Bankablaðið - 01.12.1971, Qupperneq 4

lögum nr. 48/1960, ræður bankaráðið aðal-
bókara og aðalféhirði, en bankastjórar ráða
aðra starfsmenn. Bankaráð ákveður laun
starfsmanna að fengnum tillögum banka-
stjóra.
I lögum nr. 113/1951, um stofnun og
rekstur Iðnaðarbanka Islands h.f. er ekki
fjallað um ráðningu eða ákvörðun launa
starfsmanna. í reglugerð nr. 186/1962, 27.
gr. er bankaráðinu hins vegar falið að ráða
aðalgjaldkera, aðalbókara og útibússtjóra
og veita þeim lausn. Þá segir í 30. gr., að
bankastjóri ráði aðra starfsmenn og segi þeim
upp störfum, og að starfsmenn skuli að jafn-
aði ráðnir með þriggja mánaða uppsagnar-
fresti. Þess er vert að minnast, að þó Iðnaðar-
bankinn sé hlutafélag, á ríkissjóður verulegt
hlutafé í honum og ráðherra skipar menn
í stjórn hans. I lögum nr. 46/1960, um
Verzlunarbanka Islands h.f., lögum nr. 46/
1962, um Samvinnubanka Islands h.f. og
lögum nr. 71/1971, um Alþýðubankann h.f.,
er heldur ekki fjallað um ráðningu eða
ákvörðun launa starfsfólks þessara banka. I
samþykktum fyrir Verzlunarbankann nr. 19/
1961, reglugerð fyrir Samvinnubankann nr.
11/1963 og samþykktum Alþýðubankans
nr. 30/1971 eru ákvæði, hliðstæð ákvæðum
þeim í reglugerð Iðnaðarbankans, sem að
framan voru rakin. Hvergi er hér tekið fram,
að bankaráðin skuli einhliða ákveða laun
og starfskjör bankamanna og verður sú skoð-
un ekki á því byggð, en til þess þyrfti skýr
lagafyrirmæli. Bankaráðunum er hins vegar
falið að hafa á hendi, vegna bankans, ákvarð-
anir um hvernig semja skuli um laun og
starfskjör bankamanna.
Rétt er að athuga nokkur önnur lög. I
lögum um réttindi og skyldur starfsmanna
ríkisins nr. 38/1954 segir í 1. gr., að þau
lög taki til þeirra manna, sem séu skipaðir,
settir eða ráðnir í þjónustu ríkisins með föst-
um launum, enda sé ríkisstarfinn aðalstarf.
Ljóst er, að bankamenn falla ekki hér undir,
enda mun því ekki haldið fram.
I lögum nr. 55/1962, um kjarasamninga
opinberra starfsmanna segir í 1. gr. 1. mgr.,
að þau lög taki til þeirra manna, sem séu
skipaðir, settir eða ráðnir í þjónustu ríkisins,
ríkisstofnana eða atvinnufyrirtækja ríkisins
með minnst þriggja mánaða uppsagnarfresti,
enda verði starf þeirra talið aðalstarf. Undir
þetta gætu starfsmenn ríkisbankanna fallið
samkvæmt orðanna hljóðan, en með ákvæð-
um 3. tl. 2. mgr. sömu greinar eru banka-
starfsmenn beint undanskildir ákvæðum lag-
anna. Þarf því ekki frekar til þessara laga
að líta.
Það mun vera nokkuð almennt viðurkennd
regla, að launþegar geti sjálfir samið um
laun sín og önnur starfskjör, og sá réttur verði
ekki af þeim tekinn, nema með skýlausum
lagafyrirmælum.
Hvergi er í lögum að finna fyrirmæli um,
að bankastarfsmenn séu sviptir þessum samn-
ingsrétti sínum og því er ljóst, að þeir hafi
slíkan samningsrétt og með hann geta sam-
tök þeirra farið, sbr. ákvæði I. kafla laga
nr. 80/1938, um stéttarfélög og vinnudeilur.
Rétt er að athuga þróun kjarasamninga
bankastarfsmanna á undanförnum árum.
I „reglugerð" um störf og launakjör banka-
starfsmanna frá því í maí 1956 er þess alls
ekki getið, að bankaráðin hafi haft samráð
við samtök bankamanna um kjörin. Tekið
er fram um nokkra starfsmenn, hvar þeir
skuli vera í launaflokkum og bankastjórnir
eiga að skilgreina nánar, hvaða starfsmenn
skuli vera í hverjum flokki. Þá segir í 8. gr.,
að bankaráð geti vikið frá ákvæðum „reglu-
gerðarinnar" þegar sérstaklega standi á. Tíu
árum seinna, eða í „reglugerðinni" frá því í
febrúar 1966, er þetta orðið allbreytt. Launa-
flokkun er öll orðin skýrari, en tekið er fram,
2 BANKABLAÐIÐ