstjóri fyrirtækisins. Hann sá meðal annars um síld-
arplan ísbjarnararins á Seyðisfirði á sumrin og þangað fór Guðlaugur með honum
fyrst 10 ára gamall að rúlla tunnum og sendast og fékk því bakteríuna snemma
eins og hann orðar það.
„Eg hef aldrei fengist við neitt annað en sjómennsku. Það koma aldrei neitt
annað til greina. Stundum hef ég efast um starfsvalið en þetta er það sem ég
kann og ekkert finnst mér eins
spennandi eins og nótaveiði.
Á planinu fyrir austan sá maður
ýmsa fræga síldarskipstjóra sem þá
voru á toppnum. Sumir eru enn á
veiðum, s.s. Hörður Björnsson sem
nú stýrir Þórði Jónassyni."
Fyrsta skiprúmið fékk Guðlaugur
svo 15 ára á Ásberg RE á síldveið-
um sumarið 1967 en þar var Björn
Jónsson bróðir hans skipstjóri.
1970 settist svo Guðlaugurá skóla-
bekk í Stýrimannaskólanum og lauk
námi með fullum réttindum 1974.
Hann prófaði fragtsiglingar hjá Eimskip á þessum árum og segist ekki hafa viljað
sleppa þeirri reynslu þó ekki fyndist honum það eiga alveg við sig.
Guðlaugur var 2. stýrimaður á Ásberg strax milli bekkja í skólanum en þegar
skólanum lauk var hann ráðinn stýrimaður á Helgu II hjá Ármanni Friðrikssyni út-
gerðarmanni. Þaðan lá leiðin aftur um borð í Ásberg til 1977 en þá var Guðlaug-
ur ráðinn stýrimaður á Narfa RE sem þá var verið að breyta í nótaskipið Jón
Kjartansson. Árið eftir, 1978 tók hann svo við Dagfara GK sem varfyrsta skip-
ið sem hann var fastráðinn skipstjóri á.
Guðlaugur er ómyrkur í máli þegar verð-
myndun á hráefni er ti 1 umrceðu.
vegalengd og siglt er með sumarloðn-
una norðan úr hafi.
Guðlaugur segist reikna með að veið-
inni verði lokið í kringum 20. júní mið-
að við reynslu undanfarinna ára. Hann
bendir þó á að síldin geti verið fljóttek-
in því fari loðnuflotinn allur til veiða sé
hægt að flytja 40 þúsund tonn til lands
í einni ferð.
Guðlaugur segir að mesta áhyggju-
efnið séu veiðar Evrópubandalagsins í
Síldarsmugunni þvi eftirlitslausar veið-
ar þeirra geti leitt til mun meiri veiða en
gefið verði upp.
Svo fór að Elliði lenti í hálfgerðu basli
á síldveiðunum. Nótin sem fylgt hafði
með í kaupunum reyndist léleg og
tvisvar máttu Elliðamenn sigla til lands
með lítinn eða engan afla og nótina
hengilrifna. Þegar loðnuvertíð gekk í
garð í byrjun júlí hélt Elliði til þeirra
veiða þó 700 tonn væru óveidd af síld-
arkvóta hans.
„Eg kunni afar vel við skipið og það
reyndist frábærlega," segir Guðlaugur
sem gerði einnig tilraun til að veiða síld
við Jan Mayen og selja Norðmönnum
til manneldis. Sú tilraun tókst að hluta
því þó síldin væri stygg og dreifð þar
norður frá sigldi Elliði með 150 tonn af
síld til Molö í Noregi. Síldin fór í 2.
flokk vegna smæðar og 18.46 krónur
fengust fyrir kílóið en 23 krónur eru
gefnar fyrir fyrsta flokk.
„Þetta er þrisvar sinnum hærra verð
en hérna heima sem sýnir vel að eitt-
hvað er bogið við verðlagninguna."
Fullfermi betra en hálffermi í
vondu veðri
Margir hafa orðið til þess að gagnrýna
það hvernig loðnuveiði sé stunduð á úr
sér gengnum, of gömlum skipum og ör-
yggi sjómanna sé stefnt í hættu við sigl-
ingar í misjöfnum veðrum með drekk-
hlaðin skip. 21. febrúar lenti Dagfari GK í
vandræðum í Reykjanesröst í 11-12
vindstigum og 12-14 metra ölduhæð
með fullfermi af loðnu. Voru þetta kunn-
uglegar aðstæður fyrir Guðlaug?
„Ég fór á Keflvíkingi, sem er svipað
skip og Dagfari, inn til Vestmannaeyja.
Stærri og öflugri skip með fullfermi á
sömu slóðum áttu ekki erfitt með að
fara þetta.
Þessum veiðum er aldrei stýrt úr
landi, skipstjórinn hefur alltaf síðasta
orðið. Milli mín og þeirra sem gera
þetta skip út er gagnkvæmt traust um
það og ég hef aldrei lent í öðru. Ég þekki
ekki dæmi um annað enda myndu
menn eflaust ekki tala mikið um það."
Takmarka skipstjórar hleðslu gamalla
skipa þegar vont er veður?
„Þegar veðrið er vont er betra að
vera með allar lestir fullar. Þá er minni
hætta á að farmurinn sláist til eða
skilrúm bresti. Það sem menn óttast
mest á þessum gömlu skipum er að
farmurinn fari af stað og flæði fram í
skipið. Svo er best að loka öllu sem
best og þá verður allt í lagi. Siglinga-
málastofnun er að herða kröfurnar
um skilrúm og þil á miliidekki.
Auðvitað er varasamt á vera á ferð á
gömlum og litlum bátum í vonskuveðri
einmitt af þessum ástæðum. Hér um
borð í Elliða gegnir öðru máli. Lestar-
rýminu er skipt í 100 tonna tanka með
traustum þiljum á milli svo við erum
alitaf öruggir. Loðnuskip geta illa eða
ekki losað sig við farminn og allra síst ef
veður er orðið vont.
Þegar ég var skipstjóri á honum Jóni
Finnssyni þá sigldum við oft á Færeyjar
og þá sá ég oft minni báta sem áttu í
hálfgerðum vandræðum því veður eru
oft slæm í hafinu. Þá sá ég best hverja
18 ÆGIR