Fréttablaðið - 28.07.2011, Blaðsíða 22

22 28. júlí 2011 FIMMTUDAGUR
Þótt áhrif loftbóluhagkerfisins sírædda hafi verið mikil voru
þau að mörgu leyti ekki sýnileg
eða áþreifanleg. Öðru mál gegnir
um miðbæ Reykjavíkur. Þar blasa
áhrifin við í niðurníddum og yfir-
gefnum húsum, auðum lóðum,
gleri, stáli og steinsteypu. Loft-
bólumyndun í efnahagsmálum
hefur oft skelfilegar afleiðing-
ar fyrir umhverfið og skynsemi
í skipulagsmálum fer oft út um
gluggann. Auk þess getur skipu-
lag verið til þess fallið að blása
lofti í bóluna.
Móðir tækifæra
Á hinn bóginn á frasinn um að
kreppan sé móðir tækifæranna
óvíða jafn vel við og í skipulags-
málum. Eftir að lönd Mið- og
Austur-Evrópu losnuðu undan
oki kommúnismans var fjárhag-
ur þeirra og framleiðslugeta í
rúst, atvinnuleysi var mikið og
fjárráð mjög takmörkuð. Engu
að síður var víða ákveðið að nota
tækifærið til að ráðast í fegrun og
endurbyggingu fjölmargra gam-
alla bæja og borga. Í Dresden,
sem áður var ein fallegasta borg
heims, hafði miðborginni verið
eytt í seinni heimsstyrjöldinni.
Þar réðust menn í það ótrúlega
verkefni að endurbyggja gömlu
borgina eins og gert hafði verið
í Varsjá og víðar.
Átakið fer ekki framhjá nein-
um sem ferðast um lönd Mið- og
Austur-Evrópu. Iðnaðarmenn
fengu vinnu, velta jókst og hélst
að mestu leyti innan hagkerfis-
ins og aðdráttarafl borga og bæja
fyrir ferðamenn og fjárfestingu
jókst til muna. Því til viðbót-
ar hafa þessi verkefni hjálpað
til við að styrkja tengsl íbúa við
heimabæi sína, halda uppi verð-
mæti fasteigna utan miðbæjarins
og draga úr fólksflótta. Bæirnir
urðu í senn meira aðlaðandi stað-
ir til að búa á og til að byggja upp
og fjárfesta.
Reykjavík
Í Reykjavík sköpuðust sambæri-
leg tækifæri eftir að loftbólan
sprakk en þau hafa ekki verið
nýtt. Tapið af því að nýta ekki
þau tækifæri er gríðarlegt, bæði
umhverfislegt og efnahagslegt.
Fyrir nokkrum árum var farið
af stað með svo kallað Völundar-
verkefni að sænskri fyrir-
mynd. Þar fengu atvinnulausir
iðnaðarmenn vinnu við að gera
upp gömul hús. Þótt þeir fengju
aðeins lítillega hærri laun en
nam atvinnuleysisbótum var
mikil ánægja með verkefnið af
hálfu þeirra sem tóku þátt í því.
Nokkur mikilvæg fegrunarverk-
efni voru sett af stað, einkum
við Laugaveg og á horni Lækjar-
götu og Austurstrætis. Þar sést
vel hvað endurgerð húsa hefur
mikil og góð áhrif á umhverfið. Í
báðum tilvikum var reyndar um
mjög dýr verkefni að ræða, en
sömu áhrifum má ná með mun
minni tilkostnaði.
Við Lækjargötu var vinna mjög
vönduð auk þess sem mikið var
byggt neðanjarðar og byggingar-
magn aukið, eflaust vegna þess
að það var talið arðbært. Við
Laugaveg voru gerð upp hús sem
fengust ókeypis en þar lá kostn-
aðurinn einkum í því að bygging-
armagn sem búið var að heimila
var keypt í burtu á háu verði. Þar
birtist eitt skýrasta dæmið um
hversu miklum verðmætum var
úthlutað af stjórnvöldum á meðan
verið var að veita heimildir fyrir
stórbyggingum í gamla miðbæn-
um. Þeir sem lögðu fjármagn og
vinnu í að gera upp gömul hús
og auka verðmæti umhverfisins
fengu ekkert en þeir sem létu hús
drabbast niður juku líkurnar á að
fá úthlutað leyfum til að byggja
stórhýsi við hliðina á uppgerðu
húsunum.
Þannig var innbyggður í
skipulagið mjög sterkur öfugur
hvati. Það var ekki nóg með að
fólki væri refsað fyrir fegrun
umhverfisins og það verðlaunað
fyrir að ganga á sameiginleg
verðmæti, það var beinlínis geng-
ið á hlut þeirra sem gerðu upp
hús með því að skerða umhverfi
þeirra. Ég heimsótti t.d. fjöl-
skyldu sem hafði lagt gríðarlega
vinnu og natni í að gera upp eitt
af elstu húsum Reykjavíkur við
eina heillegustu götu miðbæjar-
ins til þess eins að fá risastóran
kassa í bakgarðinn. Húsið varð
óseljanlegt.
Tækifærið
Kreppan veitti einstakt tækifæri
til að hverfa af þessari braut.
Tækifærið hefur ekki verið nýtt,
þvert á móti.
Það eru reyndar mörg ár frá
því farið var að ræða um þörfina
á breytingum. Ég og fleiri reynd-
um mikið að vekja athygli á vand-
anum löngu fyrir upphaf krepp-
unnar.
Þegar ég hvarf úr skipulags-
ráði borgarinnar hafði þörfin
fyrir aðgerðir verið margítrekuð
og búið var, með aðkomu fjölda
sérfræðinga, að undirbúa algjöra
stefnubreytingu til að snúa þró-
uninni við. Á síðasta fundi ráðsins
var fullyrt að aðeins væru nokkr-
ir dagar í að farið yrði að beita
dagsektum til að koma í veg fyrir
að hús væru látin standa undir
skemmdum.
Meira en ári seinna hefur nán-
ast ekkert gerst. Enn standa hús
yfirgefin og enn er reynt að gera
það að réttlætingu fyrir því að
rífa þau og byggja stærra í stað-
inn. Mörg þessara húsa voru í
ágætu standi þegar farið var að
eyðileggja þau, sum höfðu meira
að segja nýlega verið tekin í gegn
að meira eða minna leyti. Við
Bergstaðastræti er fallegt hús
sem ung hjón vildu kaupa fyrir
mörgum árum til að gera það upp.
Þess í stað var það látið standa
autt árum saman. Nú hefur annað
ungt fólk sem betur fer tekið við
húsinu og hafist handa við lag-
færingar. Slíkt þarf að gerast
víðar.
Kostnaður
Ríki og sveitarfélög eiga ekki að
þurfa að leggja mikið fjármagn
í lagfæringu og endurbyggingu
gamalla húsa. Stjórnvöld geta
hannað það skipulag og reglur
sem hvetja til viðhalds og fegr-
unar umhverfisins. Raunin hefur
verið þveröfug. Við þær aðstæður
er ekki hagkvæmt fyrir einstak-
linga að gera upp eitt og eitt hús.
Best er að byrja á því að skapa
hvata til að hús séu gerð upp að
utan. Við það eykst verðmæti
umhverfisins og þar með húsanna
og hagkvæmara verður að lag-
færa þau að innan.
Enn er hins vegar verið að
þrýsta á um niðurrif og áfram-
haldandi öfugþróun.
Tækifærið er núna
Með skynsamlegu og hvetjandi
skipulagi má snúa þróuninni hratt
við. Vinnan hefur verið unnin.
Allt er til reiðu svo að hefja megi
endurreisn miðbæjar Reykjavík-
ur, skapa atvinnu, halda í iðnaðar-
menn og þekkingu þeirra og auka
verðmæti borgarinnar. Slíkt er
sérstaklega mikilvægt nú þegar
nauðsynlegt er að auka á aðdrátt-
arafl borgarinnar fyrir heils árs
ferðaþjónustu, auka fjárfestingu
og vellíðan íbúanna.
Tækifærið er núna en það er
að hverfa, hús fyrir hús og götu
fyrir götu. Sé tækifærið ekki nýtt
núna getur það horfið að eilífu.
Miðbær Reykjavíkur
Nýlega birtist í Fréttablaðinu grein eftir félagsráðgjafa í
Þjónustumiðstöð Laugardals og
Háaleitis, þar sem rakið var hvern-
ig félagsráðgjafar hjá Reykjavík-
urborg hafa setið eftir í launum,
miðað við aðrar fagstéttir í þjón-
ustumiðstöðvum borgarinnar og
gerð grein fyrir auknu álagi sem
félagsráðgjafar hafa mætt í störf-
um sínum í kjölfar efnahagshruns-
ins. Hér á eftir verður vikið frekar
að samanburði við háskólamennt-
aðar stéttir hjá Reykjavíkurborg
og þeirri staðreynd að félagsráð-
gjafar sem starfa í þjónustumið-
stöðvum Reykjavíkurborgar búa
við lakari kjör en kollegar þeirra
hjá öðrum sveitar-félögum.
Samkvæmt kjarakönnun verk-
fræðinga frá árinu 2010 voru
verkfræðingar hjá Reykjavíkur-
borg að meðaltali með kr. 499.000
í föst mánaðarlaun og kr. 565.000
í heildarmánaðarlaun í febrú-
ar 2010. Samkvæmt kjarakönn-
un tæknifræðinga frá sama tíma
höfðu þeir kr. 465.000 í föst laun
og kr. 546.000 í heildarmánaðar-
laun á sama tímabili. Sambæri-
legar upplýsingar um meðallaun
félagsráðgjafa í þjónustumiðstöðv-
um Reykjavíkur liggja ekki fyrir,
en til viðmiðunar skal tekið dæmi
af heildarlaunum 55 ára félags-
ráðgjafa með 20 ára starfsreynslu.
Þau voru í febrúar 2010 kr. 357.010
og eru ennþá óbreytt. Því má ljóst
vera að launakjör félagsráðgjafa
hjá Reykjavíkurborg eru engan
veginn sambærileg við það sem
gerist hjá háskólamenntuðum stétt-
um í öðrum geirum borgarstarf-
seminnar. Þegar vel hefur árað
hefur launamunur þessara stétta
oft verið réttlættur með því að
góðærinu fylgi mikið álag á fyrr-
greindu stéttirnar. Líkt og fram
kom í fyrri grein okkar „Félags-
ráðgjafar hjá Reykjavíkurborg
hafa fengið nóg“, þarf vart að fjöl-
yrða um það álag sem félagsráð-
gjafar í þjónustumiðstöðvum hafa
búið við eftir hrun efnahagskerfis-
ins 2008. Það álag hefur hingað til
ekki verið metið til launa.
Það er einnig staðreynd að þegar
kemur að föstum heildarlaun-
um félagsráðgjafa í þjónustumið-
stöðvum er Reykjavíkurborg ekki
samkeppnishæf við önnur sveitar-
félög. Á síðastliðnum 12 mánuð-
um hafa um 20% félagsráðgjafa
hjá borginni látið af störfum eða
farið í launalaust leyfi og illa hefur
gengið að manna stöður með lög-
giltum félagsráðgjöfum. Atgervis-
flótti frá Reykjavíkurborg er því
staðreynd og ætti sannarlega að
vera forsvarsmönnum borgarinn-
ar umhugsunarefni. Þeir hafa þó
fram til þessa ekki fengist til að
viðurkenna að markaðsákvæði geti
átt við um launakjör aðila í vel-
ferðarþjónustu. Með öðrum orðum
virðist forsvarsmönnum Reykja-
víkurborgar ekki vera kappsmál að
tryggja félagsráðgjöfum þar sam-
bærileg laun við það sem býðst í
öðrum sveitarfélögum. Á sama
tíma og velferðarþjónusta borgar-
innar virðist hafa verið undanþeg-
in lögmálum um samkeppnishæfi
í kjaramálum hafa leikreglurnar
verið aðrar í öðrum rekstri sem
Reykjavíkurborg hefur aðkomu
að. Þannig hefur í gegnum tíðina
t.d. verið viðurkennt að skuldset-
tasta fyrirtækið sem borgin kemur
að, Orkuveita Reykjavíkur, þurfi að
gæta að samkeppnishæfi í launum
a.m.k. þeirra tækni- og verkfræði-
menntuðu einstaklinga sem þar
starfa. Okkur er því mjög til efs að
þar finnist einstaklingar með 4 -5
ára háskólanám að baki sem hafi
verið ráðnir inn að námi loknu með
heildarlaun upp á 302.042 líkt og
raunin er meðal félagsráðgjafa hjá
Reykjavíkurborg.
Félagsráðgjafar eru í framvarð-
arsveit Reykjavíkurborgar þegar
kemur að velferðarþjónustu og
hafa jafnan búið við mikið álag í
störfum sínum, en það hefur aukist
verulega á undangengnum árum.
Sú leiðrétting á launum sem vænst
var í kjölfar samninga árið 2006
hefur ekki náð fram að ganga.
Félagsráðgjafar hafa vakið athygli
á hvernig menntun þeirra hefur
verið gjaldfelld og að laun þeirra
séu í engu samræmi við menntun,
ábyrgð og álag.
Forsvarsmenn Reykjavíkurborg-
ar hafa ekki sýnt þeirri umræðu
skilning. Félagsráðgjafar hljóta
því að spyrja sig hvernig forsvars-
menn borgarinnar meti og verð-
leggi þau störf sem lúta að þjón-
ustu við borgarbúa. Eru störf á
sviði viðskipta og tækni enn sem
fyrr verðmætari en störf sem miða
að því að efla mannauð borgarbúa
og styrkja stöðu þeirra sem standa
höllum fæti í samfélaginu?
Krafa félagsráðgjafa er skýr.
Þeir krefjast jafnréttis til launa,
að teknu tilliti til menntunar, kyns,
ábyrgðar og álags í starfi. Beðið er
raunhæfra tilboða um kjarabætur
og leiðréttingar á áralöngu mis-
ræmi.
Félagsráðgjafar
krefjast úrbóta Skipulagsmál
Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson
alþingismaður
og formaður
Framsóknarflokksins
Kjaramál
Edda Lára
Lárusdóttir
félagsráðgjafi
Sigríður Jóhanna
Haraldsdóttir
félagsráðgjafi
Þorbjörg
Róbertsdóttir
félagsráðgjafi
Stjórnvöld geta hannað það skipulag og
reglur sem hvetja til viðhalds og fegr-
unar umhverfisins. Raunin hefur verið
þveröfug. Við þær aðstæður er ekki hagkvæmt fyrir
einstaklinga að gera upp eitt og eitt hús.
sendum um allt landBjóðum uppá
vaxtalaust
lán til 6 mánaða
Smurt brauð
m/hangikjöti
490,-
kaffi
einfaldlega betri kostur
30-60 %
AFSLÁTTUR
SÍÐUSTU DAGAR!
HONOLULU. Garðhúsgögn,
galvaníserað stál.
Borð, Ø60 cm.
Verð 7.900,- NÚ 4.700,-
Stóll. Verð 7.500,- NÚ 4.500,-
OUTDOOR. Borðgrill, zink.
Ø28 cm. Verð áður 2.995,-
Nú 995,- /
Litir:
BIRDY ASH. Öskubakki,
ýmsir litir/króm. Ø12, H28 cm.
Verð áður 1.995,- Nú 995-
DURHAM. Sólbekkur.
Polytrefjar/ál. Verð áður 29.900,-
Nú 19.900,-
ILVA Korputorgi, Blikastaðavegi 2-8, 112 Reykjavík s: 522 4500
laugardaga 10-18 sunnudaga 12-18 mánudaga - föstudaga 11-18:30
www.ILVA.is