19. júní - 19.06.1975, Blaðsíða 20

Áhrif kvcnna á
li»g ii m almanna*
tryggingar
<>Nir Ödilit ltáru Sigfíisilwttur
KRFl vildi i upphafi kvennaárs líta yfir farinn veg
og gera úttekt á því hvaða áhrif kröfugerð kvenna
á liðnum árum hafi haft á löggjöf landsins.
Tryggingalöggjöfin eins og hún er nú, er skýrt
dæmi um það, hvaða árangri jafnréttisbarátta kvenna
getur náð, þegar konur eru sífellt á verði, fylgjast
með öllum aðgerðum löggjafans og spara ekki að
senda ráðherrum og Alþingi álit sitt — eða með
öðrum orðum eru alltaf að nudda.
Tryggingalöggjöfin viðurkennir nú, að konur og
karlar séu jafnmikilvægir framfærendur fjölskyld-
unnar og greiðir hætur vegna heilsutjóns eða dauða
á sama hátt, hvort sem karl eða kona á í hlut. Á þessu
er aðeins ein undantekning, að því er ég best veit.
Til er ekkjulífeyrir, sem greiddur er ekkjum á aldr-
inum milli fimmtugs og 67 ára ef þær voru orðnar
fimmtugar þegar maki þeirra lést. Sambærilegar
bætur eru ekki til fyrir ekkjumenn. Þetta misrétti
konum í vil má rökstyðja með því að konur á þessum
aldri eiga yfirleitt fremur erfitt uppdráttar á almenn-
um vinnumarkaði ekki síst þær sem einvörðungu
hafa sinnt húsmóðurstörfum mikinn hluta starfsæv-
innar eins og títt er.
Fg ætla ekki að halda því fram að þróun trygg-
ingalöggjafarinnar á þessu sviði sé einvörðungu að
þakka KRFÍ en drýgsta skerfinn á sá félagsskapur
örugglega. Það má glögglega sjá með því að bera
saman hinar ýmsu útgáfur tryggingalaganna og þær
samþykktir sem konur hafa verið að gera á lands-
fundum sínum.
Árið 1934 héldu konur landsfund og þeim voru
þá efst í huga bág kjör einstæðra mæðra, en á því
ári áttu þær og börn þeirra yfirleitt ekki annan rétt
en þann, sem fátækralögin veittu og oftast var neyð
að þiggja. Ekki var um að ræða tryggingar, nema
slysatryggingar, sem veittu tryggingabætur ekkjum
og hörnum þeirra manna, sem biðu bana eða hlutu
varanleg örkuml vegna stysa við nánar tilgreind
tryggingaskyld störf. Tekið var fram að ekkill skyldi
fá sömu bætur og ekkja. Það er athyglisvert, að í lög-
um um slysatryggingu hefur alltaf verið um jafnrétti
að ræða. Tryggingaskyldu störfin voru að vísu yfir-
leitt unnin af karlmönnum, en gengi kona i þau störf
skyldi fráfall hennar vegna slyss bætt eins og hún
væri karlmaður.
Það kemur fram í fundargerðinni frá 1934, að
Aðalbjörg Sigurðardóttir og Laufey Valdimarsdóttir
höfðu farið á fund forsætisráðherra og farið þess á
leit að samið yrði frumvarj) um mæðrastyrk. Og
um mæðrastyrkinn segja þær:
1) Mæðrastyrkir skulu veiltir öllum mæðrum, sem
einar eiga fyrir börnum að sjá hvort sem þær
eru ekkjur, fráskildar eða yfirgefnar, eða konur
heilsulausra manna og fósturmæður. Þær kon-
ur einar fari á mis við styrkinn, sem það sannast
um, að ekki séu færar til þess að hafa hjá sér
böm.
2) Styrkurinn sé svo hár í viðbót við aðrar tekjur
konunnar, ef nokkrar eru, að tryggð sé sæmileg
upphæð til framfærslu hennar og barnanna.
Þessi krafa var sterk og afdráttaralus, en ekki bar
hún árangur umsvifalaust. Árið 1936 voru sett fyrstu
heildarlögin um Alþýðutryggingar og þar var þýð-
ingarmesta réttarbótin fólgin í ákvæðum um almenn-
an elli- og örorkulífeyri. f lögunum voru slysatrygg-
ingar þær, sem áður höfðu gilt, en mæðralaun voru
þar ekki og ekki heldur barnalífeyrir, nema í slysa-
tryggingunni.
Árið 1946 fer fram veruleg umsköpun laganna og
nafnið Almannatryggingar kemur þá í fyrsta sinn
18
19. JÚNÍ