Melkorka - 01.05.1946, Page 30

„ . . . Þér eigið æskuþróttinn og æskufjörið, ef þér aðeins
viljið beita því í þarfir þessa máls . . .“
notið neins góðs af. Það er sagan um þá, sem
sjá fram í tímann og láta einskis ófreistað
til þess að gera þá framtíðarsýn að veruleika
þótt á veginunr verði margskonar örðug-
leikar.
Fyrir rúmlega 20 árum hefst fyrsti kafli
sögunnar. Nokkur kvenfélög í Reykja-
vík höfðu þá nokkru áður gert með sér
bandalag í því skyni að sameina krafta sína
til ýmiss konar átaka um þau mál, er konur
varðar meir en karla eða annarra þeirra
þjóðmála, er þær kysu að beita sér fyrir.
Bandalag þetta fer fljótlega að hyggja á
húsbyggingu, sem í fyrstu mun hafa verið
eingöngu ætluð til félagsstarfsemi kvenna.
Að minnsta kosti er það í fundábókum frá
þeim tíma nefnt „samkomuhús kvenna“. —
Forgöngukonur málsins fara fram á það við
Alþingi og ríkisstjórn, að fá lóð undir húsið.
Er þeirri málaleitan svo vel tekið, að þeim
er látin í té ókeypis lóð frá ríkinu. Var þó
sú lóð síðar seld, með samþykki hlutaðeig-
andi stjórnarvalda, og önnur lóð keypt. Þá
er þessir atlturðir höfðu gerzt, hafði sjálft rík-
isvaldið viðurkennt nauðsyn málsins, enda
lítur svo út, sem hugmyndin um þessa bygg-
ingu vaxi svo, að fram kemur í umræðum um
málið, að aðkomukonur í bænum þurfi að
geta fengið þar gistingu. En nú þegar lóðin
var fengin, vaxa áhyggjur um fjáröflun til
byggingarinnar. Loks er sú leið valin, að
stofna ldutafélag og afla hlutafjár meðal
kvenna um land allt með svipuðum hætti
og gert var við stofnun Eimskipafélags ís-
lands. En auk þess sem ötullega var unnið
að söfnun hlutafjár, var hér í höfuðstaðn-
um unnið að fjársöfnun með ýmsu móti,
t. d. hlutaveltum, skemmtisamkomum o. fl.
Má það merkilegt heita, hve óþreytandi
konurnar voru við starf þetta, jafnerfiður
og róðurinn var á þeim árum og svo hitt,
að ár eftir ár eru það því nær sömu kon-
urnar, sem allt erfiðið bera á sínum lierð-
um. Ekki verður annað séð af gerðabókum
hlutafélagsins „Kvennaheimilið", en að
konunum vaxi þróttur og hugsi æ stærra
eftir því sem árin líða. Nafnið „Samkomu-
hús íslenzkra kvenna" hverfur, en í þess
stað ryður heitið „Kvennaheimilið Hall-
veigarstaðir“ sér æ meir til rúms. Auk þess
festast æ skýrar þær liugmyndir, að Hall-
veigarstaðir eigi að vera ekki aðeins félags-
heimili kvenna, heldur og dvalar- og gisti-
lieimili kvenna og í þriðja lagi einhvers
konar fræðslustöð eða verklegur skóli. Þótt
á stundum liggi nærri að hlaupin séu hlið-
arspor, sem ekki lágu beint að þessu setta
marki, er jafnan frá þeim liorfið áður en
í óefni er komið. Svo skýrt lágu frumdrættir
Hallveigarstaða markaðir í vitund for-
göngukvennanna og svo óþrotleg var trú
þeirra á því, að settu marki yrði náð.
Eins og nærri má geta, voru kreppuárin
eftir 1930 ekki vel til þess fallin að safna
fé til Hallveigarstaða fremur en annarra
fyrirtækja. Öll þau ár eru þó árlega haldnir
aðalfundir hlutafélagsins, auk margra
stjórnarfunda, og margt kemur þá fram,
sem hugsað er í því skyni að'hrinda málinu
í framkvæmd. En er stríðið skall á, stöðv-
uðust allar fyrirætlanir um framkvæmdir
við byggingu Hallveigarstaða, sem og
margra annarra slíkra fyrirtækja.
í öngþveiti stríðsáranna er svo hljótt um
málið, að úti um landið mátti lieita, að það
gleymdist eða væri talið úr sögunni. En
jafnvel á þessu kyrrstöðutímabili lifði og
26
MELKORKA