Fréttablaðið - 05.03.2011, Blaðsíða 24

5. mars 2011 LAUGARDAGUR24
M
eirihluti hlut-
hafa stoðtækja-
fyrirtækisins
Össurar sam-
þykkti á aðal-
fundi félagsins
í gærmorgun tillögu stjórnarinn-
ar að taka félagið af hlutabréfa-
markaði hér. Fyrirtækið var
skráð á hlutabréfamarkað í Kaup-
mannahöfn í september árið 2009
og mun verða það áfram. Höfuð-
stöðvarnar verða eftir sem áður
hér á landi.
Forsvarsmenn íslenskra líf-
eyrissjóða í hluthafahópnum og
Þórður Magnússon, varaformaður
stjórnarinnar, sem þar situr fyrir
hönd Eyris Invest, voru mótfallnir
tillögunni og vildu fresta afskrán-
ingu. Saman fara lífeyrissjóðirnir
og Eyrir Invest með rúman fjórð-
ung hlutafjár í Össuri.
Ekki liggur fyrir hvort og þá
hvenær hlutabréf Össurar verða
tekin úr viðskiptum í Kauphöllinni
en þar á eftir að taka málið fyrir.
Þeir sem rætt hefur verið við úr
hópi andstæðinga afskráningar
segja óheppilegt að taka Össur
af markaði; það geti rýrt traust
á hlutabréfamarkaðnum á sama
tíma og nokkur fyrirtæki eru að
skoða skráningu í Kauphöll, þær
fyrstu í að verða fjögur ár.
Markaðsverðmæti Össurar nam
í gær tæpum níutíu milljörðum
króna og er það annað að tveimur
stærstu félögunum sem skráð eru
í Kauphöllina.
Niels Jacobsen, stjórnar-
formaður Össurar og forstjóri
danska framleiðslufyrirtækisins
William Demant Holding, stærsta
hluthafa stoðtækjafyrirtækisins,
var harðorður í garð stjórnvalda í
ræðu sinni á aðalfundinum í gær.
Hann sagði aðstæður íslenskra
fyrirtækja í alþjóðlegum rekstri
hafa breyst til hins verra eftir
efnahagshrunið og hafi tíðar og
illar ígrundaðar reglur og laga-
breytingar dregið úr trausti
erlendra fjárfesta á íslensku við-
skiptalífi.
Afturvirkar reglur
Þú varst harðorður í garð stjórn-
valda í ræðu þinni í gær. Er
f lumbrugangurinn í reglu- og
lagasetningu hér slíkur að ekki
er hægt að hafa fyrirtæki í alþjóð-
legum rekstri lengur skráð hér á
almennan hlutabréfamarkað?
„Ég tel ræðuna ekki hafa verið
harkalega. Hins vegar vona ég
að ræðan hafi endurspeglað sýn
okkar á Ísland. Það er erfitt að
reka alþjóðlegt fyrirtæki í landinu
þegar lögum og reglum er breytt.
Sumar er erfitt að fá nokkurn botn
í en aðrar eru afturvirkar. Það er
erfitt að reka fyrirtæki með aftur-
virkum lögum.“
Í ræðunni nefndir þú breyting-
ar á reglum um yfirtökuskyldu.
Mörkin voru lækkuð úr fjörutíu
prósentum í þrjátíu í apríl árið
2009 og þeir sem voru yfir mörkum
skikkaðir til að færa hlutafjáreign
sína niður að þeim. Reglunum var
breytt í desember í fyrra. Geturðu
nefnt fleiri dæmi?
„Það er ljóst að gjaldeyrishöft
fara ekki vel saman við fyrirtæki
í alþjóðlegum rekstri. Þau flækja
hlutina. En við settum ekki höftin
heldur var það stjórnvaldsákvörð-
un. Vissulega reynum
við að vinna með þeim.
En við getum ekki unað
við slíkar aðstæður.
Þá var breyting á yfir-
tökumörkum úr fjöru-
tíu prósentum í þrjá-
tíu óheillaskref. Ég hef
ekki séð neitt þessu líkt
í öðrum löndum.
Þegar við fjárfestum í
Össuri árið 2004 gátum
við keypt upp að fjöru-
tíu prósent í félaginu án
þess að þurfa að leggja
fram yfirtökutilboð.
Hvergi annars staðar
í heiminum er maður
neyddur til að breyta
hlutafjáreign sinni eða
leggja fram yfirtöku-
tilboð án þess að gera
nokkurn skapaðan hlut.
Það skrýtna við yfir-
tökureglurnar nú er að
yfirtökutilboð á að mið-
ast við síðasta verðið sem við
greiddum. Þegar við keyptum síð-
ast hlutabréf í Össuri var verðið
mikið lægri en það er nú, á milli
áttatíu til 110 krónur á hlut. Nú er
það tvöfalt hærra, um tvö hundruð
krónur. Við gætum lagt fram til-
boð upp á hundrað krónur á hlut.
En ég held að við fengjum ekki
mikil viðbrögð við því.
Ég botna lítið í breytingunni á
þessum yfirtökureglum.
Þegar við ákváðum
að skrá Össur á mark-
að í öðru landi veltum
við því fyrir okkur
hvaða land hentaði
best. Máli skipti að þar
væru fyrir önnur fyrir-
tæki á heilbrigðissviði
ekki síður en skýrar og
auðskiljanlegar reglur
á hlutabréfamarkaði.
Við skoðuðum nokkra
möguleika áður en við
ákváðum að kauphöllin
í Kaupmannahöfn hent-
aði okkur best. Fram-
vegis verða hlutabréf-
in öll skráð á markað
þar og framkvæmda-
stjórnin mun halda
áfram að stækka og
dýpka hluthafahópinn.
Það góða við að vera
með fyrirtæki skráð í
Kaupmannahöfn er að
hvergi eru fleiri fyr-
irtæki innan heilbrigðisgeirans
skráð á markað á Norðurlöndun-
um en þar.
Tilgangur þess almennt að skrá
félag á hlutabréfamarkað er að
opna fyrir aðgang að fjármagni.
Við náum því ekki fram með
skráningu á hlutabréfamarkað
hér. Ein af ástæðum þess að við
skráðum hlutabréf Össurar í
Kaupmannahöfn var sú að erlend-
um lífeyrissjóðum var ekki heim-
ilt að fjárfesta í hlutabréfum sem
skráð voru í íslenskum krónum í
Kauphöllinni. Því töldum við það
mikilvægt að skrá félagið í Kaup-
mannahöfn með það fyrir augum
að breikka hluthafahópinn. Okkur
tókst það mjög vel, hluthafahópur-
inn er fjölbreyttur og alþjóðlegur.
Breytingar á lögum og reglum hér
valda því hins vegar að við teljum
hag Össurar betur borgið í Kaup-
mannahöfn.
Skrýtinn kynjakvóti
En hvað með lög um kynjakvóta
sem taka gildi eftir tvö ár og þú
gagnrýndir í ræðu þinni?
„Í frjálsu viðskiptaumhverfi er
það hluthafanna sem kjósa hæf-
asta fólkið og ákveða hverjir eiga
að sitja í stjórnum fyrirtækja. Þótt
við séum ekki með kynjakvóta hjá
okkur þá verð ég að viðurkenna að
við erum með mjög hæfileikaríka
konu í stjórninni [Svöfu Grönfeldt,
fyrrverandi forstjóra Actavis].
Þegar leitað er að stjórnarmönn-
um í fyrirtæki á borð við Össur
er óskað eftir fólki með alþjóðlega
reynslu, reynslu af stjórnun stórra
eða meðalstórra fyrirtækja eða
hefur starfað á einhvern annan
hátt á alþjóðavettvangi.
Ég þekki ekki tölfræðina hér. En
í Danmörku eru fimm prósent for-
stjóra konur. Þar þætti það fárán-
legt að skipta út stjórnum í fyrir-
tækjum og velja úr hópi þeirra
fimm prósenta kvenna sem stýra
þar fyrirtækjum til stjórnarsetu.
Að sjálfsögðu styðjum við það að
konur nái frama í fyrirtækjum.
En það á ekki að þrýsta því í gegn
heldur verður þróunin að eiga sér
eðlilegar ástæður. Konur eru um
sextíu prósent nýrra háskólanem-
enda í Danmörku og því held ég
að þetta mál leysist af sjálfu sér.
Ég tel það ekki jákvætt að þrýsta
málinu í gegn.“
Afskráning af hinu góða
En hvað segirðu um það að
íslenskir lífeyrissjóðir hafi almennt
verið andsnúnir því að afskrá
félagið?
„Ég get ekki staðfest þetta.
Kosningin [í gær] var leynileg og
því veit ég ekki hver var fylgjandi
afskráningu og hver var á móti.
Ég get aðeins staðfest að einn líf-
eyrissjóður mælti fyrir því á fund-
inum að fresta afskráningunni og
að annar lífeyrissjóður hafi stutt
tillöguna. Það eina sem við vitum
var að tæp sjötíu prósent hluthafa
studdu afskráninguna og þrjátíu
prósent voru á móti.“
Er ekki eðlilegt að lífeyris-
sjóðirnir séu á móti afskráningu
Össurar við núverandi aðstæður?
„Mér finnst það ekki eðlilegt.
Hluthafar eiga að láta sér annt um
fyrirtækið sem þeir fjárfesta í. Ég
sé ekki að nokkur rök mæli fyrir
því að fresta afskráningu Össurar
hér. Þvert á móti tel ég afskrán-
inguna hér koma fyrirtækinu til
góða. Á sama tíma er ég leiður
yfir því að við fengum ekki fullan
stuðning til þess. Lífeyris sjóðunum
mun á endanum líka betur þessi
lausn.“
Ónothæfur gjaldmiðill
En breytingar á lögum um hluta-
félög á seinni hluta árs 2009 og í
fyrra voru viðbrögð við fjármála-
hruninu og áttu bæta það sem
aflaga fór. Heldurðu að það hafi
ekki tekist?
„Ég hef fullan skilning á því að
íslenskir stjórnmálamenn þurfa
að laga lög og reglur að efnahags-
ástæðum. En forsvarsmenn fyrir-
tækja í alþjóðlegum rekstri verða
að geta gengið að lögum og reglum
vísum. Við hjá Össuri getum ekk-
ert gert til að hafa áhrif á gjald-
eyrishöftin og unum ekki við þau.
Það er skylda stjórnarinnar að
horfa fram á veginn og við tókum
ákvörðun um það að við getum ekki
verið skráð á hlutabréfamarkað
sem notar gjaldmiðil sem ekki er
nothæfur. Við þær aðstæður getum
við ekki annað en haft efasemdir
um gagnsemi skráningarinnar.
Ef forsvarsmenn lífeyrissjóða og
aðrir hluthafar hafa eitthvað út
á höftin að setja þá verða þeir að
ræða við stjórnvöld um það.“
Skaðsemi flumbrugangsins
Aðstæður íslenskra fyrirtækja hafa versnað eftir hrun. Gjaldeyrishöft, breytingar á yfirtökuskyldu og fyrirhugaður kynjakvóti
hafa valdið því að meirihluti hluthafa stoðtækjafyrirtækisins Össurar hefur samþykkt að taka fyrirtækið af hlutabréfamarkaði
hér. Jón Aðalsteinn Bergsveinsson settist niður með Niels Jacobsen, stjórnarformanni Össurar, og ræddi við hann um stöðuna.
NIELS JACOBSEN Stjórnarformaður stoðtækjafyrirtækisins Össurar segir tíðar og illa ígrundaðar breytingar á lögum og reglugerðum um hlutafélög hafa valdið því að erlendir
fjárfestar hafi misst traust á íslensku viðskiptalífi. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Við hjá Öss-
uri getum
ekkert gert til
að hafa áhrif
á gjaldeyris-
höftin og
unum ekki
við þau.
■ ÞEKKTUR MAÐUR Í DÖNSKU VIÐSKIPTALÍFI
N iels Jacobsen er stórmenni í dönsku viðskipta-lífi. Hann er fæddur árið 1957 og með MSc-
gráðu í hagfræði frá Háskólanum í Árósum. Hann
situr í forstjórastóli danska fyrirtækisins William
Demant Holding, sem framleiðir heyrnartæki auk
þess að vera stjórnarformaður leikfangaframleið-
andans Lego og varaformaður stjórnar flutninga-
risans A.P. Møller Mærsk. Helsti hluthafi fyrir-
tækisins er Oticon-stofnunin sem fjárfestir öðru
fremur í fyrirtækjum á heilbrigðissviði. William
Holding kom inn í hluthafahóp Össurar eftir kaup
á rúmum sex prósenta hlut árið 2004. Seljandi var
Össur Kristinsson, sem stofnaði stoðtækjafyrir-
tækið undir eigin nafni árið 1971.
„Við leituðum um allan heim að fjárfesting-
arkosti í heilbrigðisgeiranum árið 2003. Þegar
upp var staðið reyndist Össur hagfelldasti
fjárfestingar kosturinn. Fyrirtækið var tiltölu-
lega lítið en með starfsemi í nokkrum löndum.
Það var kostur sem hugnaðist okkkur enda töld-
um við að við gætum stutt við vöxt félagsins.
Hægt og bítandi tókum við að kaupa hlutabréf
fyrirtækisins og erum nú stærsti hluthafi þess.
Það sem okkur líkar við félagið eru alþjóðleg
viðhorf starfsmanna fyrirtækisins. Stór hluti
þeirra hefur hlotið menntun í öðrum löndum,
sumir í Bandaríkjunum en aðrir í Danmörku.
Það metum við mikils,“ segir Jacobsen og bætir
við að William Demant Holding horfi til langs
tíma í fjárfestingum sínum. „Við lítum á okkur
sem eigendur fyrirtækja en ekki sem hluthafa;
einbeitum okkur að rekstri fyrirtækjanna sem
við eigum hlut í og látum okkur annt um sam-
félagslega ábyrgð þeirra. Við erum hér til að
styrkja reksturinn og munum ætíð gera það,“
segir hann.