Búnaðarrit - 01.01.1914, Blaðsíða 76

72
BÚNAÐARRIT
að raenn geli séð af því alt hið helzta, er sagt hefir
verið um kýrnar okkar, og af því fengið hugmynd um,
hvernig þær hafi verið. Hvernig þær eru nú, sést af
skýrslum nautgripafélaganna. Á því, sem eg hefi sagt
hér að framan, verður dómur okkar um kýr liðna tím-
ans að byggjast.
Og ef við lítum yfir það aftur, þá sjáum við, að
ýmsir hafa á ýmsum tímum sagt meðalkýrnar svo'
sem taflan á næstu blaðsiðu sýnir.
Þeir Björn Halldórsson og Finnur biskup telja
meðalkúna komast í 10 og 8 merkur eftir burð. Magnús
Ketilsson og Skúli fógeti þekkja kýr, sem komast upp í
21 og 18 merkur, en það eru ekki meðalkýr.
Hvað sem annars má segja um þessa skýrslu, þá
virðist mér hún benda á, að nythæð kúnna hafi vaxið
jafnhliða því sem þeim fækkaði og meðferð þeirra
batnaði.
Enn má bæta því við um kýrnar fyr á öldum, að
iiturinn hefir frá fyrstu verið margbreytilegur. Hefir að
nokkru verið minst á það hér að framan, en hér rná
bæta því við, að Eggert Ólafsson segir hið sama.1)
Um stærð kúnna má bæta því við orð Múllers
1693, að Ólafur Stephánsson þekkir það vænst naut (á
18. öld), að það lagði sig með 6 vættum aí kjöti og
140 pd. af mör,2) og mundi slíkt naut þykja vænt enn.
4 vetra naut segir Ó. S. að leggi sig vanalega með
3 til 4 vætta falli og hafi 2—3 fjórðunga af mör. Bendir
þessi nautastærð á svipaða stærð og nú er.
Enn mætti minna á, að nautakjöt var útflutnings-
vara í fornöld og alt fram á 17. öld,3) og smjör var
útflutningsvara frá íslandi alt frá 12. öld að minsta
kosti og til ársins 1772.4) Það ár fluttust 12 tunnur af
1) Ferðasaga E. Ó., bls. 523.
2) Lœrdómslistafélagsritin VI. bindi, bls, 30.
3) Tímarit bókmentafél. I, ár., bls. 233.
4) Litil varningsbók, bls. 17.—18.