Fréttablaðið - 24.06.2010, Qupperneq 32

24. JÚNÍ 2010 FIMMTUDAGUR6 ● metan
Framleiðsla Sorpu í dag skapar
góð tækifæri til að auka hratt
umhverfisvæn orkukerfisskipti
í samgöngum. Björn H. Hall-
dórsson, framkvæmdastjóri
Sorpu, segist sjá framtíð met-
ans á Íslandi bjarta en metan
er í dag framleitt á urðunar-
staðnum á Álfsnesi.
„Það metan sem við framleið-
um fyrir markaðinn í dag er fyrir
minni og stærri tæki, þar á meðal
tvo strætisvagna og ellefu sorpbíla,
í heild um 150-200 tæki. Það er þó
rétt að hafa í huga að hvor strætis-
vagninn fyrir sig þarf metan á við
sextíu smábíla og sorpbílarnir taka
metan á við tuttugu smábíla. Þannig
má segja að ef við teljum metan-
framleiðsluna í smábílum, sé magn-
ið um 500 smábílaígildi,“ segir Björn
H. Halldórsson, framkvæmdastjóri
Sorpu. Þessar tölur segja þó ekki
allt því Sorpa ætti að geta framleitt
metan fyrir um þrjú til fjögur þús-
und smábíla úr Álfsnesi.
„Samkvæmt svæðisáætlun um
meðhöndlun úrgangs sem sveitar-
félögin á höfuðborgarsvæðinu og
suðvesturhorninu hafa samþykkt
eru áætlanir uppi um að reisa verk-
smiðju til framleiðslu á metani úr
lífrænum úrgangi. Verksmiðjan á
samkvæmt þeirri áætlun að taka
til starfa árið 2013 og verður þá
hægt að aka um 10.000 ökutækjum
á metani,“ segir Björn. Hráefnið
sem nýta má og mun verða nýtt til
framleiðslu á metan ökutækjaelds-
neyti er margvíslegt. Nútímametan
er unnið úr lífrænu efni á yfirborði
Framtíð metans er mikil
Birni H. Halldórssyni, framkvæmdastjóra Sorpu, finnst raunhæft að 15-20 prósent ökutækja gangi fyrir metani árið 2020 en sú
þróun geti orðið hægari eða hraðari eftir skilyrðum yfirvalda. FRÉTTABLAÐIÐ/ARNÞÓR
Nú er allt rafmagn á Íslandi fengið
úr vatnsafli og jarðvarma og lang-
flestir landsmenn hafa aðgang að
hitaveitu til upphitunar. Um 80%
orkunnar sem notuð eru á Íslandi
er endurnýjanleg. Þau 20% sem á
vantar er jarðefnaeldsneyti til sam-
gangna og útgerðar. Þessu eldsneyti
má skipta út fyrir innlent endurnýj-
anlegt eldsneyti og minnka á losun
á gróðurhúsalofttegundum.
Þær endurnýjanlegu eldsneytis-
tegundir sem komið hefur til tals
að framleiða hér eru: metanól, et-
anól, lífdísill og síðast en ekki síst
metan, sem framleitt er úr haugg-
asi sem myndast við rotnun líf-
rænna efna. Metan er nú þegar
framleitt í töluverðum mæli í Álfs-
nesi. Nýlega veitti Rannís öndveg-
isstyrk til þriggja ára rannsóknar-
vinnu sem miðar að því að skoða
leiðir og þróa tækni til innlendrar
eldsneytisframleiðslu, en að verk-
efninu standa Landbúnaðarháskól-
inn, Háskólinn á Akureyri, Nýsköp-
unarmiðstöð, Sorpa og verkfræði-
stofan Mannvit.
Hauggas myndast við loftfirrt
niðurbrot lífrænna efna. Um er að
ræða nokkurra þrepa ferli, þar sem
flókin lífræn efni brotna niður og
verða að lokum að metani og kol-
díoxíði.
Hauggas hefur verið framleitt í
Álfsnesi frá 2000 og er selt hjá N1
við Bíldshöfða og í Hafnarfirði.
Stefnt er að byggingu gasgerðar-
stöðvar í Álfsnesi á næstunni og að
urðun lífræns úrgangs verði hætt
fyrir 2020. Með því verður hægt að
auka vinnsluna töluvert.
Hauggas inniheldur að jafn-
aði 55-70% metan, 30-45% kol-
díoxíð ásamt öðrum efnum í litlu
magni. Við hreinsun hauggass fæst
metan sem notað er á bifreiðar. Nú
er metan notað á alla sorpbíla í
Reykjavík, tvo strætisvagna og um
200 minni bíla. Notkunin jafngild-
ir um 480.000 lítrum af bensíni á
ári. Afkastageta kerfisins er mun
meiri og því hægt að auka notkun-
ina verulega.
Útreikningar benda til að fram-
leiða megi 10 milljón rúmmetra á
ári af hauggasi úr lífrænum úr-
gangi hér á landi og tvöfalt það
magn úr húsdýraáburði. Þetta
jafngildir um 15.000.000 lítrum
af bensíni. Auk þess er hægt að
rækta ýmsar plöntur og framleiða
úr þeim metan. Á Íslandi má lík-
lega uppfylla markmið Evrópusam-
bandisins um að 10% ökutækja-
eldsneytis verði endurnýjanlegt
árið 2020 með notkun metans ein-
göngu.
Endurnýjanlegur og
vistvænn orkugjafi
Flókin lífræn efni í úrgangi
(prótín, kolvetni, fita o.fl.)
Uppleyst lífræn efni
(amínósýrur, sykrur o.fl.)
Vatnsrof
Milliafurðir
(fitusýrur, alkóhól o.fl.)
Gerjun
Loftfirrð oxun
Ediksýra H2+CO2
CH4 + CO2
Hauggas
Metanmyndun
● NÚTÍMAMETAN Allt lífrænt hráefni má nýta til framleiðslu á nú-
tímametan eldsneyti í verksmiðju og mun verða nýtt á Íslandi eins og
víða um heim. Hratið úr framleiðsluferlinu nýtist vel sem áburður til
uppgræðslu lands:
● Allt lífrænt efni frá heimilum – matarleifar og annar úrgangur, gras og
fleira.
● Allur lífrænn úrgangur frá atvinnustarfsemi – matarleifar og annar
úrgangur.
● Seyra/skólp – dæmi, ökutæki í rekstri Stokkhólmsborgar ganga fyrir
metani unnu úr seyru frá holræsakerfi borgarinnar.
● Lífmassi í landbúnaði – mykja, tað skítur, heyfyrningar og allt annað
lífrænt efni.
● Lífmassi í sjávarútvegi – fiskúrgangur og allur annar lífrænn úrgangur.
● Lífmassi frá matvælavinnslu – sláturúrgangur og allur annar lífrænn
úrgangur.
● Ræktun á orkuplöntum – uppgræðsla lands og nýting á lífmassa.
● Þörungar úr sjó og vötnum, ræktun.
● Margt annað mætti nefna.
● ÖRUGGT ELDSNEYTI Erlendis knýr metaneldsneyti sjúkrabíla, lögreglubíla í áhættuakstri, slökkvibíla og skólabíla svo
fátt eitt sé nefnt. Sú staðreynd segir ef til vill meira en margt annað um öryggi metan eldsneytis.
Ástæður þess að metaneldsneyti er skilgreint sem öruggara eldsneyti en bensín og dísilolía:
● Metaneldsneyti er skaðlaust við innöndun og snertingu.
● Metaneldsneyti hefur engin skaðleg áhrif á jarðveg eða nærumhverfi ef það losnar út í umhverfið.
● Metan er eðlislétt lofttegund, ~ 0,717 kg/m3, mun eðlisléttari en andrúmsloftið , ~ 1,216 kg/m3 og stígur hratt upp í opnu
rými.
● Metan er lyktarlaus lofttegund en skaðlaust lyktarefni er sett út í eldsneytið. Engin hætta á tjóni á fatnaði við afgreiðslu.
● Metan hefur mun hærra sjálfkveikimark (hátt hitastig sjálftendrunar) en bensín og dísilolía.
● Metan er stöðugt efnasamband og í lokuðu rými skapast ekki eldhætta af metani ef efnastyrkur þess er undir 4,9% af rúm-
máli. Sambærilegt hlutfall fyrir bensín er 1,4% og 0,6% fyrir dísilolíu. Ef efnastyrkur metans fer yfir 15% í lokuðu rými skapast
ekki eldhætta.
jarðar, svo sem matarleifum, grasi,
skólpi, lífmassa úr sjávarútvegi
og matvælavinnslu, þörungum og
ýmsu öðru. Fyrirtíma-metan kall-
ast það svo þegar metan er unnið
úr lífrænu efni sem var á yfirborði
jarðar í fortíðinni, iðulega kallað
jarðgas. Mikið magn er af því víða
um heim og líkindi standa til að það
sé að finna á Drekasvæðinu við Ís-
land en í dag á Ísland ekkert fyr-
irtímametan. Mikið framboð er af
metani á heimsmarkaði og verð-
ið mun lægra en á bensíni og dís-
ilolíu.
„Framleiðsla á metani einskorð-
ast ekki við úrgang heldur er hægt
að framleiða það úr öllu lífræni
efni, sama hvaða nafni það nefnist,“
segir Björn. Hann bætir við að þró-
unin erlendis sé sú að Bandaríkin
séu nú stærri framleiðandi á fyrri-
tímametani en Rússar og allir bíla-
framleiðendur í Bandaríkjunum
séu að kynna nýjar línur í metan-
bílum. Þessi þróun í Bandaríkjun-
um muni því hafa mikil áhrif um
allan heim, eins og allt sem gerist
þar vestanhafs.
„Ég sé framtíð metans á Íslandi
bjarta og ef vilji hefði verið fyrir
hendi gæti metan verið komið á
allan ökutækjaflota Íslands. Bíl-
vélinni er alveg sama hvort fyrri-
tíma- eða nútímametan er notað.
Ég reyni hins vegar að standa með
báða fætur á jörðinni og raunhæfur
tímarammi, miðað við að bílafloti
landsmanna endurnýjast allur yfir-
leitt á 15-20 ára fresti, er að hugsa
til ársins 2020.
Þá gætu kannski fimmtán til
tuttugu prósent ökutækja geng-
ið fyrir metani en sú þróun getur
orðið hægari eða hraðari eftir skil-
yrðum yfirvalda.“Skýringarmynd sem sýnir myndun hauggass.