Fréttablaðið - 01.05.2010, Qupperneq 22

22 1. maí 2010 LAUGARDAGUR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Njörður P. Njarðvík hefur verið einn skeleggasti og róttækasti talsmað-ur þess að ráðist verði
í heildarendurskoðun stjórnar-
skrárinnar. Hann hefur jafnframt
verið talsmaður þess að stofna til
stjórnlagaþings.
Ríkisstjórnin er með hugmynd-
ir á prjónunum um ráðgefandi
stjórnlagaþing. Gild rök hafa verið
færð gegn þeirri leið. Fullvíst má
því telja að sú aðferð muni valda
verulegum deilum á Alþingi.
Heildarendurskoðun stjórnar-
skrárinnar er brýnt málefni. Þar
eru mörg álitamál uppi. Hætt er
hins vegar við að verkefnið lendi í
útideyfu ef þrefið um hvernig það
skuli rætt verður langvinnt.
Í þessu ljósi
er ærin ástæða
ti l að virða
maklega grein
sem Njörður P.
Njarðvík skrif-
aði í vikunni um
þetta efni. Þar
setti hann fram
hugmynd í þeim
tilgangi að leysa
þá pattstöðu
sem málið er komið í.
Hugmyndin tekur mið af vel-
heppnaðri skipan rannsóknar-
nefndar Alþingis vegna banka-
hrunsins. Hún gerir einfaldlega
ráð fyrir að þingið skipi stjórn-
laganefnd sjö til níu utanþings-
manna er fái það verkefni að koma
fram með nýja stjórnarskrártil-
lögu að tólf til sextán mánuðum
liðnum.
Þegar þar verður komið sögu
getur Alþingi tekið tillögurnar til
umfjöllunar og afgreiðslu. Rétti-
lega er á það bent að Alþingi getur
látið endanleg úrslit málsins ráð-
ast í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Þeir sem nú ráða för þessa
máls í þingnefnd ættu að hugleiða
að hér er greinilega sett fram
hugmynd til sátta um málsmeð-
ferð sem hefur það eitt að mark-
miði að koma í veg fyrir að málið
sjálft strandi. Hér búa hyggindi og
heilindi að baki. Það væri misráð-
ið að skella skollaeyrum við þegar
þannig er talað til Alþingis utan úr
þjóðfélaginu.
SPOTTIÐ
ÞORSTEINN
PÁLSSON
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Stjórnlaganefnd?
Sérstakur vinnuhópur rann-sóknarnefndar Alþingis fékk það verkefni að kanna hvort leita mætti siðfræði-
legra skýringa á því sem úrskeið-
is fór. Sú vinna er afar merkilegt
framlag til þeirrar umræðu sem
fram þarf að fara um þessi efni,
þótt þar megi finna rökfræðilega
veikleika.
Framkvæmd á embættisskyld-
um forseta Íslands þykir hafa
verið með þeim hætti að draga
verði af því lærdóm. Nefnd-
in leggur því til endurskoðun á
þeim kafla stjórnarskrárinnar
sem kveður á um hlutverk forseta
Íslands. Jafnframt telur hún rétt
að settar verði almennar réttar-
reglur um hlutverk og verkefni
forseta Íslands og samskipti hans
við önnur ríki. Loks telur nefnd-
in æskilegt að forsetaembættinu
verði settar siðareglur.
Engum kemur á óvart að þessi
mikla rannsókn á stjórnsýslu og
siðferði dragi stjórnmálamenn
fram í það ljós. Hitt er þyngra en
tárum taki að sjá að þeir siðferði-
legu þverbrestir sem starfshóp-
urinn greinir skuli hafa náð til
þjóðhöfðingjaembættisins, ein-
ingartákns þjóðarinnar.
Nú er það svo að reglur tryggja
ekki gott siðferði. Siðareglur
breyta ekki öllu ef mönnum eru
ekki góðir siðir eiginlegir. Hvað
sem því líður er óhjákvæmilegt að
taka tillögur siðfræðistarfshóps-
ins alvarlega. Það getur auðveld-
að mönnum að endurreisa traust
þessa æðsta embættis þjóðar-
innar ef bæði stjórnskipunar- og
almennar lagareglur um það eru
skýrar.
Siðfræðin og forsetaembættið
Hafa verður í huga að eftir stjórnarskránni eru það ráðherrar sem bera ábyrgð á athöfn-
um forseta Íslands. Lögformlega
beinist gagnrýni siðfræðivinnu-
hóps rannsóknarnefndarinnar því
að ráðherrum núverandi og undan-
genginna ríkisstjórna hvort sem
mönnum þykir það súrt í brotið
eða ekki.
Þessi lagalega hlið getur hjálp-
að mönnum að glöggva sig á því
hvar á að byrja. Ekki verður séð
að brýnast sé að setja forsetaemb-
ættinu siðareglur. Það sem raun-
verulega fór úrskeiðis lýtur miklu
fremur að hinu að mjög lítið er um
formlegar reglur sem mæla fyrir
um hvernig ráðherrar eiga að fara
með vald forseta Íslands og bera
ábyrgð á athöfnum hans eins og
stjórnarskráin mælir fyrir um;
ekki síst eftir að ólögbundin verk-
efni embættisins margfölduðust.
Í þessu ljósi sýnist því eðlilegast
að settar verði lagareglur um þetta
efni. Þær myndu eftir eðli máls
einnig vera leiðbeinandi um hvern-
ig haga á samskiptum forseta við
erlend ríki. Í samræmi við form-
fasta og opna stjórnsýslu þarf laga-
reglur um að ágreiningsmál forseta
og ráðherra eigi að staðreyna, skrá
og útkljá í ríkisráði.
Siðareglur ætti síðan að vera
næsta mál á dagskrá. Þær eiga að
taka mið af þeim almennu réttar-
reglum sem settar verða um ábyrgð
ráðherra á athöfnum forseta.
Valdsviði forseta og hlutverki
verður hins vegar ekki raskað
nema með breytingu á stjórnar-
skrá. Vinnuhópur rannsóknar-
nefndar bendir réttilega á að í það
verk þarf að ráðast. Það er vanda-
samast og hangir saman við heild-
arendurskoðun stjórnarskrárinn-
ar sem vinnuhópurinn telur einnig
nauðsynlega í sérstöku áliti sínu
um stjórnmálamenningu. Þessu
verki þarf að ljúka fyrir næstu for-
setakosningar. Það snýr að framtíð
en ekki fortíð.
Hvað á að gera?
Á
kærur á hendur níu nafnkenndum einstaklingum sem
tóku sannarlega þátt í andófi almennra borgara við
alþingishúsið þegar ríkisstjórn landsins var sett af
hafa kallað á viðbrögð fleiri sem þar voru. Hundruð
hafa stigið fram og lagt nafn sitt við yfirlýsingu sem
stíluð er á Lýðveldið: „Við vorum þar líka en nöfn okkar gleymdust
í ákæruskjali saksóknarans. Við viljum vera með.“ Vísast vildu
enn fleiri vera á þeim lista gæfist þess kostur. Skjalleg játning
þúsunda gæti gert saksóknara ríkisins erfitt fyrir. Nýjar játningar
um brot á þeirri grein almennra hegningarlaga sem saksóknari
hyggst nota til að koma lögum yfir nímenningana ætti að kalla
þegar í stað á viðbrögð hans, nýjar ákærur.
Saksóknarinn hefur reynst
býsna vanmáttugur í hrunsmál-
um. Árásarmenn á þingið voru
mun fleiri en skipuðu fjöldann
sem stóð utan þinghússins og
freistaði þess að komast inn á
palla þingsins til að heyra þar
umræður. Í sætum þingmanna
var stór hópur þegna lýðveldis-
ins sem eiðsvarinn hafði grafið
skipulega undan lögum og rétti í landinu, í mörgu með vísvitandi
aðgerðum, sinnuleysi og svo sannað hefur verið stefnt almanna-
hag í bráða hættu og nú orðinn stórskaða með ábyrgðarleysi,
óvandaðri lagasetningu, gáleysi af ásetningi. Sumt af því fólki
hefur hrökklast úr sölum þingsins en situr eftir með ábyrgð sína
ævilangt. Ekki kærir saksóknari það, ekki heldur sérskipaður
saksóknari sökum vanhæfis og getuleysis hins fyrrnefnda. Það er
lítil von til þess að það verði dæmt af Landsdómi, enda umkringt
skjaldborg félaga sinna úr stjórnmálaflokkunum. Einn dóm getur
Alþingi sem þá sat ekki umflúið: dóm sögunnar.
Sá dómur mun líka varða aðra: umsátursliðið var ekki eitt.
Um þingið sat um árabil hópur varða, embættismenn þings og
ráðuneyta, stór hópur í almannaþjónustu sem fljótt missti sjónar
á hlutverki sínu og tók að þjóna framkvæmdarvaldi sem í nær
tvo áratugi var keyrt áfram af einum stjórnmálaflokki fyrst og
fremst. Alþingi var umsetið af flugumönnum sem höfðu í vörnum
sínum fyrir þingið og lögin annað erindi en verja almannahag.
Þegar múgamenn, fræðingar og rannsóknarnefndir kveða einum
rómi upp þann dóm að stjórnsýslan hafi brugðist ætti að hrikta í
sætaröðum hins opinbera. En það gerist ekki. Engan þeirra ætlar
saksóknari að sækja að lögum.
Ákærur saksóknara á hendur nímenningunum og þeim hundr-
uðum sem munu vilja setjast á sama sakamannabekk, sýna
með eftirtektarverðum hætti að Valdið lærir ekkert af ríflega
tvö hundruð ára sögu borgaralegra mótmæla sem þó megnuðu
að skapa það samfélag sem við nú búum við. Hinn helgi réttur
almennings til friðsamlegra en ákafra mótmæla gegn misvitru og
vanheilu valdi verður ekki frá fjöldanum tekinn hvað sem líður
lagagreinum sem beitt er gegn fáum til fróunar þeim sem tapaði
slagnum: „kátt þeim bræðin brennur / sem girnist bíta en hefur
engar tennur“. Það vinnur enginn sitt dauðastríð.
Saksóknari ríkisins gegn þúsundum þegna:
Árás á Alþingi
SKOÐUN
Páll Baldvin
Baldvinsson
pbb@frettabladid.is
Ársfundur 2010
Ársfundur Lífeyrissjóðs starfsmanna Reykjavíkurborgar verður
haldinn þriðjudaginn 18. maí nk., kl. 11:00 í fundarsal BSRB
á 1. hæð að Grettisgötu 89, 101 Reykjavík.
Dagskrá:
1. Venjuleg ársfundarstörf samkvæmt samþykktum sjóðsins.
2. Önnur mál löglega upp borin.
Allir sjóðfélagar sem og fulltrúar aðildarfélaga BSRB, BHM og KÍ
svo og launagreiðendur eiga rétt til fundarsetu með málfrelsi og
tillögurétti og eru þeir hvattir til að mæta.
Fundargögn verða afhent á fundarstað fyrir setningu fundarins.
Reykjavík, 1. maí 2010
Stjórn Lífeyrissjóðs starfsmanna Reykjavíkurborgar.
Lífeyrissjóður starfsmanna
Reykjavíkurborgar