Frjáls verslun - 01.05.2002, Qupperneq 55

Katrín Pétursdóttir, forstjóri Lýsis, og móbir hennar, Erla Tryggvadóttir, sem sér um
Jjármál Hnotskurnar. Það fyrirtœki er í viðskiþtum með skreið við Nígeríu.
Miklar breytingar hafa orðið á rekstri Lýsis hf.
að undanförnu. Fyrirtækið var í fjárhags-
legum þrengingum til nokkurra ára en
staða þess er gjörbreytt í dag. Árið 1999 keyptu
mæðgurnar Erla Tryggvadóttír og Katrín Péturs-
dóttír Lýsi hf. ásamt Gunnlaugi Sævari Gunnlaugs-
syni en hann er jafnframt stjórnarformaður fyrir-
tækisins. Reksturinn hefur gengið afar vel undan-
farið og hefur útflutningur aukist jafnt og þétt síð-
astiiðin þijú ár. Það var fyrirtækinu þó töluvert áfall
þegar rannsóknarstofur þess brunnu 30. nóvember
síðastliðinn. Fyrr á þvi ári var nýlokið við stækkun
og endurnýjun á rannsóknarstofunum. Tjónið var
tilfinnanlegt og töpuðust m.a. verðmætar upplýs-
ingar sem fyrst nú er hægt að vinna aftur eftir
nýgengna vertíð. Rannsóknarstofur Lýsis hf. þjóna
margþættum tílgangi, svo sem að annast allar mæl-
ingar, vottorðagerð, gæðakerfi, rannsóknir og
þróun. Rannsóknastofurnar komust aftur í gang í lok febrúar
þannig að fyrirtækið er að ná sér eftir tjónið.
„Þetta hefur kostað okkur óhemjumikla vinnu og við höfum
þurft að leggja gríðarlega mikið á okkur tíl að koma hlutunum í
samt horf. Við höfum líka notið þolinmæði og velvildar hjá
erlendum viðskiptamönnum,“ segir Katrín Pétursdóttir, forstjóri
Lýsis hf.
Reka tVÖ félög Lýsi var stofnað árið 1938 af afa Katrínar,
Tryggva Olafssyni, og Þórði, bróður hans. Þeir voru í góðu sam-
bandi við bandarískt fyrirtæki, Up-John Iimited, sem framleiddi
D-vítamín en lýsi var ríkasta D-vítaminuppspretta á þeim tíma.
Faðir Katrínar, Pétur Pétursson, sem er einn þekktasti athafna-
maður landsins á þessu sviði, stýrði Lýsi í 27 ár eða tíl ársins 1981
þegar fjölskylda Katrínar fór út úr fyrirtækinu og stothaði Fisk-
afurðir hf. Lýsi var þó tjölskyldufyrirtæki fram tíl ársins 1998
þegar EFA kom inn í það ásamt fleiri flárfestum. Félagið hafði þá
átt við erfiðleika að stríða í nokkur ár með taprekstri ár eftir ár og
eigið fé var uppurið. Þegar EFA kom að fyrirtækinu fór ffarn ijár-
hagsleg endurskipulagning. Hlutaféð var aukið um 120 milljónir
króna ásamt því að lánardrottnar gáfu eftír skuldir. Mæðgurnar
keyptu allt hlutafé í Lýsi haustið 1999. Á þeim tima ráku þær
Fiskafurðir - lýsisfélag, sem m.a. var með lýsisbræðslu í Þorláks-
höfh, og Hnotskurn ehf. sem starfrækir hausaþurrkun í Þorláks-
höíh og fljhur út skreið tíl Nígeríu. Þær sameinuðu Lýsi og fyrr-
nefnda félagið um áramótin 1999-2000 og eiga og reka í dag tvö
félög, Lýsi hf. og Hnotskurn ehf.
Miklar breytingar í rekstrinum „Rekstur þeirra félaga sem við
vorum með, Hnotskurn og Fiskafurðir - lýsisfélag, hafði gengið
ágætiega. Við töldum okkur geta náð töluverðum samlegðar-
áhrifum með því að sameina þau félög sem voru í lýsisfram-
leiðslu og sölu. Þær áætianir sem við settum okkur í byrjun hafa
allar gengið eftír.“
- Ymsar breytingar hljóta að hafa átt sér stað í rekstrimim í kjöl-
far sameiningarinnar?
„Félagið var yfirmannað og því fækkuðum við töluvert í yfirstjórn
þess. Við fluttum strax alla bræðslu tíl Þorlákshafnar þar sem
Fiskafurðir - lýsisfélagið hafði mjög góða bræðslu. Síðan fluttum
við líka alla mjölvinnslu til Þorlákshafhar þannig að hér í Reykja-
vík er núna fínvinnsla, fullhreinsun, pökkun í neytendaumbúðir,
rannsóknarstofur og skrifstofur. Þetta ætlum við svo að flytja á
nýjan stað. Við erum búnar að fá lóð við Sundahöfn og ætium
okkur á næstu þremur árum að hanna og byggja nýja verk-
smiðju. Meginhluti starfsemi fyrirtækisins er hér í Reykjavík.
Fæstir gera sér grein fýrir að 80-85% starfseminnar er útflutn-
ingur og því liggur í hlutarins eðli að þetta er mikil gámavelta. Við
erum háðar því að vera nálægt útflutningshöfn," segir Katrín.
Rekstrartölurnar sýna miklar breytíngar. Eigið fé Lýsis var
neikvætt um 178 milljónir árið 1998 og varð -30 milljónir eftir sam-
eininguna. Velta Lýsis hefur aukist frá ári tíl árs og hefur tæplega
tvöfaldast ífá þvi Katrín tók við félaginu. Veltan var um 820 millj-
ónir króna í fyrra, þar af kemur meginhlutinn úr viðskiptum með
ópakkað lýsi, svokölluðum „bölk“-vörum, og um 200 milljónir í
Dýrðarljóminn kringum lýsið
Akveðinn dýrðarljómi hefur verið kringum lýsi í gegnum
tíðina, a.m.k. á íslandi, og íslendingar hafa alltaf haft
mikla trú á lækningamætti og fyrirbyggjandi áhrifum lýsis -
óhætt er að segja að sú trú hafi djúpar rætur i þjóðarsálinni.
Lýsi var notað til að lægja öldurnar í gamla daga og bjarga
þannig mannslífum þegar bátarnir komu inn, það var notað
sem áburður á sjóklæði til að veija menn gegn bleytunni og
tíl inntöku. Sjómenn fengu eina ausu af lýsi áður en þeir
héldu í róðra þvf að lýsið fóðraði magann og kom í veg fyrir
að þeir yrðu svangir. Lýsi var einnig notað sem ljósmeti. All-
ar götur fram til 1979 tóku menn lýsi til að fá A og D
vítamín, sem íslendinga hefur sárlega skort. „Fólk hafði trú
á vökvanum”, segir Katrín, og nú kemur stöðugt betur í ljós
hvers vegna. I rannsóknum síðustu misseri og síðustu ár
og áratugi hefur stöðugt komið betur í ljós að lýsi hefur fyr-
irbyggjandi áhrif gegn kransæða- og hjartasjúkdómum,
astma, psoriasis og góð áhrif á heilastarfsemi, sjón, augu,
sæðisvökva o.s.frv. [H