Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1912, Blaðsíða 11

11
kosti ekki að vera strangvísindalegt, heldur lagar það sig eflir
þörfum nemendanna.
Góðir háskólar eru gróðrarstöðvar mentalífs hjá hverri
þjóð sem er, sannkallaðar uppeldisstofnanir þjóðarinnar i hesta
skilningi. Út frá góðutn háskólum ganga hollir andlegir straum-
ar til hinna ungu mentamanna og frá þeim út í allar æðar
þjóðarlíkamans. Þessir straumar hafa vekjandi áhrif á þjóð-
ernistilflnninguna, enn halda henni þó í rjettum skorðum, svo
að hún verður ekki að þjóðdramhi eða þjóðernisrembingi. Sann-
mentaður maður elskar þjóðerni sitt og tungu, enn liann mikl-
ast ekki af þjóðerni sínu, fyrirlítur ekki aðrar þjóðir nje þykisl
upp yflr þær liafinn. Slíkt er heimskra aðal. Yfir liöfuð að
tala verður það andlega gagn, sem góðir háskólar vinna þjóð
sinni, seint tölum talið eða niælt í ílátum.
Enn auk þess víkkar hver sæmilegur háskóli sjóndeildar-
hring þjóðar sinnar út yfir landamæri hennar til als hins ment-
aða heiins. Hver háskóli fyrir sig má heita borgari í hinni
miklu respublica scientiarum. Milli háskóla heimsins er náið
samband, eins og eðlilegt er, þar sem þeir vinna allir að hinu
sama marki í flestum greinum. Eftirleitin eftir hinum huklu
sannindum vísindanna er þeim öllum sameiginleg. Því eru
háskólarnir kosmopolitiskar slofnanir, um leið og þeir eru þjóð-
legar stofnanir, og hefur reynslan sýnt, að þetta tvent fer ekki
í bága hvort við annað. Þetta band milli háskóla heimsins
verður æ sterlcara og sterkara. Háskólarnir í Norðurálfu og
háskólarnir í Vesturheimi skiftast nú á að senda hvorir lil
annara kennendur sína til að halda fyrirlestra. Hitt hefur verið
altítt um Iangan tíma, jafnvel síðan á miðöldum, að nemendur
fara frá einum háskóla til annars til að fullkomna sig í námi
sínu. Nýtt dæmi þeirrar samúðar, sem háskólar bera hvor til
annars, er símskeyti, sem jeg hef rjett í þessu fengið frá Kristi-
aníu Háskóla, og skal jeg leyfa mjer að lesa það upp. Þetta
skeyti frá háskóla frændþjóðar vorrar er sannkallað gleðiefni
fyrir alla þá, sem að háskóla vorum standa.
»Noregs Háskóli sendir Háskóla íslands (wSosteruni-
versitetet«) í Reykjavík sína bestu kveðju á vígsludeg-
inum og býður því að senda fulltrúa til 100 ára minn-
ingar vorrar 5. og 6. September«.
Þelta samband milli háskóla lieimsins er eitt af þeim táknum
tímanna, sem benda í þá átt, að þess sje ef til vill ekki langt
að bíða, að upp muni renna nýr »Fróðafriður« og að róslur