Hugur - 01.01.1989, Blaðsíða 8

LUDWIG WITTGENSTEIN
HUGUR
Fyrstu drög Wittgensteins að Rannsóknum íheimspeki eru
handrit sem hann kallar Athugasemdir um heimspeki, skrifað á
árunum 1929 og 1930.4 Hann lagði það fram með umsókn um
rannsóknarstyrk á Þrenningargarði í Cambridge. Garðurinn
fékk Bertrand Russell til að lesa handritið og semja um það
álitsgerð. Russell segir í niðurlagi skýrslu sinnar:
Kenningar Wittgensteins í þessari nýju bók eru nýstárlegar,
mjög frumlegar og án efa mikilvægar. En ég veit ekki hvort
þær eru réttar eða rangar. Sem rökfræðingur kýs ég heldur að
hlutirnir séu einfaldir en flóknir, og sem slíkum þætti mér
betra ef Wittgenstein reyndist hafa á röngu að standa. En eftir
lestur handrits hans er ég sannfærður um að hann eigi að fá
tækifæri til að vinna úr þessum kenningum sínum. Því ég tel
allar líkur á að úr þeim verði ný heildarsýn yfir alla
heimspeki.5
Formálinn að þessu handriti er dálítið öðruvísi en vænta
mætti um rit um rökfræðileg efni. Hann er svona:
Þessi bók er skrifuð handa þeim sem eru höfundinum
vinsamlegir. Hann hefur samið hana í öðrum anda en þeim
sem svífur yfir hinum miklu fallvötnum evrópskrar og
amerískrar menningar - þeirrar menningar sem við erum öll
brot af. Þessi tíðarandi birtist í framförum; í uppbyggingu æ
stórkostlegri og margbrotnari kerfa; en bókin er samin af þrá
eftir skýrleika og tærleika. Tíðarandinn vill skynja og skilja
ytra borð heimsins - fjölbreytni hans; bókin er leit að
þungamiðju tilverunnar, að eðli heimsins. I þessu skyni gerir
tíðarandinn sér hverja hugmyndina af annarri, og heldur æ
lengra áfram þrep af þrepi. Höfundur bókarinnar er alltaf kyrr
á sama stað og freistar sífellt skilnings á hinu sama.
Eg vildi geta sagt: þessi bók er skrifuð Guði til dýrðar! En á
okkar dögum væru það ærulaus orð, því að þau yrðu ekki rétt
skilin. Þau merkja: bókin er skrifuð í góðum hug. Og að svo
miklu leyti sem hún er ekki skrifuð í góðum hug, heldur til
dæmis af hégómaskap, þá vildi höfundurinn að hún yrði
léttvæg fundin. Hann getur ekki hreinsað hana af slíku nema
að því marki sem hann er sjálfur hreinn.6
4 Ludwig Wittgenstein: Philosophical Remarks, Basil Blackwell,
Oxford 1975.
5 Bertrand Russell: The Autobiography of Bertrand Russell 1914-1944
(Volume II), George Allen and Unwin Ltd, London 1968, bls. 200.
6 Ludwig Wittgenstein: Philosophical Remarks, 7.
6