Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1926, Blaðsíða 79

75
ingargjalds, er þar á móti aðallega bygt á slíkum grund-
velli.
Þrátt fyrir það, sem nú var sagt, er þó varla hugsanlegt að
byggja almannatryggingu hjer á landi á öðrum grundvelli
að þessu leyti, en hinum síðastnefnda.
Tryggingar eru almenns eðlis. Tilgangur þeirra er fyrst og
fremst að tryggja almenning, að engan skorti nauðsynjar.
Hitt er ekki annað eins aðalatriði, að afslýra nokkru efna-
legu tjóni, ef maðurinn þó ekki lendir í skorti út af því.
Það ákjósanlega er vitanlega að almannatryggingin geti ann-
að hvorutveggja, en þar er ekki um að villast, að hjer á
landi verður að velja ódýrasta fyrirkomulagið, ef þess er
nokkur kostur.
Um leið og tekin er upp framfærslutrygging, sbr. bls. 67,
þannig að hver maður, ungur sem gamall, sje í sinni sjálf-
stæðu tryggingu, hverfur aðalmótbáran á móti því, að miða
greiðslur almannatryggingarinnar við nauðsynlegt framfæri.
Sjerhver einstök trygging miðar að eins við framfærslu hins
trygða, út af fyrir sig, og framfærsla vandamanna kemur
ekki til greina, sem sjerstakt atriði.
Hin mótbáran, sem nefnd var, liggur ekki eins greinilega
við úrlausn. Það er hverju orði sannara, að þarflr manna
geta verið misjafnar. Það gelur meira að segja í sama þjóð-
fjelaginu myndast mismunandi mælikvarði á lifnaðarhætti
meðal ýmsra stjetta, þannig, að jafnvel nauðsynjar verði
töluvert mismunandi sitt á hvern mælikvarðann. — En einn-
ig að þessu leyti er aðstaðan fremur góð hjer á landi. Að
vísu eiga menn við misjafnt að búa, en klofningu þjóðfje-
lagsins er ekki svo langt komið enn þá, að ekki megi telja
allan fjöldann á svipuðu reki, að því er lifnaðarhætti snertir.
Ójöfnurnar eru ekki meiri en þær, er verða að rúmast í
sama flokknum, er um flokkun er að ræða á fjölbrotnu og
margskiftu þjóðfjelagi. Flokkurinn »miðstjett« eða »fátækari
hluti miðstjettar« verður þar að rúma allmiklar andstæður.
Hjer á landi er, enn sem komið er, ekki það djúp staðfest
sljetta á milli, að ekki sje hægt að brúa, í því efni, er hjer
er um að ræða. — Enn fremur er þess að gæta, að almanna-
t^ygging hefir alveg ákvarðað verksvið, hún annar sínum á-
kveðnu tryggingargreinum, og spyr þar fyrir utan hvorki um
verðuga eða óverðuga, um ríka eða fátæka. En hún getur ekki
með nokkru móti færst það í fang að verða að meira eða
minna leyti efnahagstrygging, enda væri það í raun og veru