Morgunblaðið - 23.12.2008, Blaðsíða 24

24 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. DESEMBER 2008
Gefðu áskrift
að Morgunblaðinu
Gjafabréf Morgunblaðsins
er frábær gjöf til þeirra sem
eiga allt.Hægt er að velja um
ýmsar áskriftarleiðir og því
hægt að finna eitthvað sem
hentar öllum. Nánari upplýs-
ingar er hægt að fá á
www.mbl.is/askrift. – handa þér
Gjafabréfin fást í afgreiðslu Morgunblaðsins, Hádegismóum.
Nánari upplýsingar í síma 569-1100.
Áskrift að Morgunblaðinu er áheit á fréttir,
fræðslu og skemmtun dag eftir dag.
ÁTÖKIN í Banka-
stræti á Þorláksmessu
1968 eiga 40 ára af-
mæli. Þarna fór fram
eitt mesta uppþot síð-
ari alda á Íslandi
ásamt átökunum um
Alþingishúsið 1949.
1968 sat Viðreisn-
arstjórn í skugga
hruns síldarstofnsins
við Ísland. Þessu fylgdi atvinnu-
leysi og kreppa. Hluti stjórnarand-
stöðunnar, þ.e. Alþýðubandalag
með Æskulýðsfylkinguna innan-
borðs, hélt æsingafundi og hvatti
til aðgerða sem mögnuðust upp í
blóðug átök við lögregluna á Þor-
láksmessukvöld. Mótmælafólkið
hafði krafist þess að mega fara
mótmælagöngu upp Laugaveg og
niður Hverfisgötu. Sigurjón Sig-
urðsson lögreglustjóri hafnaði því,
en gaf leyfi fyrir göngunni upp
Hverfisgötu og niður Laugaveg.
Mótmælendur kváðust fara sína
leið.
Ég var ungur og nýbyrjaður í
lögreglunni í desember. Okkur var
öllum skipað að vera viðbúnir og
um kvöldmat vorum við fluttir að
Stjórnarráðinu. Við vorum vopnaðir
kylfum og áttum von á hinu versta,
þær fréttir bárust að
mótmælendur væru á
fundi þar sem boðið
væri upp á áfengi og
mikil árásarhneigð hjá
mótmælafólkinu. Lög-
reglumönnum var rað-
að upp neðst í Banka-
stræti. Við kræktum
saman olnbogum og
mynduðum keðju til
að hindra framgang
mótmælafólksins sem
kom upp Austurstræti.
Ég sá menn veifa
samanrúlluðum dagblöðum, en við
vissum að þar inni fælust járnrör
sem barefli. Í fyrstu hélt hjá okkur
keðjan, en hún liðaðist í sundur.
Kylfur voru dregnar upp, Óskar
Sigurpálsson lögreglumaður hafði
misst húfu sína og fékk lög-
reglukylfu í höfuðið fyrir misskiln-
ing. Hann riðaði við og upp gaus
kúla á höfði hans. Þarna var að
verki eldri lögreglumaður, en þeir
voru taugaveiklaðri en við yngri,
e.t.v. minnugir innrásarinnar í Al-
þingi 1949. Hafsteinn Sigurðsson
lögreglumaður flaut ofan á múgn-
um á Lækjartorgi, hann var varn-
arlaus og lögreglufatnaður hans
tættur af honum. Nokkrir lög-
reglumenn brutu sér leið að honum
með kylfum. Þá var enginn pip-
arúði, en hann er betri fyrir fólkið
en kylfur. Ég notaði ekki mína
kylfu og þurfti aldrei að beita
henni minn starfstíma í lögregl-
unni.
Ungar stúlkur úr Æskulýðsfylk-
ingunni voru mjög aðgangsharðar,
bæði þarna og síðar. Þær bitu og
slógu lögreglumenn og spörkuðu í
punginn á þeim ef færi gafst. Ein
þeirra kom sér fyrir klofvega ofan
á umferðarljósum og gargaði þar.
Þetta var skelfileg upplifun á Þor-
láksmessu, mikil átök fólks og lög-
reglu. Ég man nánast ekkert eftir
seinni hluta þessara átaka, nema
sífelldu væli sjúkrabíla og lög-
reglubíla. Mig minnir að milli 30 og
40 ferðir sjúkrabíla hafi verið farn-
ar á svæðið. Fangageymslur lög-
reglunnar voru fullsetnar. Í lokin
minnist ég þess að Magnús Ein-
arsson varðstjóri bað mig að ganga
með sér um vettvanginn, en Lækj-
artorg var þá yfirgefið af fólki, um
allt var alls kyns fatnaður, fólk
hafði verið í slag hvað við annað og
ég átti von á að sjá afslitna útlimi.
Þessi hryllingur var að baki. Ég
vona að enginn þurfi að upplifa
hann aftur hér á landi.
Árin liðu og Ólafur F. Magn-
ússon tók við starfi borgarstjóra í
Ráðhúsi Reykjavíkur. Þar fór fram
ein sú ógeðslegasta aðför að stjórn-
málamanni sem ég hefi séð. Ólafur
var niðurlægður með ruddalegum
hætti. Blaðagrein um skrílslæti í
Ráðhúsinu sagði þar hafa verið alla
vega tvær konur sem voru ungar í
Æskulýðsfylkingunni á sínum tíma,
þær hefðu komið í Ráðhúsið til
Ólafs með börn og barnabörn og
stýrt þessari aðför að borgarstjórn
Reykjavíkur og væntanlegum borg-
arstjóra.
Síðan þetta gerðist hefur veru-
lega kólnað byggingamarkaður hér
á landi og bankahrun með hörmu-
legum afleiðingum. Andmælaréttur
fólks er viðurkenndur, en má ekki
ganga út yfir lög og rétt. Hér á
landi hafa farið fram ýmis konar
mótmæli, sem eiga fullan rétt á sér
í þeim þrengingum sem þjóðin hef-
ur lent í. Hins vegar koma und-
arlega fyrir sjónir ýmis mótmæli
sem hafa innihaldið ofbeldi, eigna-
spjöll og falin andlit. Ef ég man
rétt var í Lögreglusamþykkt
Reykjavíkur að bannað væri að
ganga dulbúinn um götur bæjarins,
kannske er það úr gildi. Það hefur
verið ráðist að stofnunum og jafn-
vel ráðherrum ríkisins, nú síðast
brotnar rúður hjá Fjármálaeftirlit-
inu. Ráðist var inn í Alþingi, þar
slasað fólk, en hið undarlega gerð-
ist að ein daman úr Æskulýðsfylk-
ingunni sálugu er orðin þingmaður
og lét lögregluna „heyra það“ er
lögreglan reyndi að skakka leikinn
og koma innrásarfólkinu út. Hún
mun eiga athafnasaman son í mót-
mælum og skemmdarverkum.
Formaður vinstra fólks í stjórn-
arandstöðu kallaði strax eftir kosn-
ingum er hann kom út úr Alþing-
ishúsi eftir setningu neyðarlaga,
hann hefur hellt olíu á eldinn, hann
heldur að hann sé í miðri kosninga-
baráttu og hann hefur í frammi of-
beldisfullar athafnir í þinghúsinu.
Þetta hefur áhrif á ungt fólk og
styður áfram ofbeldið sem alið var
upp hjá Æskulýðsfylkingunni sál-
ugu, sem hann sjálfsagt er runninn
frá.
Er ekki tilvalið fyrir háskóla-
fræðinga að skoða það sem er að
gerast inni í þjóðfélagi okkar, áður
en það hefur verri og varanlegri
áhrif á ungt fólk okkar á heimilum,
skólum og atvinnu. Gætum við
hugsað okkur þennan formann í
stjórnarandstöðinni í hlutverki
Geirs H. Haarde í dag?
Þorláksmessuslagurinn 1968 og eftirmál
Gylfi Guðjónsson
skrifar um mótmæli
fyrr og nú
»Ungar stúlkur úr
Æskulýðsfylking-
unni voru mjög að-
gangsharðar, bæði
þarna og síðar. Þær bitu
og slógu lögreglumenn
og spörkuðu í punginn á
þeim ef færi gafst.
Gylfi Guðjónsson
Höfundur er ökukennari og fyrrv.
lögreglumaður.
Í HUGA margra er
Samfylkingin eini
flokkurinn sem hefur
það skýrt á stefnuskrá
sinni að Íslendingar
skuli ganga í Evrópu-
sambandið. Þannig er
að minnsta kosti mál-
flutningur margra for-
ystumanna flokksins.
En hver er sú stefna
sem flokkurinn sjálfur hefur mark-
að? Stefnan felst í póstkosningu
flokksins árið 2002 og landsfund-
arsamþykktum eftir það sem segja
meðal annars að samningsmarkmið
skuli skilgreind áður en til umsókn-
ar kemur. Því verki hefur ekki verið
sinnt í hálfan áratug. Öfugt við það
sem ýmsir forystumenn halda fram
er Samfylkingin því ekki í stakk bú-
in til að styðja umsókn um aðild að
ESB ef hún ætlar að virða sínar eig-
in lýðræðislegu samþykktir.
Þrískilyrt kosning
meðal flokksmanna
Í þessu sambandi er rétt að rifja
upp víðtækasta lýð-
ræðislega umboð sem
flokkurinn hefur gefið
forystunni í þessu máli.
Það var þegar öllum
flokksfélögum gafst
kostur á að taka af-
stöðu til málsins í póst-
kosningu haustið 2002.
Að vísu tóku aðeins um
20-30% flokksfólks þátt
(eftir því hvernig
flokksskráin var met-
in), en eigi að síður var
þessi kosning einstök á
ýmsa lund. Um hvað
var kosið? Kosningin var þrískilyrt,
eins og þáverandi formaður fram-
kvæmdastjórnar Samfylkingarinnar
lýsti. Spurt var: „Á það að vera
stefna Samfylkingarinnar að Íslend-
ingar skilgreini samningsmarkmið
sín, fari fram á viðræður um aðild
að Evrópusambandinu og að hugs-
anlegur samningur verði síðan lagð-
ur fyrir þjóðina til samþykktar eða
synjunar.“ 81,5% þeirra sem tóku
þátt í kosningunni sögðu já við
þessu, 15,6% voru á móti og um 3%
skiluðu auðu eða ógildu atkvæði.
Hvað svo? Landsfundir flokksins
hafa ályktað á svipuðum nótum. En
hefur eitthvað gerst frekar? Hefur
umræðunni verið þokað áfram, t.d.
um samningsmarkmiðin, sem var
fyrsta skilyrðið? Nei. Á landsfund-
inum árið 2003 var ætlunin að fylgja
eftir þeim undirbúningi sem átt
hafði sér stað með póstkosningunni
árinu áður, en landsfundurinn túlk-
aði póstkosninguna með þessum
hætti: „Á grunni víðtækra upplýs-
inga tók síðan almennur flokksfélagi
í Samfylkingunni ákvörðun í sögu-
legri kosningu haustið 2002 um að
setja aðildarumsókn að Evrópusam-
bandinu á stefnuskrá flokksins á
grundvelli skilgreindra samnings-
markmiða.“ Og ennfremur: „Sam-
fylkingin mun því stofna sérstakan
9 manna málefnahóp um Evrópumál
sem m.a. skoði ávinning Íslands af
aðild að Evrópusambandinu, skil-
greini hver helstu samningsmark-
mið eigi að vera við aðildarumsókn,
meti stöðu EFTA og EES- samn-
ingsins og greini áhrif evrunnar á
íslenskt efnahagslíf. “
Um hvað vilja menn semja?
Sem sagt: Setja skyldi aðild-
arumsókn á stefnuskrá á grundvelli
skilgreindra samningsmarkmiða og
stofna skyldi sérstakan starfshóp til
að vinna að þessum samningsmark-
miðum. Framkvæmdastjórn flokks-
ins kom því síðan í verk að skipa
starfshóp um samningsmarkmiðin
stuttu síðar. Undirritaður var beð-
inn að taka sæti í þessum hópi. Ósk-
að var ítrekað eftir því að hann
kæmi saman, en af því varð aldrei
og því hefur ekkert starf farið fram
svo vitað sé. Þess vegna verður ekki
séð að Samfylkingin hafi fylgt því
eftir sem samþykkt var í póstkosn-
ingunni og samþykkt á landsfundi
árið 2003, þ.e. að skilgreina svoköll-
uð samningsmarkmið sem væru for-
senda umsóknar um aðild að Evr-
ópusambandinu. Þrátt fyrir það
hefur nú mátt skilja á ýmsum þing-
mönnum og forystumönnum Sam-
fylkingar að nú sé rétt að sækja um
aðild. Þar með yrði póstkosningin
og samþykkt landsfundar virtar að
vettugi.
Ætla mætti að í svo stóru máli
yrðu lýðræðislegar samþykktir virt-
ar. Enn hefur engin sjáanleg vinna
farið fram um samningsmarkmiðin
meðal flokksmanna með þeim hætti
sem samþykkt var í póstkosning-
unni 2002 og áréttað í landsfund-
arsamþykktum eftir það. Þjóðin veit
því enn ekkert um hvað Samfylk-
ingin vill semja, þ.e. hver stefna
hennar sem flokks er þegar kæmi
að því að semja. Í hálfan áratug hef-
ur það verið látið hjá líða að skil-
greina samningsmarkmiðin. Það
eina sem þjóðin veit er að sumir for-
ystumenn Samfylkingarinnar þrá
það heitast að koma landinu inn í
Evrópusambandið. Og nú vilja hinir
áköfustu stuðningsmenn aðildar
gera það með hraði. Það er auðvelt
á tyllidögum að hvetja til opinnar,
lýðræðislegrar og ígrundaðrar sam-
ræðu. Það getur verið erfitt að
fylgja slíkri hvatningu eftir, ekki
hvað síst þegar álíka ólga er í sam-
félaginu og nú má upplifa. En ætti
það ekki að vera lágmarkskrafa í
svo stóru máli að það sé undirbúið
vandlega í samræmi við lýðræð-
islegar samþykktir?
ESB-stefna Samfylkingar?
Stefán Jóhann
Stefánsson skrifar
um Samfylkinguna
og Evrópumál
» Samfylkingin hefur
ekki lokið undirbún-
ingi í samræmi við lýð-
ræðislegar samþykktir
og getur því ekki skrifað
undir umsókn um aðild
að ESB.
Stefán Jóhann
Stefánsson
Höfundur er varaborgarfulltrúi Sam-
fylkingar.