Melkorka - 01.12.1949, Blaðsíða 31

arinnar, þúsnnd ára blómöld, sem lank eitt-
livað 1400 árum f. Kr. Næsta dag stóðum
við hjá Pliaistos á suðurströnd Krítar og
horfðum í sjónauka til Kamareshellisins
þar sem fundizt hafa mörg þúsúnd ára fórn-
gjafir til móðurgyðjunnar, og þar með vor-
um við komin eins langt aftur í gráa forn-
eskju, eins og koniizt verður.
Þá er Englendingurinn Evans gról' upp
höll Minos konungs, liöllina við Pliaistos og
Hagia Triade og fann leifar af glæsilegri
og fágaðri bronsaldarmenningu, flýtti sér
hinn siðmenntaði heimur að slá eign sinni
á þessa fornminja-fundi, svo að evrópu-
menningin gæti státað af eldri og göfugri
forfeðrum en hún hafði getað hingað til.
Þetta var að vísu falleg viðurkenning á
menningararfi Krítar, en að öðru leyti fór
krafan til hans öll fram að sigurvegara
hætti. Það sem menn fundu á Krít voru
einmitt leifar af þeirri Miðjarðarhalsmenn-
'ingu, er Grikkir, sem menning okkar hvílir
á, brutu niður og létu falla í gleymsku.
Áhrif þau sem menning Krítverja hefur
haft á evrópska menningu hljóta í aðalat-
riðum að vera þau, að Evrópumenn skip-
uðu þjóðfélagsmálum sínum í algera mót-
setningu við Jrað þjóðfélag er þeir lögðu í
rústir. Þeir hafa sjálfsagt unað sér vel í
loftslaginu á Kríl og kunnað að meta hern-
aðarlegu eyjarinnar, hafa dáðst að hinni
göfugu leirkerasmíði og öðrum greinum
listiðnaðar, en hins vegar ekki að þjóðfélags-
skipaninni Jrar né siðum, ekki að húsbygg-
ingarlist, ekki að friðárandanum né konurn
eyjarinnar. Þeseifur tók ekki heldur Ari-
aðni heim með sér!
Doriska hofið, sem var reist á yzta oddan-
um á klettatanga þeim á meginlandinu þar
sem sást til ferða Þeseifs, stendur Jiar fagurt
og sigrihrósandi andstæða við allt það er
Krít hefur skapað í byggingarlist. í grund-
vallaratriðum hafa sjónarmið byggingar-
meistara Krítar verið ólík þeim grísku. í
Grikklandi hinu lorna höfðu menn mætur
á hofum er reist voru uppi á hæðum, og
melkorka
yfirleitt opinberum byggingum, en Krítey-
ingar vildu falleg, hreinleg og þægileg
lieimili og dýrkuðu guði sína annað hvort
í hellurn á hinum heilögu fjöllum eða í
litlum musterum í heimahúsum, nokkrum
Jirepum undir íbúðarherbergjunum eins og
verið væri á Jiennan liátt að komast samtím-
is nær jörðinni og guði. Hér konia í raun-
verulegri mynd fram andstæðurnar ljós og
myrkur, dýpt og hæð.
Minóska konungshöllin reis ekki há og
voldug af grunni, en var skipulagslegá gerð
með opnum garðsvæðum inn á milli, sem
leystu sundur hið venjulega hallarbákn og
tengdu innri herbergin, sem annars eru
myrk, við náttúruna og ljósið úti fyrir. í
höllinni hafa verið fagurlegar veggmyndir
eftir náttúrlegum fyrirmyndum, skrautleg
blóni og dýr og, sem var mjög algengt, fagr-
ir æskumenn skreyttir eins og fasanar og
páfuglar.
Einnig má sjá myndir úr ævi kvenna frá
ólíkustu tímabilum. Konurnar frá yngsta
tímanum hafa verið kallaðar ,,rókókodöm-
ur“ jafnvel „Parísardrósir" eftir því hvort
þær eru klæddar í rykkilín og skart eða eru
með sérstaklega fallega hárgreiðslu. Saman-
103