Samtíðin - 01.03.1943, Síða 18

14
SAMTÍÐIN
ar ætlað er að glæða kulnaðan eld
i eldstæði nieð því að skvetta stein-
olíu í glæðuinar, og hvernig í lanip-
anum, þegar hellt er oliu á hann.
án þess að slökkva ljósið.
1. Þó að eldur Iogi dauft eða sé
kulnaður (flöktandi logi, glóð, ei-
myrja) ]>á er saml niikill hiti í eld-
holinu, sennilega oftast nægur hiti
til að hreyta olíunni í gas, en vafa-
laust nægur liiti til þess í eldsglæð-
unum (lægsti glóðarhiti sigar-
ettuglóð er talinn um 500°C).
Sé nú aðeins litlu af olíu skvett
inn í eldholið, þá getur svo farið, að
hún hrevtist, áður en í henni kvikn-
ar, í gas og log'inn spýtisl út um eld-
stæðisopin, þegar i því kviknar, með
þeim afleiðingum, sem kunnar eru.
Sé aftur á móti miklu af oliu
skvett i eldstæðið, þá gelur liill orð-
ið, að olian aðeins kæli eldinn eða
glæðurnar, en drepi hann þó ekki
alveg (hún verkar á eld alveg eins
og vatn, á meðan hún er fljótandi),
en af liita eldholsins og eldsglæð-
anna hreytist hún hrátl í gas, og
glóðin eða lítill flöktandi logi, sem
levnist í henni, kveikir í því, og alll
fer á sömu leið.
Enn getur verið ]>að tilhrigði, að
hvellloft (sambland af olíugasi og
lofti) mvndist í eldholinu, og er
|)að enn þá hættumest.
Af því, sem hér hefur verið sagl.
mætti það verða öllum mönnum
augljósl, liversu fráleit og slórhættu-
leg er þessi aðferð, lil að revna að
glæða lítinn eld, eða eldsglæður. Og
þegar menn vita ]>að og skilja, þá
má ætla, að enginn maður láti sér
þessa aðferð lil lnigar koma, heldur
hverfi þá huganum að þeirri að-
ferðinni, sem hættulitla má telja,
sé rétt að farið, en hún er sú, að
væta tusku i oliu, stinga hénni í
eldslæðið að neðan og kveikja vel
í henni samstundis. í olíuvættri lusku
kviknar fljótt og vel, likt og í lampa-
kvcik. Varasamara er að nota hréf
eða móköggul, af því að óvissara
er, að nægilega fljólt og vel (það
getur frekar slokknað í hréfinu, áð-
ur en olían er útbrunnin) logi i því.
Hvernig, sem. olían er látin í heitl
eldslæði, ef ekki er kveild í benni
samstundis, breylisl hún í gas af
hitanum; og afleiðingin getur orðið
lík, eða bin sama, eins og ef oliunni
væri skvett í eldinn.
Af ])essari frásögn má einnig
skilja, að hættulílið eða hæltulaust
er að nota steinoliu-vætt efni
(tuskur, mc’), bréf o. s. frv.) til að
kveikja upp eld í kölclum eldstæð-
um. Varasam.t verður þó að teljast
að undirbúa þannig að kvöldi eld,
sem ekki á að kveikja fyrr en að
morgni, a. m. k. þarf þá að vera ör-
ugg vissa fvrir því, að eldstæðið sé
stálkalt og olían ekki af eldfimara
taginu eða t. d. bensínmenguð.
Bensin má með engu móti nota
lil uppkveikju á sama bátt sem stein-
olíu, og aldrei má liafa óbyrgt ben-
sín i búsum inni. Breyting þess í
gas (bensíngas) er svo bráðör við
livaða hitastig sem er, allt niður í
20 stiga frost.
2. Þá er það olíulampinn.
Þegar olíu er bellt á logandi
lampa, ])á er glasumgjörðin alltaf
heit. Ef þá lendir olía á umgjörð-
inni. hilnar bún nægilega lil að breyt-