Fréttablaðið - 14.10.2010, Blaðsíða 60

40 14. október 2010 FIMMTUDAGUR
Bækur ★★★★★
Blóðhófnir
Gerður Kristný
Maður er konu úlfur
Það var augljóst strax við útkomu Ísfréttar að Íslendingar höfðu eignast nýtt
skáld, þótt Gerður Kristný væri þá ekki nema liðlega tvítug. Síðan hefur
hún vaxið með hverri ljóðabók og eru þær nú orðnar fjórar. Blóðhófnir er
tvímælalaust hennar besta verk til þessa og er þá langt jafnað. Hið knappa
ljóðform sem er aðalsmerki hennar hæfir efninu og hugsunin er meitluð og
skýr. Þetta er söguljóð í fornum stíl, upphaf, ris og endir. Danskvæði nánast,
takturinn dimmur og höggþungur, sparlega farið með orðin og dulúðug
undiralda magnar áhrifin. Hér yrkir Gerður Kristný upp hin fornu Skírnismál,
sem oft hafa verið túlkuð sem dæmisaga um upphaf yrkingar jarðarinnar
og þá litið á Gerði Gymisdóttur, sem frjósemisguðinn Freyr lætur Skírni
skósvein sinn kúga til samræðis við
sig, sem táknmynd jarðarinnar.
Gerður Kristný lítur ekki á kúgun
nöfnu sinnar sem jákvæðan atburð
og lýsir angist og bræði Gerðar
og draumum um hefnd í knöppu
meitluðu formi sem eykur enn á
ógnina:
Skelfingin
skorðaðist
í kviði mínum
þandist út
og þyngdist
Bjarg sem
breiddi úr sér
Og skelfingin er ekki ástæðulaus.
Freyr er hér ekkert gæft góðmenni
heldur vargur með úlfsaugu, sem
nauðgar Gerði ítrekað, þótt hann
raunar skammist sín á eftir og sjái
eftir að hafa gefið Skírni hestinn
Blóðhófni og sverð sitt að launum
fyrir að brjóta mótstöðu konunnar á bak aftur og færa sér hana nauðuga.
Valdbeitingin reynist enginn gleðigjafi og þegar upp er staðið ekki þess virði.
Hvort sem fólk kýs að lesa ljóðið sem lýsingu á samskiptum kynjanna,
þar sem karlinn brýtur konuna undir vilja sinn í nafni ástar, eða lýsingu á
samskiptum mannskepnunnar við jörðina þá eru áhrifin ógnvænleg og ljóst
að kona/jörð sem hefur verið misþyrmt fyrirgefur ekki heldur leitar hefnda.
Ljóðið er allt lagt í munn Gerðar og henni fylgt í gegnum niðurbrot,
valdbeitingu og aðskilnað frá heimalandi og ástvinum. Eina ljósið í angistar-
myrkrinu sem umlykur hana er móðirin, en mynd hennar fylgir Gerði yfir í
gósenland frjóseminnar og hjálpar henni að halda sönsum. Á karlpeninginn
er lítt að treysta, elskhuginn vargur í véum og bræður og faðir fagna uppgjöf
konunnar, því hún bjargar þeim frá bana. Og samskipti kynjanna flækjast
enn þegar hún sjálf verður móðir drengs „með lófafylli af sól“ sem fyllir líf
hennar gleði á ný, en sem hugsanlega yrði tortímt ef til hefnda kæmi:
Ég bíð
endalokanna
Frændur munu
flykkjast yfir brúna
hefna horfinna kvenna
Ég vona að þeir
þekki son minn
og þyrmi honum
sem fékk ég þeim
hlíft forðum daga
Það er ekki nauðsynlegt að þekkja Skírnismál til hlítar til að njóta Blóðhófnis
til fulls. Ljóðmál Gerðar Kristnýjar er kröftugt og hrífur lesandann með sér
inn í þennan ógnarheim hvort sem hann þekkir söguna fyrir eða ekki. Enda
stendur ljóðið fullvel fyrir sínu án skírskotananna til Skírnismála, byggir eigin
heim og býður lesanda í ferðalag sem hann mun seint gleyma.
Friðrika Benónýsdóttir
Niðurstaða: Besta ljóðabók Gerðar Kristnýjar. Meitlaður texti sem talar til
lesandans á mörgum sviðum. Lestrarnautn.
WWW.LEIKFELAG.IS
NÆSTA SÝNING
15. OKT.
Í HOFI
MIÐASALA Á NETINU: LEIKFELAG.IS
NETFANG: MIDASALA@LEIKFELAG.IS
SALA AÐGÖ
NGUMIÐA
Á WWW.LE
IKFELAG.IS
„Hörkushow” Mbl.
Au
glý
sin
ga
sím
i