19. júní - 19.06.1986, Side 39

Margir hafa áhyggjur af að skilnuð-
um ijölgi. Umræða um skilnaði hef-
ur aukist. Blöð fjalla meira um skiln-
aði en áður, og þeir sem lent hafa í
skilnaði hafa opinberað reynslu sína.
Æ háværari raddir hafa heyrst um að
ástand þjóðfélagsins, laun, húsnæðis-
pólitík og erfið uppvaxtarskilyrði
barna eigi sinn þátt í fjölgun skilnaða.
Rétt er að spenna og kreppa úti í þjóð-
félaginu eykur á spennu, árekstra og
vanlíðan innan fjölskyldnanna. Meðal
nágrannaþjóða okkar hefur verið
tekin upp markvissari pólitísk stefna
til að haga lífskjörum þannigað frum-
þörfum sé fullnægt án of mikilla fórna
fjölskyldnanna. Pó hefur skilnuðum
ekki fækkað í þessum löndum. Þeim
hefur þvert á móti fjölgað. Hvað
veldur? Er það tíska að skilja? Er það
orðið með hjónaband eins og hverja
aðra verslunarvöru, að það þurfi að
skipta um eins og að ekki er hægt að
klæðast því sama of lengi? Eða hefur
aukin vitund kvenna um stöðu sína,
aukiö fjárhagslegt sjálfstæði og jafn-
réttisbaráttan orðið til að skilnuðum
hafi fjölgað? Að sjálfsögðu er ekki
hægt að benda á neina eina eða tvær
meginorsakir þessarar aukningar. Til
þess er maðurinn einfaldlega of flókin
vera.
Þó svo að spenna, örbirgð og öll ytri
lífskjör valdi mikilli spennu og álagi í
fjölskyldum ber ekki að líta á þá þætti
sem algjöra úrslitaþætti í skilnaðar-
málum nema í undantekningartilvik-
um. Flókið og djúpstætt tilfinningalíf
mannsins lýtur ekki einungis efna-
hagslegum lögmálum. Það er gjarnan
tilfinningalíf einstaklingsins, persónu-
legar kröfur um uppfyllingu sálrænna
þarfa og viðbragðamynstur einstak-
lingsins sjálfs sem hefur áhrif á sam-
skipti í sambúð - endingu sambúðar
eða upplausn. í sambandi við þessi
atriði hafa tímarnir breyst.
VIÐBROGÐ
VIÐ
SKILNAÐI
Grein: Guðfinna Eydal sálfræðingur
Að tengjast annarri manneskju
Tengsl mannsins við upprunafjöl-
skyldu og gæði þeirra tengsla ráða
miklu um hvernig manneskjan er í
stakk búin að tengjast öðrum á full-
orðinsárum. Lítil tengsl - eða slæm
tengsl í bernsku og uppvexti valda því
einatt að maðurinn getur ekki tengst
öðrum náið. Meðbreyttum samfélags-
háttum og breyttum uppvaxtarskil-
yrðum vaxa nú margir úr grasi við
þannig skilyrði. Þegar fólk með lélega
tengslamyndun úr bernsku hefur sam-
búð hefur það áhrif á hvernig bind-
ingin verður. Sambúðin grundvallast
þá oft á röngum væntingum, þ.e.a.s.
makinn á að uppfylla persónulegar
þarfir - þarfir sem eru svo persónu-
legar að einstaklingurinn getur aðeins
leyst þær sjálfur. Þessar þarfir tengjast
oft ósjálfstæði einstaklingsins, óheppi-
legri bindingu við fortíð og tilfinninga-
legri vanhæfni. Þetta á bæði við um
konur og karla.
Skilnaður getur að sjálfsögðu ekki
átt sér stað nema að einhver binding
hal'i átt sér stað. Hvernig þessi binding
hefur verið ákvarðar oft eftirleikinn í
skilnaðarmálum. Þeim mun dýpri
binding, því sársaukafyllri er aðskiln-
aðurinn oft. Þetta fer ekki endilega
eftir lengd sambúðar, þótt algengara
sé að binding sé meiri í langri sambúð.
Margir sem eru stutt í sambúð, komast
fljótt að raun um að sú tenging sem
þeir óskuðu eftir og þær væntingar sem
makinn á að uppfylla eru ekki fyrir
hendi. í slíkum tilvikum hefur ekki
verið tekin dýpri tilfinningaleg afstaða
til sambúðar og því oft eins heppilegt
að sambúð ljúki - hún myndi einfald-
lega ekki ganga. Þegar sambúð hefur
verið byggð á traustari grunni, má oft
sjá ýmsa samskiptahætti og viðbrögð
sem eru ólík hjá kynjunum þegar að
skilnaði kemur.
Mismunandi viðbrögð
og samskiptamynstur
kvenna og karla
Trúlega hefur mismunandi vitundarlíf
og viðbragðamynstur kynjanna meiri
áhrif á skilnaði nú en áður. Lítum
aðeins á við hvað er átt. Konur hafa
allt aðra viðmiðun en karlar, þegar
þær hugsa og tjá sig. Þær skilgreina sig
gjarnan út frá öðrum - fjölskyldunni -
manninum, börnunum. Þegarþærtala
um sjálfar sig segja þær gjarnan „við“.
Þær eiga erfitt með að átta sig á eigin
þörfum og óskum. Þær vantar oft
sterka sjálfskennd. Þetta kemur að
sjálfsögðu fram í viðbrögðum þeirra.
Þó að þær eigi erfitt með að átta sig á
39