Morgunblaðið - 23.03.2009, Blaðsíða 32

32 MenningFRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. MARS 2009
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
Í ÞJÓÐLEIKHÚSINU er verið að
sýna Kardemommubæinn, hið geysi-
vinsæla leikrit Thorbjörns Egners.
Birgir Sveinbergsson leikmynda-
smiður er meðal þeirra sem smíðuðu
leikmyndina fyrir þessa sýningu en
hún er eftir Brian Pilkington. Þetta
er í fjórða sinn sem Birgir smíðar
leikmynd fyrir Kardemommubæinn.
Hitti Thorbjörn Egner
Fyrsta sýning Þjóðleikhússins á
Kardemommubænum hér á landi var
árið 1960 en það var árið 1975 sem
Birgir smíðaði fyrst leikmynd fyrir
Kardemommubæinn í Þjóðleikhús-
inu. Honum er sá tími minnisstæður
því höfundurinn Thorbjörn Egner
kom hingað til lands til að sjá sýn-
inguna og Birgir hitti hann. „Það var
gríðarlega gaman að hitta Egner,“
segir Birgir. „Ég hafði gert nokkuð
sem hann sagði mér að hann hefði
ekki nokkurs staðar séð áður í sviðs-
mynd í Kardemommubænum. Hann
sagði mér að venjan væri sú að nota
staur til að halda uppi þakinu yfir
bakaríinu en ég hafði notað aðra að-
ferð og Egner var mjög hrifinn af því.
Við töluðum saman nokkra stund.
Hann var ákaflega skemmtilegur
maður.
Ég sagði Egner að mér fyndist
mikil heimspeki í þeim boðskap í
Dýrunum í Hálsaskógi að ekkert dýr
mætti éta annað dýr. Þá sagði hann
við mig: „Allt sem stendur í verkum
mínum er sannleikur, þar er enginn
tilbúningur.“ Þetta fannst mér mjög
athyglisvert að heyra.“
Árið 1974 var Kardemommubær-
inn aftur settur upp í Þjóðleikhúsinu.
Þá sendi Egner leikhúsinu lítið módel
af Kardemommubænum sem hann
hafði sjálfur gert. „Þar var eitt hús
ekki í réttum mælikvarða og varð allt-
of stórt þegar við smiðirnir fórum að
smíða það. Egner hafði fyrir mistök
sent það til okkar þegar það átti að
vera í sendingu til Englands,“ segir
Birgir sem árið 1995 tók svo þátt í að
smíða sviðsmynd fyrir Kardemom-
mubæinn í þriðja sinn og þetta árið í
fjórða sinn.
„Í grunninn eru allar sviðsmynd-
irnar eins í þessum fjórum upp-
færslum, bara misstórar enda allar
gerðar eftir hugmynd Egners. Þær
eru hafðar eins og Egner hugsaði
þær,“ segir Birgir. „Egner var mjög
fjölhæfur eins og allir vita. Hann
teiknaði sjálfur leikmyndina í fyrstu
og annarri uppfærslunni á Kardi-
mommubænum hér á Íslandi og Finn-
ur Arnar Arnarsson teiknaði leik-
myndina fyrir þriðju uppfærsluna.“
Hinn einfaldi Bastían
Birgir hefur oftar komið að verkum
Egners en í uppsetningum á Karde-
mommubænum og þrisvar smíðað
leikmyndir fyrir Dýrin í Hálsaskógi
og einnig leikmyndir fyrir Karíus og
Baktus. „Ég held reyndar meira upp á
Dýrin í Hálsaskógi en Kardemommu-
bæinn en Kardemommubærinn er
mjög fallegt leikrit. Það sem hrífur
mig ekki síst þar er hversu embætt-
ismaðurinn Bastían bæjarfógeti er
einföld og góð sál sem gengur raul-
andi um götur. Það er mín skoðun að
Thorbjörn Egner sé enn meiri sál-
fræðingur en Astrid Lindgren,
mamma hennar Línu. Allt sem Egner
skrifaði er alveg stórkostlegt.“
Enginn tilbúningur
Lifandi sviðsmynd Sporvagninn skemmtilegi í sýningunni 1984.
 Birgir Sveinbergsson hefur smíðað fjórar leikmyndir fyrir Kardemommubæinn
 Hitti Thorbjörn Egner sem sagði verk sín vera sannleika
Kardemommubærinn 1995 Örn Árnason og Ólafía Hrönn Jónsdóttir.
Kardemommubærin 1974 Ræningjarnir Jesper, Kasper og Jónatan í klipp-
ingu. Randver Þorláksson, Þórhallur Sigurðsson og Bessi Bjarnason.
Morgunblaðið/Golli
Birgir Segir Egner hafa verið enn meiri sálfræðing en Astrid Lindgren.
KAMMERSVEIT Reykjavík-
ur heldur tónleika í Listasafni
Íslands annað kvöld, en þetta
eru síðustu tónleikarnir af
fernum sem Kammersveitin
heldur í vetur til að vekja at-
hygli á tékkneskri tónlist. Á
efnisskránni, þar sem íslenskir
og tékkneskir listamenn leggja
saman krafta sína, verða fimm
verk eftir þrjú tékknesk tón-
skáld, einleikararnir eru ís-
lenskir og stjórnandinn er frá Tékklandi. Einleik-
arar eru Selma Guðmundsdóttir, píanó, og Daði
Kolbeinsson, óbó, og stjórnandi er Ondrej Vra-
bek. Tónleikarnir hefjast kl. 20 annað kvöld.
Tónlist
Kammersveitin á
tékkneskum nótum
Selma
Guðmundsdóttir
ANNE Thorp heldur fyr-
irlestur í Opna Listaháskól-
anum um „hönnun sem aðgerð
og sjálfbæra stefnumótun í
hönnun“, kl. 12 í dag í húsnæði
LHÍ, Skipholti 1, stofu 113.
Anne hefur rannsakað þróun
sjálfbærra sjónarmiða í hönnun
og beitingu hönnunar í upp-
byggilegum aðgerðum seinni
ára og skrifað bók um efnið,
The Designer’s Atlas of
Sustainability. Hún kennir við arkitektúrskólann
Bartlett við University College of London og Open
University í Bretlandi. Anne er á Íslandi í tilefni af
Norræna tískutvíæringnum í Norræna húsinu.
Fyrirlestur
Hönnun sem
aðgerð í LHÍ
Frá Norræna tísku-
tvíæringnum.
Á MORGUN, þriðjudag, verð-
ur hádegisleiðsögn í Þjóð-
minjasafni Íslands. Þá mun
Guðrún Sveinbjarnardóttir
fornleifafræðingur fjalla um
rannsóknina á kirkjustæðinu í
Reykholti og sýninguna End-
urfundi. Leiðsögnin skiptist í
tvo hluta og tekur alls 50 mín-
útur. Fyrri hlutinn fer fram í
fyrirlestrasal Þjóðminjasafns-
ins þar sem gerð verður grein
fyrir nokkrum atriðum úr rannsókninni. Síðan
verður gengið um þann hluta sýningarinnar sem
snýr að Reykholti. Leiðsögnin hefst kl. 12.05. Að-
gangur er ókeypis og allir eru velkomnir.
Fornminjar
Leiðsögn
í Þjóðminjasafninu
Guðrún
Sveinbjarnardóttir
FORSVARSMENN Tribune Media
Services framleiðslufyrirtækisins
hafa höfðað mál á hendur bandaríska
leikaranum og leikstjóranum Warren
Beatty vegna framleiðsluréttar á efni
tengdu lögreglumanninum vinsæla
Dick Tracy. Beatty keypti réttinn að
framleiðslu sjónvarpsþátta og kvik-
mynda um Tracy árið 1985, og gerði
svo kvikmynd um kappann árið 1990,
en þar fór hann með titilhlutverkið
auk þess að leikstýra myndinni. Tals-
menn Tribune segja hins vegar að
þar sem Beatty hafi ekki notað rétt-
inn í meira en áratug sé þeim frjálst
að framleiða efni um Tracy. Þessu
neitar Beatty sem segist meðal ann-
ars vera með sjónvarpsþætti um lög-
reglumanninn góða í bígerð.
Kvikmyndin um Dick Tracy naut
mikilla vinsælda á sínum tíma, en hún
var tilnefnd til sjö Óskarsverðlauna,
og hlaut þrenn. Auk Beattys fóru þau
Dustin Hoffman, Madonna og Al Pac-
ino með stór hlutverk í myndinni.
Flott par Madonna og Beatty í hlut-
verkum sínum í Dick Tracy.
Í mál vegna
Dick Tracy
Segja Warren Beatty
ekki eiga réttinn
NÝ útgáfa af söngleiknum vinsæla
West Side Story var frumsýnd á
Broadway í New York fyrir
skömmu. Uppfærslan er ólík fyrri
uppfærslum að því leyti að tvö
tungumál eru töluð og sungin:
enska og spænska. Ástæðan er sú
að um það bil helmingur sögunnar
gerist á meðal Púertó Ríkó-manna í
New York, og fer sá hluti sögunnar
fram á spænsku, auk þess sem laga-
textar fyrir þann hluta hafa allir
verið þýddir á spænsku.
„Ég vildi að verkið yrði raun-
verulegra og til þess vildi ég að þau
töluðu sitt raunverulega tungu-
mál,“ segir Arthur Laurents, leik-
stjóri verksins, um málið, en Laur-
ents er einnig höfundur þess.
West Side Story var upphaflega
frumsýnt á Broadway árið 1957 og
sló strax í gegn, þá sérstaklega tón-
list Leonards Bernsteins.
Árið 1961 var svo kvikmynd gerð
eftir verkinu, og sló hún einnig í
gegn.
West Side Story Úr kvikmyndinni.
West Side
Story á tveimur
tungumálum
Alltaf þegar hún á
lausan tíma vill hún
vera með Tony... 37
»