Fróðskaparrit - 01.01.2005, Qupperneq 8

Frænda-^
Hjalmar P. Petersen
á Merkrunum 5, FO-360 Sandavági; Email: hjalpet@post.olivant.fo
Úrtak
í hesum greinarpettinum verður hugt at, hvussu nøkur
ung fólk í Vágum bera fram r. Mangan hevur verið ført
fram, at hesin framburður er broyttur til eitt amerikanskt
r. Til tess at vita, um so er, fekk eg sjey ung fólk at
lesa inn ein orðalista, og vísir tað seg, at ein broyting
er hend frá einum approksimantum fonemi /j/ til eitt
retroflekst, approksimant fonem [.(]. Spumingurin er so,
um tað er amerikansk ávirkan, ella um tað er ávirkan
frá teirri innaru ljóðskipanini í føroyskum - ella um tað
møguligaerbæði. 1
Abstracts
This papcr shows that young people to a large extent
pronounce the approximant phoneme /i/ of the older
generations as a retroflex approximant t\[ phoneme. The
question is then, if this is influence from American; that
is: the youngsters imitate pop-stars and other idols, or if
it is an inner language change. One possible answer is
that it is both.
Inngangur
Vit fara her at hyggja at framburðinum av
r hjá nøkrum tannáringum í Vágum. 011
eru fødd í 1991. Foreldrini hava ymiska
skúlabakgrund; onkur er arbeiðari, onnur
akademikarar. Grundin til, at hetta verður
nevnt, er, at tað kann vera, at skúlabakgrund-
in hjá foreldrunum og tískil umhvørvið, har
tey ungu vaksa upp, hevur ávirkan á málið.
Vit koma nærri inn á hetta seinni.
Nøkur grundhugtøk: I greinini koma fyri
hugtøk sum alveolarur, dentalur, retrofleks-
ur og rullandi.
Eitt alvoelart ljóð verður borið fram við
tungubroddinum móti tannrygginum, t.e.
tann ryggurin, sum er beint aftan fyri tenn-
inar.2 Verður ljóðið borið fram móti tonn-
unum, er talan um eitt dentalt ljóð - t.e.
tungubroddurin fer móti tonnunum.
Eitt retroflekst ljóð er eitt ljóð, sum
verður borið fram soleiðis, at tungubrodd-
urin verður boygdur nakað afturá, og kann
hann sláa móti tannrygginum á veg fram-
eftir. Tær upptøkur, eg havi við heimildar-
fólkunum, vísa, at tað ikki altíð er líka stór
afturáboygging av tungubroddinum. Hann
kann vera eitt sindur boygdur afturá.
Rullandi r er tá ið tungubroddurin rullar
móti tannrygginum.
Eisini kemur hugtakið approksimantur
fyri. Hetta er eitt ljóð, sum liggur ímillum
at vera eitt hjáljóð og eitt sjálvljóð, og tann
vanligasti framburðurin av r í føroyskum
1 Eg vil her nýta høvið at takka Ei. Weyhe fyri viðmerkingar til greinina.
2 Ikki øll hava henda tannryggin.
Fróðskaparrit 53. bók 2005: 6-12