Fréttablaðið - 05.03.2011, Qupperneq 66

MENNING 6
Í
slensk menningarpólitík er
fyrsta yfirlitsritið þar sem
íslensk menningarstefna
og birtingarmyndir hennar
eru greindar með skipuleg-
um hætti. Að mati Bjarka er löngu
tímabært að það sé gert.
„Ég vildi reyna að opna á sam-
ræður um þessi mál, hvernig
menningarstefna er mótuð og
hvernig henni er stýrt. Þessi bók
getur vonandi þjónað sem eins
konar útgangspunktur fyrir slíka
umræðu.“
Það þarf kannski ekki að koma á
óvart að íslensk menningarstefna
sé ekki mikið í umræðunni hér á
landi í ljósi þess að stjórnvöld hafa
enga yfirlýsta menningarstefnu.
„Það er ekkert opinbert stefnu-
plagg, ólíkt því sem tíðkast víð-
ast hvar á Norðurlöndum. Í Dan-
mörku kemur til dæmis út rit þar
sem gerð er grein fyrir efnislegum
þáttum, af hverju á að gera þetta
en ekki hitt og svo framvegis.
Þessu er ekki að heilsa hjá ríkis-
valdinu á Íslandi. En þótt stefn-
an sé ekki orðuð þýðir það ekki
að hún sé ekki til staðar. Ríkið
leggur talsvert fé í ýmiss konar
menningar starfsemi og til að finna
stefnuna þarf að rýna í tölur um
hvernig því fé er varið.
Það væri mjög æskilegt
ef stjórnvöld gæfu út skýra
menningar stefnu, og ég veit að það
stendur til. Það skapar ákveðinn
umræðuvettvang, útgangspunkt
sem getur verið erfitt að finna ein-
göngu út frá tölum, það verður líka
að vera skýr hugmynd á bak við
stefnuna og það myndi bara gera
menningarvettvangnum gott að
tala um þessa hluti.“
Einsleit menningarvitund
Áhrifamesta breytan í menningar-
stefnu stjórnvalda hér á landi er
að mati Bjarka hin alltumlykjandi
íslenska menningarvitund, þar
sem samþætting menningararfs,
tungumáls og náttúru gegna lykil-
hlutverki.
„Ég eyði talsverðu púðri í að
greina frumdrætti menningar-
vitundarinnar og hvernig hún birt-
ist í menningarpólitík nútímans.
Þetta er alveg klárlega samþætt-
ing af tungumáli, mjög sértækum
lestri á menningararfi, sem snýst
fyrst og fremst um bókmennta- og
sagnaarf og náttúruna.
Maður verður var við þetta víða
í menningarstefnu hins opinbera,
menningartengdri ferðaþjónustu
og alþjóðlegri samvinnu, svo fáein
dæmi séu nefnd. Þegar við fórum
til dæmis með formennsku í nor-
rænu ráðherranefndinni árið 2004
var gefin út skýrsla af því tilefni,
þar sem menning og náttúra varð
í aðalhlutverki.
Markaðsarmurinn spilar líka
inn á þetta, ekki síst þegar íslensk-
ir listamenn eru kynntir á erlend-
um vettvangi, þá föllum við mjög
fljótt inn í þessa menningarvitund.
Björk og Sigur Rós eru mjög nær-
tæk dæmi, þar sem skírskotanir í
íslenska náttúru og dulin öfl henn-
ar eru notuð ósparlega til að búa til
ákveðna markaðsímynd. Björk og
Sigur Rós eru frábærir listamenn
en þegar maður hlustar á tónlist
þeirra leitar hugurinn ekki endi-
lega til náttúrunnar eða íslensku
menningarvitundarinnar, heldur
kannski eitthvert allt annað. En
það fer ekki á milli mála í hvaða
átt ímyndinni er stýrt, hún er oft
smættuð niður í einhverja klisju.“
Einhæfni ávísun á ógöngur
Bjarki segir að vissulega geti það
vel verið svo að Íslendingar séu
einfaldlega þjóð sem leggi mikið
upp úr menningararfi sínum og
náttúru.
„Og ekkert að því í sjálfu sér,
nema að með því að einblína svona
á þessa þætti horfum við ekki á
hina möguleikana líka. Það er fullt
af öðrum menningarkimum sem
eiga réttmætt tilkall til umræðu
líka. Ef við höldum okkur of fast
við viðhorf sem hafa meira að gera
með horfna tíma en nútímann er
hætt við að menningarhugtakið
staðni og við lendum í blindgötu.
Hér er því mikilvægt að gæta jafn-
vægis og skýr menningarstefna
getur aðstoðað við slíkt.“
Bjarki segir að þegar sé farið að
bera á leiða sumra erlenda gagn-
rýnenda á menningarvitundinni í
markaðssetningu íslenskra lista-
furða.
„Smám saman hverfur nýja-
brumið og hvað þá? Við erum búin
að draga 22 tonna ísjaka á Íslands-
kynningu til Parísar. Hversu oft
FRAMHALD AF
FORSÍÐU
MENNING
BERGSTEINN
SIGURÐSSON
Grímur kokkur ehf | sími 481 2665 | grimurkokkur@grimurkokkur.is | www.grimurkokkur.is
Munið eftir
bolludeginum
mánudaginn 19. febrúar
Gríms fiskibollur
eru hollar og góður kostur fyrir þá sem
hugsa um heilsuna. þær eru fulleldaðar
og þarf aðeins að hita upp í ofni eða á
pönnu og innihalda aðeins um 1% fitu.
FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR