Fréttablaðið - 03.11.2010, Blaðsíða 8

8 3. nóvember 2010 MIÐVIKUDAGUR
Um 9.700 einkamál hafa verið
höfðuð fyrir héraðsdómstólum
landsins fyrstu níu mánuði árs-
ins. Það er mikil fækkun frá því á
síðasta ári, þegar tæplega 17.300
mál voru höfðuð á sama níu mán-
aða tímabili.
Þessar upplýsingar koma fram í
samantekt dómsmálaráðs Íslands
sem unnin var fyrir Fréttablaðið.
Einkamál eru höfðuð telji ein-
hver sig eiga kröfu á einstakl-
ing eða fyrirtæki, í langflestum
tilvikum er um peningakröfu að
ræða, segir Símon Sigvaldason,
formaður dómstólaráðs Íslands.
Hann segir að smærri mál
vegna lágra skulda rati í mun
minna mæli til
héraðsdómstóla
eftir að breyt-
ingar voru gerð-
ar á þingfesting-
argjaldi. Áður
þurftu þeir sem
höfða vildu einka-
mál að greiða
3.900 króna gjald
til að fá málið
þingfest. Í ár var
gjaldið tæplega
fjórfaldað, og er
nú um 15 þúsund
krónur að lágmarki.
„Það var ótrúlega mikið af
einkamálum sem vörðuðu lágar
upphæðir,“ segir Símon.
Langsamlega flest einkamál
eru útkljáð án þess að sá sem
stefnt er taki til varna, og lýkur
þeim málum ekki með formleg-
um dómi. Starfsmaður dómsins
fer yfir kröfurnar og metur hvort
þær eigi við rök að styðjast. Ef svo
er lýkur málinu með áritun dóm-
stólsins sem staðfestir að kröf-
urnar séu teknar til greina, segir
Símon.
Mikil fækkun þessara minni
einkamála dregur afar lítið úr
álagi á dómstólana, segir Símon.
Afgreiðsla þeirra hafi verið í
höndum aðstoðarmanna dómara,
þó dómarar beri alltaf endanlega
ábyrgð á afgreiðslu málanna.
„Það er vissulega jákvætt að
málum fækki, en þetta þýðir auð-
vitað ekki að því fólki sem telur sig
eiga kröfur á einhverja í samfélag-
inu fækki,“ segir Símon. Þetta hafi
með öðrum orðum þær afleiðingar
að fólk sitji uppi með smærri kröf-
ur og geti ekki sótt rétt sinn með
góðu móti sökum kostnaðar.
Símon segir að þetta ætti að
auka þrýstinginn á stjórnvöld um
að taka upp svokallaða smámála-
meðferð með svipuðum hætti og
gert hafi verið á hinum Norður-
löndunum.
Þar getur fólk borið minni mál
upp við dómstóla í gegnum vefinn
án fulltingis lögmanna, og fengið
úrlausn sinna mála án mikils til-
kostnaðar. Vilji sá sem stefnt er
bregðast við stefnunni geti hann
gert það með því að setja fram
sín rök í málinu í stuttu máli, sem
og gögn sem styðja hans málstað.
Þegar það er komið er dæmt í
málinu, en haldi stefndi ekki uppi
vörnum lýkur því með sama hætti
og í smærri málum nú, með áritun
dómstólsins.
Símon segir að dómsmálaráðu-
neytið sé nú að meta hvort þessi
leið verði farin hér á landi. Þörf-
in fyrir þetta úrræði hafi auk-
ist mikið, eins og endurspeglist í
tölum yfir fjölda mála.
„Fólk sér einfaldlega að það
er glapræði að stefna inn málum
vegna lágra fjárhæða, og það þarf
að vera til úrræði fyrir það fólk,“
segir Símon.
Ákærumálum frá lögreglustjór-
um landsins hefur fækkað hjá
héraðsdómstólunum undanfar-
in ár. Alls voru um 1.500 ákær-
ur þingfestar fyrstu níu mánuði
ársins, samanborið við um 2.500
á sama tímabili árið 2008.
Auknar heimildir lögreglu-
stjóra til að ljúka málum án
atbeina dómstóla skýra að mestu
þessa fækkun að mati Símons
Sigvaldasonar, formanns dóm-
stólaráðs Íslands. Reglunum var
breytt á síðasta ári, og hafa skil-
að sér í minna álagi hjá dómstól-
um vegna til dæmis umferða-
lagabrota.
Einnig gæti haft áhrif harðari
viðbrögð við síbrotamönnum,
segir Símon. Þeir séu nú yfir-
leitt stöðvaðir fyrr, oftar settir í
síbrotagæslu og sitji lengur inni
eftir hverja innbrotahrinu. Það
skili sér í færri innbrotum.
Einkamálum fækkar
Einkamálum sem hafa verið höfðuð það sem af er ári hefur fækkað um nær
helming frá því í fyrra. Litlu málin hverfa svo þetta dregur lítið úr álagi segir
formaður dómstólaráðs. Hækkun á þingfestingargjaldi skýrir fækkunina.
SÍMON
SIGVALDASON
FRÉTTASKÝRING: Breytingar á fjölda einkamála og ákærumála
Fleiri málum lokið
hjá lögreglustjórum
Ákærumál frá lögreglu og saksóknurum
1999 2004 2010
2.500
1.500
1.000
1.506
2.030
1.501
20.000
15.000
10.000
5.000
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Þingfest einkamál hjá héraðsdómum
7.736
10.378
13.761
19.087
16.490
9.322
12.939
9.788
10.315
13.085
9.722
17.275
Brjánn
Jónasson
brjann@frettabladid.is
Það er vissulega
jákvætt að málum
fækki, en þetta þýðir auðvit-
að ekki að því fólki sem telur
sig eiga kröfur á einhverja í
samfélaginu fækki.
SÍMON SIGVALDASON
FORMAÐUR DÓMSTÓLARÁÐS
320.000.000
200.000.000
+120.000.000
ÞÚ TALDIR RÉTT:
320 MILLJÓNIR
Fyrsti vinningur stefnir
í 200 milljónir og Ofurpotturinn
stefnir í 120 milljónir.
Ekki gleyma að vera með,
fáðu þér miða fyrir klukkan
fimm í dag á næsta sölustað
eða á lotto.is
ALLTAF Á MIÐVIKUDÖGUM!
MIÐINN GILDIR 3. NÓVEMBER 2010
A. 12 14 17 21 41 48
B. 05 16 23 36 37 38
C. 07 09 13 22 34 38
D. 03 06 19 24 25 31
E. 11 19 21 25 38 42
F. 01 25 35 36 39 46
G. 18 19 20 23 28 46
H. 22 27 29 39 40 42
Tvöfal
dur
1. vinn
ingur
F
í
t
o
n
/
S
Í
A
AT
HU
GI
Ð
AÐ
S
ÖL
U
LÝ
KU
R
NÚ
K
L.
17
ERTU MEÐ
VIÐKVÆMA HÚÐ?
Finnur þú fyrir þurrki í leggöngum, kláða, sveppasýkingu
eða færðu sár við notkun dömubinda?
Prófaðu þá Natracare lífrænar hreinlætisvörur, án klórs,
ilm- og plastefna.
www.natracare.is
LÍFRÆNAR HREINLÆTISVÖRUR
Nàttúruleg vellíðan