Hugur - 01.01.2000, Side 109

HUGUR
Á milli himins og jarðar
107
Upphaf deilunnar var það að Sigurður Nordal gekk að mati Jónasar
til liðs við kommúnistana í Máli og menningu og skrifaði ásamt
þeim undir áskorunarskjöl til Alþingis um listamannalaun. Jónas
komst á þá skoðun að fornvinur sinn væri forsprakki í aðgerðum
listamanna gegn sér og sagði Sigurð láta kommúnista nota sig sem
útbreiðslustjóra hinnar erlendu stefnu. Sigurður var stórlyndur maður
og gat illa þolað að vera brigslað um slíkt á opinberum vettvangi og
svaraði Jónasi í Morgunblaðinu þar sem hann hóf að sálgreina Jónas.
Sigurður sagði meðal annars: „í raun og veru byrjaði sorgarsaga þín
þegar þú varðst ráðherra. Það sýnir best muninn á sjálfsþekkingu
þinni fyrr og seinna að fyrst í stað hugðirðu alls ekki til valda ... En
þegar þú hafðir bergt á völdunum reyndist eplið miklu lostætara en
þig hafði grunað, sætt og beiskt í senn ... Þegar ég las hina feit-
letruðu laugardagsgrein þína í Tímanum og hugsaði um þig eins og
þú varst fyrir 35 árum, rann mér til rifja að horfa á hversu veraldlegt
gengi getur hulið persónulegan raunaferil fyrir mönnum sjálfum."
Deila þeirra Jónasar og Sigurðar stigmagnaðist og vönduðu þeir
ekki hvorir öðrum kveðjurnar. Jónas kallaði Sigurð talsmann komm-
únista í andlegum málefnum og Sigurður svaraði í sömu mynt og
hæddist að minnimáttarkennd Jónasar gagnvart mennta- og lista-
mönnum. En á listum vildi Sigurður meina að Jónas hefði hvorki vit
né skilning. Eftir að þessari hatrömmu ritdeilu lauk árið 1942 urðu
algjör vinslit með þeim Jónasi og Sigurði.
Þeir töluðust aldrei við upp frá því og virtu hvorn annan ekki við-
lits þó þeir mættust á götu. Það var hinsvegar við bálför Jónasar í
Fossvogskapellu árið 1968 að Sigurður Nordal mætti til kirkju til að
fylgja þessum fornvini sínum til grafar. Sigurður var á meðal síðustu
gesta og vatt sér að kirkjuverði og spurði: „Er ekki sæti fyrir einn
Húnvetning?“ Þrátt fyrir allt var órjúfanleg taug á milli þessara
tveggja stórhuga.
Lífog dauði
Sigurður Nordal var metnaðargjarn fræðimaður og var aldrei fullkom-
lega ánægður með störf sín eins og fram kemur í viðtali við Þorstein
Gylfason heimspeking. Hann efaðist alltaf um hæfileika sína og
fræðistörf og stefndi alltaf hærra, þrátt fyrir mikla og almenna viður-
kenningu. Hann var af öllum almenningi, jafnt sem fræðimönnum,