Fréttablaðið - 13.05.2011, Blaðsíða 18

18 13. maí 2011 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Tónlistarhúsið Harpa er glæsilegt mannvirki enda um að ræða dýr-
asta hús Íslandssögunnar. Undarlegt er
að á þeim tímamótum, sem opnun húss-
ins er, virðast nokkrir af helstu fjöl-
miðlum landsins kjósa að fjalla einung-
is á jákvæðan hátt um húsið. (Hljómar
kunnuglega.) Sumir fjölmiðlar einblína
á viðbrögð ánægðra tónleikagesta en eru
skattgreiðendur sáttir við að greiða stofn-
og rekstrarkostnað í 35 ár? Full þörf er á
að fjallað sé á gagnrýninn hátt um Hörpu
eins og önnur verkefni og skattgreiðendur
upplýstir um kostnað og óhjákvæmilega
skuldadaga.
Í bæklingi um húsið, sem dreift hefur
verið inn á hvert heimili, er ýtarlega
fjallað um ýmsa þætti byggingarinnar en
ekki minnst á kostnað. Í slíkum bæklingi
hefði verið kjörið að upplýsa alþjóð um
kostnað við bygginguna og heildarskuld-
bindingu skattgreiðenda. Skuldir hússins
eru a.m.k. sá hluti þess, sem allir lands-
menn munu eiga sameiginlega.
Harpa er dæmi um opinbert verkefni,
sem stjórnmálamenn voru í upphafi
fengnir til að styðja á grundvelli hóflegra
kostnaðaráætlana en á síðari stigum
hækkaði kostnaður upp úr öllu valdi.
Árið 1997 var rætt um að hægt væri
að byggja gott tónlistarhús í Laugardal
fyrir 1.550 milljónir króna. Árið 1998
hafði áætlunin hækkað í 2.500 milljónir
og 1999 var hún komin í 3.500-4.000 millj-
ónir. Í ársbyrjun 2002 var áætlað að húsið
myndi kosta um 5.000 milljónir króna og
árið 2003 var talan komin í 6.300 millj-
ónir. Þegar hafist var handa við byggingu
hússins var gert ráð fyrir því að bygging-
arkostnaður yrði um 12,5 milljarðar króna
eða um 20 milljarðar að núvirði. Ekki
liggja fyrir nýjar upplýsingar um heildar-
kostnað við bygginguna en hann er a.m.k.
28 milljarðar króna. Standist sú tala er
fermetraverðið um ein milljón króna.
Vonandi standast yfirlýsingar aðstand-
enda hússins um að erlendir verktakar
beri að mestu leyti kostnað vegna þegar
framkominna galla við glerhjúp hússins.
Málsmetandi arkitektar og verkfræðingar
hafa þó lýst yfir áhyggjum yfir að mikil
hætta sé á að frekari gallar muni koma í
ljós, t.d. í stálvirki og gluggum hússins.
Gott væri fyrir skattgreiðendur að vita
hvort áhættumat hafi farið fram á bygg-
ingunni m.t.t. til slíkra galla.
Ósigur skattgreiðenda
Harpa
Kjartan
Magnússon
borgarfulltrúi
Öflugur greiðendavefur með hagnýtum
upplýsingum s.s.
S
tundum þarf að benda á sjálfsagða hluti, sem eiga að
liggja í augum uppi og vera á hvers manns vitorði en eru
það af einhverjum orsökum ekki. Þetta er gert í svokall-
aðri skoðun Viðskiptaráðs, sem sagt var frá hér í blaðinu
í vikunni.
Viðskiptaráð bendir á þá staðreynd að „sterkur einkageiri og
uppbygging atvinnugreina sem skapa verðmæti er forsenda þess
að hið opinbera hafi burði til að veita þá þjónustu sem því er
falið að veita“. Þetta skýra samhengi virðist hins vegar hafa farið
að verulegu leyti framhjá þeim sem ráða nú efnahagsstefnunni.
Umsvif hins opinbera hafa ekki
verið skorin niður til samræmis
við samdráttinn í tekjum ríkis-
ins vegna efnahagskreppunnar,
heldur hafa verið lagðir stór-
auknir skattar á atvinnulíf og
launþega til að brúa bilið, en um
leið er tafið fyrir því að einka-
geirinn nái sér á strik.
Viðskiptaráð hefur reiknað út svokallaðan stuðningsstuðul
atvinnulífsins, þ.e. hvað hver starfsmaður í einkageiranum stend-
ur með þeim verðmætum sem hann skapar undir afkomu margra
annarra sem eru ýmist starfsmenn hins opinbera eða þiggja af
því lífeyri, styrki og bætur. Útkoman er sú að hver starfsmaður
á almennum vinnumarkaði stóð á síðasta ári að baki 1,54 öðrum.
Hlutfallið hefur hækkað úr 1,29 árið 2007 og byrðar einkageirans
því aukizt um tæplega fimmtung.
Í skoðun Viðskiptaráðs er bent á það augljósa; að atvinnurekst-
ur sem byggir á einkaframtaki er undirstaða þess velferðarkerfis
sem byggt hefur verið upp á Íslandi. Til að stjórnvöld geti staðið
við yfirlýst samfélagsleg markmið þurfi þau að tryggja vöxt og
viðgang einkageirans og draga úr áherzlum á atvinnugreinar sem
geta ekki staðið undir sér sjálfar heldur byggja á ríkisstuðningi.
„Lítið fer fyrir áherslum af þessu tagi í stjórnmálaumræðu
um þessar mundir,“ segir Viðskiptaráð og hefur þar alveg rétt
fyrir sér. Skattabreytingar, andúðin á erlendum fjárfestingum í
atvinnulífinu í stjórnarliðinu og þær grundvallarbreytingar sem
nú er lagt til að gerðar verði á fiskveiðistjórnunarkerfinu eru til
merkis um að ríkisstjórnin hefur takmarkaðan skilning á þessu
augljósa samhengi.
Umræðan eftir hrun hefur verið allt of neikvæð í garð atvinnu-
lífsins í heild og full alhæfinga, í stað þess að horft sé á þá þætti
sem fóru úrskeiðis og reynt að læra af mistökunum. Þótt útrás í
boði bankanna hafi misheppnazt þýðir það ekki að hægt sé að loka
íslenzkt atvinnulíf af frá alþjóðavæðingunni; þá dragast lífskjör
hér einungis aftur úr því sem gerist í nágrannalöndunum. Þótt
stjórnendur einkafyrirtækja hafi gert mistök og keyrt þau í þrot
þurfum við áfram á einkarekstri að halda. Þótt of mikil áhætta
hafi verið tekin þurfum við áfram á að halda frumkvöðlum sem
eru reiðubúnir að hætta fé sínu við uppbyggingu öflugra fyrir-
tækja, í þeirri von að þau muni skila þeim arði. Allt þetta er
áfram nauðsynlegt til að tryggja velferðina.
Viðskiptaráð bendir á það augljósa:
Hvernig er
velferðin tryggð?
Klassískt
Sumir segja að stjórnmál séu
fyrirsjáanleg. Það kristallast ágætlega í
nýrri skýrslu nefndar um framtíð verð-
tryggingarinnar, sem Eygló Harðardóttir
veitti forystu. Fulltrúar Framsóknar-
flokksins og Hreyfingarinnar, auk Lilju
Mósesdóttur, skila nokkuð herskáu
sératkvæði og komast að þeirri
niðurstöðu að þvinga beri verð-
trygginguna niður með handafli.
Fulltrúi Sjálfstæðisflokksins skilar
sératkvæði sem í öllum aðalat-
riðum snýst um að verja beri
sparifjáreigendur. Fulltrúi Sam-
fylkingarinnar sér hins vegar
bara eina lausn á vandanum:
Að ganga í Evrópusambandið.
2009
Andstaða Péturs H. Blöndal, full-
trúa Sjálfstæðisflokksins, við afnám
verðtryggingar er athyglisverð. Fyrir
tveimur árum sagði flokksformaður
hans nefnilega í viðtali við Frétta-
blaðið að hann vildi hana burt og
ætlaði að beita sér fyrir því. Í sama
viðtali sagðist hann reyndar
líka vilja að Ísland léti reyna
á aðildarviðræður við
Evrópusambandið og
tæki helst upp
evru, þannig
að það gæti
svo sem
hafa
breyst.
Þrautseigja
Fyrir tveimur mánuðum lagði Einar K.
Guðfinnsson fram fyrirspurn til fjár-
málaráðherra um það hversu margir
hefðu laun yfir einni milljón og við
hvað þeir störfuðu. Hann fékk það
svar í síðustu viku að 1.251 hefði haft
slík laun árið 2009 en að ráðuneytið
hefði ekki upplýsingar um starfs-
stéttirnar. En Einar er ekki af baki
dottinn og í gær lagði hann fram
nýja fyrirspurn til ráðherrans. Hún
hljóðar svo: „Hvernig er skipting
þeirra sem eru með mánaðarlaun
yfir 1 millj. kr. eftir atvinnugrein-
um?“ Við skulum sjá hvort tilraun
tvö ber meiri ávöxt.
stigur@frettabladid.is