Fréttablaðið - 01.06.2011, Blaðsíða 17

MIÐVIKUDAGUR 1. júní 2011 17
Um þessar mundir standa vel-ferðarráðuneytið og Jafn-
réttisstofa fyrir fræðsluátaki um
kynbundið ofbeldi. Í stórri rann-
sókn sem gerð var á árunum
2009-2011 fyrir velferðarráðu-
neytið kom fram að mikil þörf
er fyrir almenna fræðslu sem
og grunn- og endurmenntun fag-
stétta, ekki síst heilbrigðisstétta
um kynbundið ofbeldi, einkenni
þess og afleiðingar. Unnið er að
margvíslegum rannsóknum en
þær þarf að kynna betur, efla
og fylgja eftir með úrræðum. Þá
skortir okkur þekkingu á ákveðn-
um hópum, t.d. fötluðum konum og
körlum og erlendum konum. Tölur
frá Kvennaathvarfinu um komur
erlendra kvenna eru þess eðlis að
þær kalla á sérstakar aðgerðir.
Í glænýrri skýrslu UNICEF
á Íslandi er því haldið fram að
kynferðisofbeldi sé mesta ógnin
við velferð barna á Íslandi. Slíkt
ástand getur velferðarríkið Ísland
að sjálfsögðu ekki sætt sig við. Frá
upphafi starfsemi Stígamóta árið
1990 til 2010 hafa 5.653 einstak-
lingar leitað sér aðstoðar vegna
kynferðisofbeldis. Ofbeldismenn
eru 7.969 samkvæmt skýrslu Stíga-
móta en sumir kunna að koma
oftar en einu sinni við sögu. Konur
eru mikill meirihluti brotaþola en
smám saman hefur verið að koma í
ljós hve margir drengir hafa orðið
fyrir kynferðisofbeldi og er þar
skemmst að minnast sögu sumra
Breiðavíkurdrengjanna. Lang-
flestir verða fyrir kynferðislegri
misnotkun á barnsaldri en ljóst er
að hvaða ofbeldi sem á í hlut eru
það allt of margir sem hvorki kæra
né leita sér hjálpar.
Það er líka rétt sem fram kemur
í skýrslu UNICEF að hér skortir
rannsóknir á kynferðisofbeldi
gegn börnum, orsökum þess og
afleiðingum. Afleiðingar kyn-
ferðisofbeldis eru mjög alvarlegar
og sýna rannsóknir að þótt hægt
sé að veita mikla hjálp eru sárin
mjög djúp. Hér á landi er boðið
upp á meðferð fyrir unga gerendur
sem eru allt niður í 13 ára gamlir
en bæta þarf í varðandi fyrir-
byggjandi aðgerðir, t.d. að heim-
ila rafrænt eftirlit með kynferðis-
brotamönnum líkt og gert er t.d.
í Danmörku.
Eitt af því sem þarf að rann-
saka er hversu stór hluti öryrkja
eru þolendur ofbeldis. Það vekur
athygli að konur eru rúmlega 61%
öryrkja. Það þýðir að það eru tæp-
lega tvær konur á móti hverj-
um einum karli í röðum öryrkja.
Hver er skýringin á þessu? Hversu
margar þeirra hafa gengið frá
Heródesi til Pílatusar í leit að
réttri greiningu án þess að vera
spurðar hvort þær hafi orðið fyrir
einhvers konar ofbeldi á ævi sinni.
Í fyrrnefndri könnun kom fram að
42% íslenskra kvenna hafa orðið
fyrir einhvers konar ofbeldi á ævi
sinni eftir 16 ára aldur. Það er því
sannarlega ástæða til að tekin
verði upp skimun fyrir ofbeldi
á öllum stigum heilbrigðis- og
félagsþjónustu.
Ýmis konar úrræði eru í boði
fyrir þolendur kynbundins ofbeld-
is, svo sem neyðarmóttökur í
Reykjavík og á Akureyri, Kvenna-
athvarfið, Stígamót, Aflið, Sól-
stafir, Blátt áfram, sími Rauða
krossins og verkefnið Karlar til
ábyrgðar sem býður körlum sem
beita ofbeldi upp á meðferð. Betur
má þó ef duga skal.
Að undanförnu höfum við verið
minnt rækilega á að við búum
í landi eldgosa. Þau eru þeim
mönnum og málleysingjum sem
fyrir verða afar erfið en þau kalla
líka á þjóðarsamstöðu og samhug.
Er ekki kominn tími til að efna til
þjóðarsamstöðu gegn ofbeldi af
öllu tagi? Við þessi 300.000 manna
þjóð á eyju í Norður-Atlandshafi
hljótum að geta kveðið ofbeldið
niður, hvort sem það á sér stað á
götum úti, í skúmaskotum eða það
sem er algengast: inni á heimilum.
Ekkert barn á að verða fyrir eða
alast upp við ofbeldi. Engin kona
á að sæta líkamlegu, andlegu eða
kynferðislegu ofbeldi. Enginn karl
á að verða fyrir eða beita ofbeldi.
Það eru mannréttindi að búa við
öryggi. Skerum upp herör gegn
ofbeldismenningunni og ofbeld-
isdýrkuninni sem er allt í kring-
um okkur. Hingað og ekki lengra
– efnum til þjóðarátaks gegn
ofbeldinu. Drögum tjöldin frá.
Þjóðarátak gegn ofbeldi
Með reglulegu millibili heyr-ast raddir framámanna úr
atvinnulífinu um skort á tækni-
menntuðu fólki. Illa gangi að fylla
stöður verkfræðinga og tækni-
fræðinga með bakgrunn í hátækni-,
véla- og rafmagnsgreinum, og einn-
ig sé skortur á tölvunarfræðingum.
Þá er hnippt í skólakerfið, sem ekki
standi sig í því að laða nemendur að
þessum greinum í þeim mæli sem
atvinnulífið þarfnast til að byggja
upp starfsemi tengda nýsköpun og
framleiðslu.
Frá bæjardyrum háskólakenn-
ara séð væri vissulega gaman að
sjá fleiri nemendur velja þess-
ar greinar, en það er þó mikið af
góðum nemendum sem fara í gegn-
um námsbrautir á þessum sviðum.
Vandinn er að fá þá út í íslenskt
atvinnulíf.
Margir háskólakennarar hafa á
tilfinningunni að mjög margir nem-
endur séu á leið úr landi að námi
loknu. Margir fara út fyrir land-
steinana í framhaldsnám, eins og
rík hefð er fyrir á Íslandi, en breyt-
ingin sem má merkja er fyrst og
fremst sú að þessir nemendur virð-
ast ekki endilega stefna aftur heim
að námi loknu. Þeir vita sem er að
sérfræðiþekking á þessum svið-
um er eftirsótt alþjóðlega og veitir
tækifæri víða.
Það er ekki bara á Íslandi sem
sókn nemenda í þessar greinar véla
og rafmagns nær ekki að anna þörf
atvinnulífsins.
Þá komum við að kjarna málsins.
Launakjör á Íslandi hafa versnað
mikið frá hruni bankakerfisins,
sérfræðinga sem annarra, og þótt
laun þeirra séu ágæt á íslenskan
mælikvarða eru verkfræðingar og
tæknifræðingar sem starfa hér á
landi með innan við helming þeirra
launa sem bjóðast í nágrannalönd-
unum. Að auki hafa kauphækkanir,
skattar, bótaumhverfi og ívilnanir
beinst að því að bæta kjör þeirra
lægst launuðu, en þeir sem til-
heyra hærri tekjuhópum hafa setið
eftir og þurft að taka á sig aukn-
ar álögur. Í þessu felst verulegur
hvati til að fara úr landi fyrir þá
sem hafa eftirsótta þekkingu sem
veitir starfstækifæri víða, og að
sama skapi er síður fýsilegt fyrir
sérfræðinga að snúa heim að fram-
haldsnámi loknu.
Tæknimenntað fólk á sviðum
hátækni, véla og rafmagns er lyk-
illinn að nýsköpun og uppbyggingu
þekkingarmiðaðs, framleiðsludrif-
ins atvinnulífs. Það er misskilning-
ur að lág laun á Íslandi styrki sam-
keppnisstöðu þekkingarfyrirtækja
hér. Til lengri tíma mun það skerða
samkeppnishæfni þessara fyrir-
tækja hér ef kjör sérfræðistétta eru
langt frá því að vera samkeppnis-
hæf miðað við nágrannalöndin. Af
sömu ástæðu er varhugavert fyrir
hið opinbera að þrengja óhóflega
að þeim sem eru með tekjur yfir
meðallagi, því hætta er á því að
þeir sem hafa tækifæri víða kjósi
með fótunum. Þá munu háskólarnir
bara halda áfram að mennta fyrir
Noreg, en íslenskt atvinnulíf eflist
hægar en annars gæti orðið.
Launakostnaður og
samkeppnishæfniOfbeldi
Kristín
Ástgeirsdóttir
framkvæmdastýra
Jafnréttisstofu
Kjaramál
Guðrún
Sævarsdóttir
lektor við Háskólann í
Reykjavík
Í fyrrnefndri könnun kom fram að 42%
íslenskra kvenna hafa orðið fyrir einhvers
konar ofbeldi á ævi sinni eftir 16 ára aldur.
Skvísubók
af bestu gerð
Bók mánaðarins er skáldsagan Allt á floti eftir
Kajsa Ingemarsson
Allt á floti er ný skvísubók eftir einn alvinsælasta höfund
Svíþjóðar um þessar mundir, Kajsa Ingemarsson, sem er
Íslendingum að góðu kunn fyrir Sítrónur og saffran.
Fyrstu 50 kaupendur í Eymundsson í Kringlunni fá áritað
eintak af Sítrónum og saffran í kaupbæti.
1.999*
TILBOÐ KRÓNUR
Fullt verð 2.699 kr.
*Gildir til 30. júní nk.
Kajsa kemur einnig fram á höfundakvöldi í Norræna húsinu
kl. 20 í kvöld. Allir velkomnir.
Hittu
höfundinn!
Kajsa verður í Eymundsson í Norður-Kringlu í dag kl. 17.
JÚNÍ
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
4
6
9
7
4
Gunnhildur Magnúsdóttir, starfsmaður Eymundsson
Austurstræti, mælir með bók mánaðarins.