Heilbrigðismál - 01.09.2006, Blaðsíða 27

„Þegar litið er á þessi línurit frá upphafi krabbameinsskráningar virðist
sem dánartíðni hjá krabbameinssjúklingum í heild sé byrjuð að lækka.
Reyndar er of snemmt að draga miklar ályktanir af þessum tölum."
magakrabbamein. Meira en þrítugföld
aukning hefur orðið á dánartíðninni síð-
ustu hálfa öldina. Hjá körlum hefur þessi
þróun þegar snúist við og dánartíðni farið
lækkandi síðustu fimm árin. Hjá konum er
tíðnin hætt að aukast og er dánartíðnin af
völdum lungnakrabbameins nú álíka hjá
báðum kynjum. Þarsem mjög hefurdregið
úr reykingum á síðustu áratugum er næsta
víst að dánartíðni af völdum lungna-
krabbameins muni halda áfram að lækka á
næstu árum.
Athyglisvert er að skoða línurit yfir dán-
artiðni hjá konum með brjóstakrabba-
mein (þriðja myndin), en þar virðist sem
dánartíðnin sé á niðurleið á síðustu árum.
Þessu ber að fagna. Ekki er vist hvað þessu
veldur, en liklegt er að hér komi bæði fram
áhrif leitar að brjóstakrabbameini og áhrif
meðferðar við sjúkdómnum svo sem nýrra
lyfja til að meðhöndla hann.
Einnig virðist sem dánartíðni vegna
blöðruhálskirtilskrabbameins hafi náð
hámarki og sé mögulega byrjuð að lækka,
ef litið er á linurnar á annarri myndinni.
Ekki er út frá þróuninni á annarri og
þriðju myndinni unnt að álykta mikið um
dánartíðni sjúklinga með krabbamein i
ristli og endaþarmi eða krabbamein í
eggjastokkum.
Þegar litið er á þessi línurit frá upphafi
krabbameinsskráningar virðist sem dánar-
tiðni hjá krabbameinssjúklingum í heild sé
byrjuð að lækka. Reyndar er of snemmt að
draga miklar ályktanir af þessum tölum.
Hugsanlega gæti verið um tilviljanasveiflur
að ræða þar sem þjóðin er fámenn og þvi
talsverðar breytingar i fjölda krabbameina
milli ára og timabila.
Lækkandi dánartíðni af völdum krabba-
meina má rekja til margra samverkandi
þátta. I fyrsta lagi koma til breyttir Iffs-
hættir. ( öðru lagi er um að ræða árangur
forvarnarstarfs eins og baráttunnar gegn
reykingum. ( þriðja lagi er um að ræða
áhrif forvarnarstarfs svo sem krabba-
meinsleitar, meiri árvekni fólks fyrir byrj-
unareinkennum o.fl. sem leitt getur til
meðhöndlunar meina á forstigum eða
byrjunarstigum. Síðast en ekki sist koma til
skjalanna áhrif stöðugra framfara og sam-
hæfingar í meðferð krabbameinssjúklinga
á íslandi.
Grein eftir Jón Gunnlaug Jónasson
yfirlækni Krabbameinsskrár Krabbameins-
félagsins, Laufeyju Tryggvadóttur fram-
jsvæmdastjóra skrárinnar og Elínborgu J.
Olafsdóttur verkfræðing hjá skránni.
Nýgengi og dánartíðni - öll krabbamein
Greiningarár / dánarár
Dánarár
Dánartíðni hjá konum
Dánarár
27