Hugur - 01.01.2000, Side 21

HUGUR
Heimspekingar um eðli kvenna
19
og Nietzsche. Enginn þessara höfunda hefur þó gengið jafn langt og
Gunnar og bókstaflega snúið tvíhyggjunni við og gerst postuli hins
kvenlega innsæis og fordæmt karllega skynsemi. Það er vel meint og
kenningin er konum velviljuð. Gunnar Dal, „einn ástsælasti hugsuður
þjóðarinnar" (tilvitnun í bókarkápu), sýnir sig sem sannur kvenna-
vinur sem segir ungum stúlkum hvað þær eru kyn(ngi)magnaðar og
ávítar karlþjóðina fyrir flest sem hefur misfarist í menningu okkar.
En hvers eðlis er nú eðli kvenna?18 Bókin sem er í formi dagbókar
fermingarstúlkunnar Guðrúnar hefst á innfærslunni: „í dag varð ég
kona. í dag hafði ég í fyrsta sinn á klæðum" (bls. 13). Það myndi að
sjálfsögðu engin fermingarstelpa tjá sig með svo hátíðlegum hætti
um þennan viðburð í lífi sínu. Orðfæri stúlkunnar bókina á enda er
langt frá því að geta talist eðlilegt fyrir stelpur á hennar aldri. Engu að
síður er stúlkan í lýsingu Gunnars holdgerving kveneðlisins því nátt-
úran talar beint í gegnum Ifkama hennar. Náttúran er nokkurs konar
búktalari stúlkunnar vegna þess að kveneðlið er í beinum tengslum
við náttúruna og jörðina. Náttúran talar gegnum líkama hennar og hún
hefur heilmikið að segja: „Á rauða tímabilinu tengist konan sjálfri
uppsprettu lífins, |hún] ... er í snertingu við undur sköpunarverksins.
Hún þarf aðeins að hlusta. Hún er í þjónustu lífsins“ (bls. 13). Það er
ekki nóg með að konan sé þjónn lífsins, heldur stjórnar náttúran henni
og umbunar eða refsar. Vei henni ef hún svíkur líkamann og kven-
eðlið með því að lúta ekki valdi þeirra. Hvað þá ef hún fer á skjön við
kveneðlið eins og nornir gerðu samkvæmt sýn Gunnars, en hann
leiðir að því getur að þær kunni að hafa verið eiturlyfjaneitendur for-
tíðar. Þrátt fyrir þessa sérvitringslegu túlkun á nornum vill Gunnar
ekki afskrifa dulúðleika kvenna. Nei, „það er nefnilega völva í hverri
konu,“ og svo bætir hann við í ísmeygilegum gamla-frænda-tón, „sér-
staklega meðan hún er ung“ (bls. 182).
Vegna þess að konur fæða börn eru þær fyrir tilstilli þjáningarinnar
að mati Gunnars í beinu sambandi við frum-und lífsins. Sársauka-
reynslan gerir að hans mati að verkum að konur skilja alvöru lífsins.
Körlum er fyrirmunað að skilja hana. Konur sem hlýða ekki kalli
kveneðlisins geta líkast til ekki orðið jafndjúpar og hinar sem öðlast
hið „kvenlega innsæi."
I 8
Eftirfarandi umfjöllun er í flestum atriðum sú sama og í dómi mínum um bókina
sem birtist í tímaritinu-Veru, tímariti um konur og kvenfrelsi, 3/1998.