Fréttablaðið - 04.06.2010, Blaðsíða 19

FÖSTUDAGUR 4. júní 2010
Niðurgreiddir bílar
Margir virðast afar sann-færðir um að bílar og
bensín séu afar skattpínd fyrir-
bæri. Kannski ekki að ósekju.
Þegar bensínlítrinn er greindur
niður í krónur kemur vissulega
á daginn að flestar þeirra enda
hjá Ríkinu. Sömuleiðis hvíla
fjölmörg gjöld á bílunum sjálf-
um, vörugjöld, bifreiðagjöld og
þungaskattar. Fljótt á litið virð-
ast því hagsmunaaðilar bíleig-
enda hafa nokkuð til síns máls.
Ríkið skattpínir bíleigendur,
en samt halda allir áfram að
keyra. Fólkið hefur valið einka-
bílinn.
Í þessu öllu gleymist stund-
um að bíleigendur fá allt vega-
kerfið, með öllum sínum götum,
vegum, brúm, mislægu gatna-
mótum og göngum meira og
minna endurgjaldslaust frá rík-
inu. Vegakerfið er sósíalískt.
Allir borga fullt og fá fullt til
baka.
Skattar vs. útgjöld
En hvort skyldu tekjur af bílum
og bensíni vera meiri eða minni
en kostnaður samfélagsins af
vegakerfinu? Sé til dæmis litið
til ársins 2007 voru tekjur af
vörugjöldum af bílum og bens-
íni, olíugjaldi, bifreiðagjaldi
og þungasköttum samtals 32,4
milljarðar. Útgjöld hins opin-
bera til vegakerfisins námu
samkvæmt Hagstofu Íslands
33,7 milljörðum. Á árunum
2000-2006 voru tekjur og
útgjöld almennt líka svipað há.
Sé litið til ársins 2008 námu
sérstakir skattar af bílum og
bensíni 28,5 milljörðum en eytt
var í vegakerfið fyrir 44,6 millj-
arða. Á sjálfu hrunárinu var því
eytt 150 krónum fyrir hverjar
hundrað sem komu inn.
Á því eru vitanlega til skýr-
ingar, bílainnflutningur lagð-
ist af og fólk keyrði minna. Á
sama tíma voru margar þeirra
atvinnuskapandi aðgerða sem
boðaðar voru oftar en ekki
framkvæmdir sem einmitt
sneru að uppbyggingu og við-
haldi vegakerfisins, til dæmis
endurgerð nokkurra gatnamóta
í Reykjavík, sem eins og svo oft
áður áttu að liðka fyrir umferð.
Bílaumferð, vitanlega.
Bíleigendur hafa sem sagt á
undanförnum árum ekki lagt
meira í sameiginlega sjóði sam-
félagsins en það sem kostaði að
byggja upp og reka þá vegi sem
þeir keyra á.
Óhagkvæm skattheimta
Það er ekki þar með sagt að öll
þau gjöld sem lögð eru á bíleig-
endur séu skynsamleg. Vöru-
gjöld á bifreiðar eru þannig
fremur heimskulegur skattur.
Þau gera það að verkum að
dýrara er fyrir fólk að eignast
nýjan bíl, sem oft er öruggari
og umhverfisvænni en sá eldri,
en það er ekki svo dýrt að keyra
hann þegar hann hefur verið
keyptur.
Vörugjöld á bíla eru þannig
álíka góð hugmynd í baráttu
gegn bílaumferð og hlaðborð
eru í baráttunni gegn ofáti.
Það væri skref í rétta átt að
leggja af vörugjöldin og inn-
heimta þessar upphæðir einfald-
lega í gegnum bensínið. Bens-
ínskattar eru umhverfis vænir,
þeir hvetja fólk til að draga úr
akstri. Hins vegar hafa þeir
sína vankanta. Þannig er til
dæmis ekki mikill kostnaðar-
munur á því að keyra Miklu-
brautina í Reykjavík á háanna-
tímum eða milli tveggja bæja í
Skagafirði um miðja nótt. Þetta
er þrátt fyrir að vegakerfið í
fyrra tilfellinu hefur vart undan
á meðan skagfirski vegfarand-
inn er líklega sá eini á veginum.
Til viðbótar hefur Reykvíking-
urinn val um aðra ferðakosti,
meðan sama verður ekki sagt
um Skagfirðinginn. Það væri
því rökréttast að rukka Skag-
firðinginn um margfalt minna
fyrir veganotkun hans.
Bein afnotagjöld
Ein leið til þess er að taka upp
beina gjaldtöku, eins og í Hval-
fjarðargöngunum, í mun meiri
mæli en nú er gert. Hollend-
ingar hafa farið enn aðra leið,
þar verða menn rukkaðir fyrir
hvern ekinn kílómetra, háð því
hvar og hvenær sé ekið og á
hvernig bíl.
Skiljanlega geta menn haft
áhyggjur af persónuvernd
slíkra lausna en þau mál má
leysa sé vilji til þess. Kostirn-
ir við slíka gjaldtöku eru hins
vegar gríðarlegir. Umferðar-
teppur á háannatímum myndu
snarminnka eftir því sem fleiri
kysu að ferðast saman eða
seinkuðu ferðum sínum.
Vegakerfið mundi því nýtast
miklu betur.
Tillögur um hvers kyns bein
afnot af vegakerfinu kalla ítrek-
að fram á þau viðbrögð að verið
sé að „refsa“ bíleigendum. Sú
orðræða er furðuleg. Eru kvik-
myndahúsin að refsa bíóáhuga-
mönnum? Eru bókabúðir að
refsa lestrarhestum með því að
rukka fyrir bækur? Síðan hve-
nær er það refsing að rukka
fólk fyrir þá þjónustu sem það
kýs að nýta sér?
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Í DAG
Bíleigendur hafa sem sagt á undan-
förnum árum ekki lagt meira í sam-
eiginlega sjóði samfélagsins en það
sem kostaði að byggja upp og reka þá
vegi sem þeir keyra á.
Hafðu samband
símiVerðbréfaþjónusta Arion banka
er söluaðili sjóða Stefnis.
Stefnir - Ríkisvíxlasjóður.
Góður kostur fyrir
einstaklinga og fyrirtæki.
90% ríkisvíxlar og ríkisskuldabréf / 10% innlán

Stefnir - Ríkisvíxlasjóður er verðbréfasjóður skv. lögum nr. 30/2003, um verðbréfasjóði og fjárfestingarsjóði. Rekstrarfélag sjóðsins er Stefnir hf. Vakin er sérstök athygli á að almennt fylgir áhætta fjárfestingu í hlut-
deildarskírteinum sjóða, t.d. getur fjárfesting rýrnað eða tapast að öllu leyti. Fyrri ávöxtun sjóða gefur ekki áreiðanlega vísbendingu um framtíðarávöxtun þeirra. Nánari upplýsingar um sjóðinn, þ.á m. nánari upplýsingar
um áhættu við fjárfestingu í hlutdeildarskírteinum hans, má finna í útboðslýsingu eða útdrætti úr útboðslýsingu sjóðsins, sem nálgast má á www.arionbanki.is/sjodir.
• Lifandi tónlist
• Bjarni töframaður
• Caterpillar Men
• Hrynþokki Björns á Löngumýri
á Hljómalindarreit og víðar
Skoðum, verslum og njótum veitinga í
Miðborginni okkar - þar sem hjartað slær