Faxi - 01.12.1972, Blaðsíða 11

barna og vísindalegum rannsóknum í
'þeim efnum og sagði að þær niðurstöður
'hefðu leitt í ljós. að skólinn ætti lítinn
þátt í að móta viðhorf nemenda til hug-
mynda og umhverfis. Afstaða til þessa
réðist að langmestu leyti á heimilunum,
og foreldrarnir væru áhrifavald sem væri
skólanum yfirsterkari í þessum efnum.
Þetta taldi Jón staðfestingu á því vega-
nesti, sem uppalendur í þessu skólahverfi
hafa gefið börnum sínum. Án þeirrar
jákvæðu afstöðu, til menntunar og mál-
efna, sem foreldrar nemenda í Gerða-
skóla hafa haft, „væri sá skóli ekki þáð
sem hann hefur verið, það sem ég vona
að hann sé og það sem við viljum öll að
hann verði, um alla framtíð. Þá ósk á ég
heitasta til ihanda Gerðaskóla, þegar hann
nú stendur í upphafi annarrar starfsaldar
sinnar, áð hann megi áfram og ævinlega
vera mótaður af þeirri umhyggju og á-
byrgðartilfinningu, bæði nemenda og
fullorðinna, sem mér finnst setja sterk-
astan svip á hann nú, þá verður skólinn
sá hornsteinn í byggðarlaginu, sem hon-
um er ætlað að vera“. Þetta voru lokaorð
Jóns Ólafsonar, skólastjóra, og undir þau
var tekið méð kröftugu lófataki við-
staddra.
HELGI ELÍASSON, fræðslumálasjóri,
sagði, að þessi kvöldstund aldarafmælis-
fagnaðar Geiðaskóla hefði gripið hug
hans meir en margar aðrar hátíðarsam-
komur, sem hann hefði sctið... Miklar,
breytingar hafa orðið á því bæði hér og
annars staðar, hvað var talið þörf fyrir
hvern og einn að nema. Kröfurnar voru
ekki eins miklar þá og síðar urðu og
ekki hvað sízt eins og þær eru nú orðnar.
Skólalögin voru sett fyrst um 1880, þegar
sett voru lög um uppfræðslu í skrift og
reikningi, en kristinfræði hafði um lang-
an aldur verið námsgrein, ekki áðeins í
skólum, heldur og á heimilum, og þai
vom það prestarnir, sem lögðu sitt lóð á
vogarskálarnar. „Gagnmerkustu lögin í
skólamálum, munu vera fiæðslulögin, sem
sett voru 1907. Þótt lögin hafi verið end-
urskoðuð á 10 ára fresti, hygg ég að lögin
frá 1907 verði merkilegasti minnisvarði
í menningarsögu þjóðarinnar“, sagði
Helgi, og síðan rakti hann breytingar
þær, sem orðið hafa á námslöggjöfinni,
og ekki hvað sízt hina öru tækni og vél-
væðingu, sem hefur knúið þar á. Að síð-
ustu bað hann þess, að sá sem öllu réði,
héldi verndaiihendi yfir Gerðaskóla, svo
hann mætti ávallt verða góður skóli.
GUNNAR M. MAGNÚSS, rithöfund-
ur hóf mál sitt með því að þakka öllum
aðstandendum þessa samkvæmis, fyrir
að hafa boðið honum áð sitja samkom-
una og njóta kvöldstundarinnar. Þrjú orð
sagði Gunnar að honum væri ofarlega í
huga, faðir ,móðir og freldrar, og hann
bað viðstadda að hugleiða þau með sér.
„Við eigum föðurland, við eigum móður-
mál, við eigum heimili, — foreldrahús.
Það er svo margt, sem er tengt þessum
orðum, í lífi okkar, sem verður ævarandi;
fleira en ég hef nefnt“, sagði Gunnar og
bætti síðan við „Römm er sú taug, er
rekka dregur, föðurtúna til, og mér renn-
ur blóðið til skyldunnar, þegar ég kem
hér“.
Síðan minntist Gunnar foreldra sinna,
en móðir hans var fædd og uppalin í
Garðinum og var hún nemandi á fyrsta
skólaárinu, sem byrjaði 7. okt. 1872 og
lauk 21. apríl 1873. „Þess vegna er ég
þakklátur þessu héraði, fósturbyggð
móður minnar, og því sem frá henni er
runnið til mín. Faðir hennar, Árni Þor-
valdsson á Meiðastöðum, var hreppstjóri
hér í nálega 20 ár. Hann var mikill út-
gerðannaður, fyrirhafnarmaður töluverð-
ur, og talsverður auðmaður á þeiin tíma.
Hann hafði fyrir landi, 6 tein- og áttær-
inga, 40-50 manns í heimili á vertíðum
oft“, sagði Gunnar og minntist þess, að
Árni hafði þann hátt á, í þessu ágæta
bindindisplássi, að setja brennivínskút
-inn, í saltbirgðir sínar, áður.en. vertíð/.hófst
og því betur sem veiddist, því fyrr kom
kúturinn í ljós, og þá var veitt úr krana
til vertíðarmanna. „Já, móðir mín var í
skóla fyrir hundrað árurn og ég er hér, þá
sjáið þið livað þetta er stuttur tími. Ég
er að vísu kominn nokkuð nálægt landa-
mærunum, og það er allt í lagi með það,
en mér er mikil ánægja að geta minnzt
foreldra minna hér“.
Foreldra sína sagði Gunnar hafa flutt
vestur á firði, en þótt hann væri fæddur
Vestfirðingur, leið ekki á löngu þar til
hann, sem mjög lítill drengur — var
orðinn kunnugur mörguin hér í Garðin-
um, vegna þess að móðir hans sagði hon-
uni frá æskustöðvum sínum, — frá fólk-
inu, frá atburðum, hagyrðingunuin, og
margar vísur sagðist hann enn inuna.
Gunnar minntist sérstaklega á Eyjólf Þor-
geirsson, frá Króki, og fór með vísur
eftir hann (þar af eina með aðstoð Sveins
Halldórssonar).
„Silfur og gull á ég’ekki, eins og þar
stendur, en ég gef ykkur það sem ég á.
Hjartanlegar hamingjuóskir til þoipsins,
skólans og fólksins, sem hér býr nú og í
framtíð“. Síðan bað Gunnar samkomu-
gesti að láta hljóma ferfalt húrra fyrir
þeim fjórum skólastjórum, sem inni voru
staddir, og var það gert.
SVEINN HALLDÓRSSON, fyrrum
skólastjóri, sagði að það væri gamalla
inanna háttur að tala mikið um sjálfan sig
og bað inenn að afsaka, þótt hann fylgdi
þessum sið. „Já, tíminn líður óðfluga,
nú eru liðin rétt 70 ár síðan ég kom í
þennan skóla, sem er að halda hundrað
ára afmæli núna. Það var um nýárið
Sveinn Halldórsson
1903, en þá voru kennarar þessi indælu
hjón, Einar Magnússon og Matthildur
Finnsdóttir. Ég var læs, það var það
eina. Ég kunni ekiki að draga til stafs,
þótt ég væri tólf ára, og þaðan af síðui
að reikna, það þætti ekki beisið nú. Ég
man að við vorum látin skrifa msð griffli
á spjald, tölustafi í reikningstímum,
fyrstu vikuna. Ég man það ennþá, að
eftir um það bil mánuð, að þá fór Einar
minn elskulegi að láta mig skrifa samfellt
mál upp úr bók. Það voru dæmisögur
Esóps. Þegar Einai hafði farið yfir bók-
ina, og ég fékk hana aftur, stóð fyrir
neðan, með þessari fallegu hönd, — þið
munið hvað hann Einar skrifaði vel, —
ósköp er þetta nú illa skrifað, Sveinn. Og
það var satt.“
Tveimur árum síðar kvaddi Sveinn
skólann með slíkum söknuði, að hann
grét við skólauppsögnina. Oft sagðist
Sveinn hafa ókað þess, síðar á ævinni,
F A X I
183