Bankablaðið - 01.12.1955, Blaðsíða 28

stjórans í nýlendunni Angola, Régo Clia-
vez, og senor Alves Reis, formanns nefnd-
ar þeirrar, er falið hefði verið að gefa út
bankaseðla í Angola. Annað var rnjög til-
komumikið skjal, er var heimildarbréf til
ráðstafana þessara, undirritað af land-
stjóranum og Rodigues, bankastjóra Portú-
galsbanka. Hið þriðja var bréf frá Rod-
rigues bankastjóra til Sir William Water-
lows, sem heimilaði liinum síðarnefnda að
prenta seðlana. Marang grunaði ekki neitt,
og með þessi meistaraverk fór hann til
Lundúna. Og eins og Reis hafði með réttu
ályktað, brást Sir William „eðlilega við
þeirri góðu trú“.
Reis hafði ályktað, að ekki væri fyrst
um sinn áhættulaust að setja meira í um-
ferð en fimm miljón dollara virði af 500-
escudo seðlunum. En þótt upphæðin væri
ekki meiri en þetta, varð liann að hafa
banka til umráða, ef honum átti að tak-
ast að hefja framkvæmdir án þess að vekja
grunsemdir. Og því hóf Angola og Metro-
pole-bankinn starfsemi sína í Lissabon og
Oporto í júlímánuði 1925.
Það kom á daginn, að Reis var fær og
hugmyndaríkur bankastjóri. Banki h!ans
fékk brátt á sig gott orð fyrir viðbragðs-
flýti og alúðlega fyrirgreiðslu við lánveit-
ingar — sérstaklega, þegar urn smálán var
að ræða — en þær aðferðir voru gerólíkar
þeim, er tíðkuðust í öðrum portúgölskum
bönkum. Reis og Hennies höfðu áformað
að hafa skipti á Waterlow-seðlunum sín-
um og fé skuldunauta sinna. Eftir fáeina
mánuði höfðu þeir fest 2.500.000 dollara
virði af falska gjaldmiðlinum í öruggum
lánum og eignum, og síaukinn fjöldi við-
skiptamanna þeirra fór að leggja l'é sitt
inn í þessa viðfelldnu stofnun. Eftir sex
mánaða starfsemi stóð hagur bankans með
miklum blóma.
En í júní 1925 var farið að veita því
athygli, hve mikil aukning var orðin á
500^escudo seðlum í umferð. Orðrómur
um fölsun komst á kreik. Viðbrögð Portú-
galsbanka urðu einmitt þau, sem Reis
liafði alltaf búizt við. Bankinn lýsti því
yfir opinberlega, að allar fréttir um verð-
bólgu í gjaldeyrismálum Portúgals vegna
fölsunar eða annarra orsaka væru ekki ann-
að en hlægileg staðleysa.
Reis ályktaði með réttu, að bankinn
hefði ekki minnsta grun um athafnir hans
og að fólk mundi almennt trúa ylirlýsingu
hins virðulega bankastjóra eins og nýju
neti. Síðan kom hann afganginum af
Waterlow-seðlunum tafarlaust fyrir í ör-
uggum eignum, og pantaði að svo búnu
tíu milljón dollara virði af seðlum til við-
bótar frá Lundúnum fyrir meðalgöngu
Marangs.
Jafnframt þessu hafði Reis unnið að því
í kyrrþey að kaupa upp lilutabréf í Portú-
galsbanka. Hefði honum veitzt tveggja
mánaða frestur til viðbótar, mundi liann
hafa náð í sínar hendur það miklu af hluta-
bréfum bankans, að hann hefði getað ráð-
ið miklu um stjórn hans og þá sennilega
komizt sjálfur í bankastjórastöðuna. Hefði
svo farið, mundi hann hafa getað komið
fyrir kattarnef öllum sönnunum fyrir belli-
brögðum sínum.
í október 1925 var Reis orðinn sann-
færður um, að áform sitt mundi heppn-
ast, og fór hann þá ferð til Angola. Þar
ræddi liann ýmis mikilvæg framkvæmda-
mál við landstjórann, en nafn hans var
eitt þeirra, sem liann hafði falsað. Banki
hans var reiðubúinn að leggja fram fé til
járnbrautalagningar, til þess að unnt væri
að flytja kopar úr hinum auðugu námum
í Bembe til hafnarborgarinnar Luanda. Á-
þekk járnbraut var síðar lögð af öðrum að-
34 BANKABLAÐIÐ