Fréttablaðið - 05.03.2011, Blaðsíða 72

5. mars 2011 LAUGARDAGUR40
Hinn 5. mars árið 1946, fyrir réttum 65 árum, hélt
Winston Churchill, þáverandi for-
sætisráðherra Bretlands, tíma-
mótaræðu þar sem hann markaði
að vissu leyti upphaf heimsmynd-
ar kalda stríðsins.
„Frá Stettin í Eystrasalti til
Trieste í Adríahafi hefur járntjald
fallið þvert yfir álfuna,“ sagði
Churchill meðal annars í ræðunni,
en upp frá því varð þetta hugtak,
„járntjaldið“ tákn um hina hug-
myndafræðilegu gjá sem myndast
hafði milli áhrifasvæða Bandaríkj-
anna og Vesturveldanna annars
vegar og Sovétríkjanna hins vegar.
Austan járntjaldsins færu
stjórnvöld í Moskvu með nær
öll völd, sagði Churchill, og
kommúnista flokkar í löndum
Austur-Evrópu væru að eflast og
sækjast eftir alræðisvaldi.
Í ræðunni varaði Churchill við
því að ástandið yrði svipað og
fimmtán árum áður þegar Þýska-
land nasismans var að ryðja sér til
rúms í hjarta Evrópu. Til að koma
í veg fyrir að stríð brytist út að
nýju þyrfti að bregðast við með
ákveðnum hætti. Til þess þyrfti
öflugar alþjóðastofnanir eins og
Sameinuðu þjóðirnar.
Ræðan var flutt innan við ári
eftir að Bretland, Bandaríkin
og Sovétríkin höfðu fagnað sigri
gegn öxulveldunum í seinni heims-
styrjöldinni, og fannst mörgum
sem Churchill tæki þar ansi djúpt
í árinni í gagnrýni sinni á Moskvu,
þar sem ekki höfðu allir í hópi
Vesturveldanna gefið upp á bát-
inn að hægt væri að eiga vinsam-
leg samskipti við Sovétríkin.
Ræðuna hélt Churchill í West-
minster-háskólanum í Missouri-
ríki í Bandaríkjunum, en á sama
stað árið 1992, 46 árum síðar og
þremur árum eftir að járntjaldið
sjálft féll, hélt Mikhaíl Gorbatsjov,
forseti Sovétríkjanna, ræðu þar
sem hann tilkynnti endalok kalda
stríðsins. - þj
Heimild: BBC
Í ÞÁ TÍÐ: Árið 1946
Winston Churchill boðar nýja
heimsmynd í tímamótaræðu
Sagði járntjald fallið þvert yfir meginland Evrópu.
GÁFAÐUR OG GÓÐUR Thor nefnist þessi Afganhundur sem keppti til úrslita á hundasýningu Hundaræktarfélags Íslands um
liðna helgi. Hann er í eigu Valgerðar Júlíusdóttur, sem segir Thor vera gáfaðan hund með yndislegt geðslag. Afganhundar eru frá
Afganistan, stórir, léttir og með mikinn feld. „Ég ver þremur tímum í að baða, blása og greiða Thor í hverri viku,“ segir Valgerður.
Sjónarhorn
Ljósmynd: Stefán Karlsson