19. júní - 19.06.1986, Page 32

karlmenn, og þó ég hafi enga menntun
í bókmenntafræði er ég nokkuð með-
vitaður um galla hennar á því sviði.
Mig langaði ekki og langar ekki enn að
fjalla um þessa bók á neikvæðan hátt.
Eins og að lesa um sjálfan sig
Þrátt fyrir þessa vankanta bókarinnar
leið mér vel við lestur hennar og lang-
aði í meira, en vildi fá það hægt og bít-
andi. Ég gat aldrei lesið meira en tvö-
þrjú viðtöl í einu. Þá var ég svo upp-
gefinn af því að lesa um sjálfan mig að
ég vildi ekki meira í bili. Þar kom
bókin við mig. í hverju einasta viðtali
var eitthvað sem ég fann sameiginlegt
með þeim er sagði frá. Stundum eitt-
hvað sem við vorum báðir ánægðir
með, stundum báðir óánægðir, stund-
um annar ánægður en hinn óánægður.
Eitthvað sem við höfðum báðir kvalist
vegna, eitthvað sem við höfðum báðir
upplifað sem hina einu sönnu ást,
eitthvað sem tengdi okkur. Og oft
hefði ég viljað vita meira. Oft hefði ég
viljað geta tjáð mig við viðmælandann
til að rjúfa þessa einhliða upplifun af
samkennd og finna hana gagnkvæma.
Oft hefði ég líka gert öðruvísi en höf-
undurinn, einmitt vegna þess að ég
fann samkenndina, en var ekki blaða-
maður að taka viðtal. Það er einn
helsti galli bókarinnar fyrir mig sem
karlmann. Að vera stoppaður af með
tilfinningar mínar vegna nýrrar spurn-
ingar frá höfundi, þegar mig langaði
að halda áfram, hefði viljað fylgja
ýmsu betur eftir, fá meira út úr viðtal-
inu. Þess vegna var einnig erfitt að lesa
mikið í einu.
Og hvers vegna finn ég þessa
samkennd? Hvers vegna er þessi bók
ekki eins og hver önnur samtalsbók,
sem er spennandi, fræðandi, svalandi?
Mergur þessarar bókar er sá að hún
fjallar um tilfinningar á tilfinninga-
legan hátt. Þó oft bregði út af, er hitt
oftar að tilfinningarnar streyma fram
og hitta mig í magann og ég finn það
sem fjailað er um. Ekki bara sé fyrir
mér eða skil, ég finn það og það er
öðruvísi. Þess vegna er ég pínulítið
með í viðtalinu. Þetta tekst ekki oft í
samtalsbókum og enn síður í sam-
tölum við karlmenn.
Að gangast við veiklyndi sínu
Goðsögnin um að karlmenn eigi að
vera sterkir er enn við lýði og góðra
gjalda verð útaf fyrir sig, en hræðsla
þeirra við að standa ekki undir því
hefur of oft skapað varnir sem felast í
því að sýna aldrei veikleika. Og það er
veikleiki að sýna tilfinningalegt óöryggi.
Hræðslan við að geta ekki orðið
sterkur aftur eftir sýndan veikleika
viðheldur vörnunt. í bókinni viöur-
kenna allir karlmennirnir, að vísu
undir nafnleynd, tilfinningalegt veik-
lyndi á einhvern hátt, en allir standa
styrkir að lokum. Kannski lærist okkur
smám saman að það getur falist
styrkur í því að gangast við veiklyndi
sínu. Mannlegri styrkur en sá vélræni,
ópersónulegi styrkur, sem felst í því að
gangast aldrei við veikleika sínum og
skapar aðeins hugtök eins og karl-
rembusvín.
Aðeins að litlu leyti fjallar bókin um
ástar- og kynlíf þessara 18 karlmanna,
heldur miklu meira um heft og lokað
tilfinningalíf þeirra. Tilfinningar, sem
ég er viss um að margir þeirra hafi
aldrei áður komið frá sér munnlega,
hvað þá á blað. Og margir þeirra upp-
götvuðu tilfinningar, sem þeir vissu
lítið um að þeir báru í brjósti.
Stundum kom þá fyrir að fagmaðurinn
í mér gægðist fram og vildi hjálpa til.
Ekki ósjaldan las ég beiðni um hjálp
eða beiðni um skilning og samkennd
og oftast held ég að höfundurinn hafi
fengið meira út úr viðtölunum heldur
en viðmælandinn. Þess vegna skilur
bókin mig svolítið einmana eftir. Lík-
lega jafn einmana og viðmælendurnir
hafa oft verið skildir eftir. E.t.v. hefur
hvert viðtal verið miklu meira og
dýpra en prentað er, en þá er rangt
valið til prentunar.
í bókarlok hef ég kynnst 18 karl-
mönnum lítillega, en er meinað að
kynnast þeim betur, einkum á þeim
sviöum er höfða til mín og það finnst
mér vont. Þetta er galli sem einkennir
þá einstefnumiðlun sem bók er, en
maður finnur misjafnlega mikið til.
Innlegg í umrœðu
íslenskir elskhugar er að mörgu leyti
rangnefni, en hvað hefði bókin getað
heitið annað? Undirtitillinn hjálpar
til: „Atján karlmenn ræða um ástina,
kynlífið, konuna og karlmennskuna".
I upphafi gaf titillinn mér þá hugmynd
að um úttekt eða samanburð væri að
ræöa og held ég að svosé um fleiri. Það
bæöi hrindir frá og laðar að. Ég held
að íslenskir karlmenn finni flestir
eitthvað sem höfðar til þeirra í bókinni
og flestir þeirra hefðu ekkert nema
gott af því að lesa hana. En ég held
ekki að hér sé brotið blað í bókmennta-
ferli okkar. Held ekki að nú þurfi að
skrifa svona bækur til mótvægis við
allar þær bækur sem ruðst hafa fram
á markaðinn og fjalla um stöðu, til-
finningalíf og kúgun konunnar. Hins
vegar held ég að karlmönnum sé mikil
þörf á umræðu um stöðu þeirra í
breyttu samfélagi og getur þessi bók
verið innlegg í þá umræðu ásamt
mörgum öðrum bókum, innlendum
sem erlendum.
Að lokum vil ég þakka Jóhönnu
samfylgdina, en hefði gjarnan viljað
vera henni samferða á meðan á við-
tölunum stóð.
Þrítugt skáld og eiginmaður sem á 2 börn
í hjónabandi og 2 fyrir h jónaband
- En sekturkennd mín tengist ekki
bura börnunum. Pegar ég var sjö
úra sagði ég við móður mína að ég
œtluði að verða smiður og smíða
lianda henni hús þegar ég vœri orð-
inn stór. Petta gerði ég auðvitað
aldrei. Ég bjó lengi með henni og
reyndi að hugsa eins vel um hana og
ég gat og eftir að ég flutti að heiman
tók systir mín við. Pað varð núttúr-
lega ógurlegt áfall fyrir mig að búa
til tvær einstœðar mœður. Slíkar
aðstœður hafði ég aldrei œtlað mór
að skapa. En samt gel ég sagt ífullri
einlægni að ég lief ætlað mér að
vera góður strúkur. Pað getu vissu-
lega allir sagt. Og þótt ég hafi
brugðist konunni minni með þvi uð
sofa hjú öðrum konum þú finnst
mér ég samt vera góður strúkur og
betri en murgir afhinum strákunum
sem þykjast vera stórir og sterkir.
Pað sem ég finn mér til gildis er að
lutfi ég ekki verið einlœgur og sagt
satt hef ég brotnað saman. Pess
vegnu hef ég alltaf reynt að vera
hreinn og beinn og œrlegur í öllum
ástum rnínum hvort sem þær hafa
enst lengur eða skemur.
32