Hugur - 01.01.1989, Blaðsíða 87

Hugur - 01.01.1989, Blaðsíða 87
HUGUR JÖRUNDUR GUÐMUNDSSON tvö eru í grundvallaratriðum samkvæm í öllum höfuðatriðum er siðferðiskenningu hans varða. Þetta tel ég færa haldgóðar sönnur á réttmæti túlkunar minnar. III Þrátt fyrir að siðferðikenning Humes í Rannsóknirmi sé í höfuðatriðum samkvæm kenningunni í Ritgerðinni, eins og ég hef haldið fram, þá megum við ekki líta fram hjá mikilvægum atriðum sem ólík eru í þessu tveimur ritum. Réttilega hefur verið á það bent, að Ritgerðin sé heimspekilegt verk fyrst og fremst, þar sem Rannsóknin sé hins vegar meistaraverk fágaðra skýringa. Og þetta gefur til kynna mikilvægi þess að um þau sé fjallað á aðskilinn máta, ef menn hafa hug á að kynna sér viðhorf Humes á réttmætan hátt. Sú staðreynd ein, að stílbrigði bókanna tveggja eru ólík, nægi til þess að sýna fram á: ...hvers vegna það er óæskilegt að vitna til Ritgerðarinnar og Rannsóknarinnar án þess að gera þar skarpan greinarmun á...við getum ekki ætlað, að hugtök sem fengin hefur verið sérstök tæknileg merking í tveimur síðustu bókum Ritgerðarinnar, hafi sömu merkingú í Rannsókninni á undirstöðum siðferðisins, því Hume heldur litlu til haga af dularfullri sálarfræðigreiningu sinni í hinu seinna og vinsælla riti sínu.18 Burtséð frá öðrum efnislegum mismun sem er á ritunum tveimur, þá er ljóst, að í Rarmsókninni, þá hefur Hume gefið upp á bátinn flest þeirra aðferðafræðilegu lögmála er hann beitti í Ritgerðinni. Þegar Hume samdi Ritgerðina, þá var hann undir miklum áhrifum frá Newton og vann að því hörðum höndum að koma á fót vísindalegri tilraunaaðferð, er skyldi verða forsenda nýrrar kenningar um mannlegt eðli. Þessi áhersla á vísindalega tilraunaaðferð - eða með öðrum orðum, hin sálfræðilega athugun á mannlegu eðli - er með öllu horfin í Rannsókninni. Hume virðist fljótt hafa áttað sig á ýmsum takmörkunum hinnar sálfræðilegu skýringar og komist að þeirri niðurstöðu að þekkingar á mannlegur eðli bæri að afla með öðrum hætti. Hann byggir því ekki lengur greinargerð sína fyrir siðferðinu á sálarfræðinni, heldur fyrst 18 Páll S. Árdal: samarit, bls. 2. 85
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.