19. júní - 19.06.1979, Síða 55

barna sinna áhuga og styddu við
bakið á þeim þegar þess væri þörf
og gæfu sér tíma til þess að hlusta á
börn sín og virða skoðanir þeirra og
langanir á lýðræðislegan hátt.
Að lokum lagði Pulkkinen
áherslu á þýðingu fjölskyldunnar
við mótun þjóðfélagsþegna. Hún
sagði að fjölskyldan hefði mikil
áhrif á félagslegan þroska barn-
anna, og það kæmi einnig í hlut
fjölskyldunnar að viðhalda
hefðum og siðum þjóðfélagsins.
Hún sagði að siðir og hefðir væru
meðal þess sem gæfi börnum lífs-
fyllingu og öryggi. Það væri því
mikilvægt að foreldrar, þrátt fyrir
mikla vinnu, áhyggjur og tima-
skort gæfu sér samt tíma til þess að
leggja rækt við þessa þætti og gefa
börnum sínum innsýn í þær hefðir
sem foreldrarnir sjálfir kynntust í
foreldrahúsum og veittu þeim gleði
og legðu grundvöll að endurminn-
ingum sem oft standa upp úr þegar
Htið er til baka.
Danskur sálfræðingur Jakob
Vedel-Petersen var meðal þeirra,
sem gerði fjölskylduna að um-
meðuefni á ráðstefnunni Börn
1979. Hann sagði að það væri
ahyggjuefni hve stór hópur barna
einangruðust vegna þess að for-
eldrar þeirra ynnu of mikið og
væru Jjjakaðir af streitu, og vegna
þess að spennan í Jojóðfélaginu
lamaði fjölskyldulífið. Hann sagði
að [:>að væri einnig áhyggjuefni að
möguleikar barna til að taka þátt í
menningarlífinu utan heimilisins
yrðu sífellt minni og minni og þá
um leið minnkuðu möguleikar þess
til að þroska eigin persónuleika.
Jakob Vedel-Petersen sagði að
það væri staðreynd að í mörgum
barnafjölskyldum væri Jjað þannig
að báðir foreldrar ynnu úti og í
fullu starfi. Benti ekkert til þess að
þessum fjölskyldum færi fækkandi,
frekar hið gagnstæða. Nú væri það
svo að barnaheimilum væri um of
mtlað að annast börn þessara for-
eldra, en J:>ær stofnanir gætu aldrei
gengið barni í foreldrastað. Barna-
heimili væri kjörinn staður fyrir
barn til þess að hvetja það og
[jroska félagslega, en foreldri barns
gæti það ekki orðið.
Orsökina fyrir því að sumir for-
eldrar ætla barnaheimilunum
uppeldi barna sinna, er í mörg-
um tilfellum að finna í tímaleysi
og því hve umhyggja er orðin
,,dýr“, ef þannig má taka til orða, á
sama tíma og flest önnur þjónusta
er orðin ódýrari en áður með hjálp
hagræðingar og vélvæðingar.
Þetta kemur ekki aðeins niður á
uppeldi barna, heldur einnig niður
á umönnun á gömlu fólki, og fólki
með ýmsar sérþarfir, t.d. þeim
fötluðu.
Vedel-Petersen er upptekinn af
félagslegum tengslum barna við
umhverfi sitt, eins og Lea Pulk-
kinen, sem vitnað var í hér að
framan. Hann segir að í fjölskyldu
þar sem börnin eru 1—2 séu fá
verkefni, sem hægt sé að leysa
sameiginlega. Þetta hafi það í för
með sér að börnunum gefist til-
tölulega fá tækifæri til þess að
vinna að |:>ýðingarmiklum og
þroskandi verkefnum, jafnframt
því að þau öðlast ekki skilning á
mikilvægi þeirra. Mörg íbúða-
hverfi eru, að dómi Danans,
menningarsnauð og skortir að
miklu leyti allt atvinnulíf og börn-
in þekkja lítið eða ekkert til vinnu
foreldranna. Allt þetta leiðir til
þess að börnin hafa ekki tækifæri
til þess að „komast áfram“ vegna
eigin starfa, fá eða engin tækifæri
til þess að geta sér gott orð fyrir
unnin verk og kynnast ekki sam-
félaginu sem Jiau lifa í. Það sem við
bjóðum þeim er nokkurs konar
„Þykjustu-tilvera".
Vedel-Petersen spyr síðan
hvernig foreldrarnir árið 2010
verði, ef haldið verði áfram á sömu
braut, og í framhaldi af [dví bendir
hann á nokkrar leiðir sem gætu
gert líf barna innan fjölskyldunnar
meira gefandi fyrir þau en nú er.
Hann segir að ein leið sé sú að
reyna að vekja aftur til lífsins
gömlu hefðbundnu fjölskylduna
með því að nota þá peninga sem
varið er í dag til uppbyggingar
barnaheimila og reksturs þeirra í
staðinn til eflingar fjölskyldunnar.
Með því móti fengi barnið aftur
öryggi, aukin tengsl við fullorðið
fólk innan fjölskyldunnar og
möguleika á þeirri tilfinningu að
|:>að sé hluti af heild. Hins vegar
yrðu fjölskyldurnar áfram lítið
hvetjandi fyrir barnið og félagsleg
tengsl út á við lítil. Þetta mætti
bæta með hálfsdags dvöl á leik-
skóla, segir Petersen, en með
óbreyttum fjárveitingum til barna
væri ekki hægt að gera J:>au þannig
úr garði samhliða fjármagnsveit-
ingum til fjölskyldnanna sjálfra, að
hægt væri að mæla með þeim
nema ef foreldrarnir sjálfir greiddu
meira til þeirra. Það myndi þýða
að vel stæðir foreldrar gætu sent
börn sin þangað en hinir ekki og
myndi það hafa í för með sér
félagslega slagsíðu og ji>ví ekki
heppileg lausn.
Önnur lausn til að bæta líf
barna er að veita peningum í
endurbætur á umhverfi barna,
draga úr hættum vegna bílaum-
ferðar, skapa börnunum mögu-
leika á að taka þátt í menningar og
félagslífi innan eigin íbúðarhverfis.
Petersen bendir á að líklega yrði
þetta til þess að tengja fólk innan
íbúðarhverfa nánari böndum og
opna fjölskyldurnar út á við. En
hins vegar leysir þetta ekki tíma-
leysi foreldranna né læknar þá
streitu, sem fylgir því að hafa of
fáar stundir til yfirráða, sem hægt
er að verja með börnunum. Þriðja
lausnin gæti verið að byggja dag-
heimilin þannig upp að þau yfir-
tækju að hluta núverandi hlutverk
fjölskyldunnar, en gallinn við þessa
lausn sé sá að ekki sé vitað hvort
barnaheimilin gætu nokkurn
tíman leyst þetta verkefni á viðun-
andi hátt og tekið á sig að móta
persónuleika barna. Hitt sé heldur
ekki víst að foreldrar séu fúsir til
þess að veita dagheimilunum það
Framh. á bls. 61.
53