Morgunblaðið - 30.03.2009, Blaðsíða 20

20 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. MARS 2009
ÞAÐ URÐU merk
umskipti í íslenskum
stjórnmálum þegar
minnihlutastjórn
Samfylkingar og
Vinstri grænna var
mynduð með hlutleysi
Framsóknar og rík-
isstjórn Sjálfstæð-
isflokks og Samfylkingar fór frá.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði verið
við völd óslitið í 18 ár. Mörgum
þótti það meira en nóg. Ég tel
mikilvægt að félagshyggjuflokk-
arnir verði áfram við völd eftir
kosningar. Samfylking og VG eru
félagshyggjuflokkar. Framsókn
hefur breytt um stefnu með nýrri
forustu og er nú á ný fé-
lagshyggjuflokkur einnig. Ég
fagna breyttri stefnu Framsóknar
og vænti þess, að sá flokkur geti
starfað með félagshyggjuöflunum í
landinu að framkvæmd félagslegra
úrræða til þess að auka jöfnuð og
réttlæti í þjóðfélaginu. Eftir
bankahrunið er mjög mikilvægt að
standa vörð um velferðarkerfið og
styrkja það eftir því sem kostur er
á til þess að auðvelda fólki að tak-
ast á við versnandi lífskjör í kjöl-
far fjármálakreppunnar.
Byrjað var að efla
velferðarkerfið
Ríkisstjórn Samfylkingar og
Sjálfstæðisflokks hafði byrjað að
efla velferðarkerfið, m.a. með því
að bæta kjör aldraðra og öryrkja
lítillega. Byrjað var á því að bæta
kjör þeirra sem voru úti á vinnu-
markaði með því að draga úr
tekjutengingum. Það kom sér
mjög vel fyrir þá sem voru úti að
vinna. Þeir þurftu þá ekki að sæta
eins miklum skerðingum á trygg-
ingabótum vegna atvinnutekna og
áður hafði verið. Einnig var mjög
mikils virði, að afnumin var skerð-
ing vegna tekna
maka. Það var mann-
réttindamál að koma
þeirri lagfæringu í
framkvæmd. En það
var lítið sem ekkert
byrjað að bæta kjör
þeirra aldraðra og ör-
yrkja sem ekki voru á
vinnumarkaði. Jó-
hanna Sigurðardóttir
setti að vísu sem fé-
lagsmálaráðherra
reglugerð um lág-
marksframfærslu líf-
eyrisþega. Var þessi
lágmarksframfærsla í fyrstu
ákveðin 150 þús. kr. á mánuði fyr-
ir skatta hjá einstaklingum og síð-
an var hún ákveðin 180 þús. kr.
fyrir skatta eða 150 þús. kr. eftir
skatta. Þetta var dágott fyrsta
skref en alltof lág upphæð. Sam-
fylkingin boðaði fyrir alþing-
iskosningar 2007 að lífeyrir aldr-
aðra ætti að vera sá sami og
meðaltals neysluútgjöld ein-
staklinga samkvæmt könnun Hag-
stofunnar. Í desember sl. nam sá
kostnaður 282 þús. kr. á mánuði á
einstakling án skatta miðað við
150 þús. kr. lágmarksfram-
færslutryggingu félagsmálaráðu-
neytis. Það vantar því 132 þús. kr.
á mánuði upp á að marki Samfylk-
ingar frá 2007 sé náð. Að vísu ætl-
aði Samfylkingin að ná þessu
marki í áföngum. Aðstæður eru
breyttar vegna fjármálakrepp-
unnar. Það er strax byrjað að
skerða kjör aldraðra að raungildi
til. Finna verður leiðir til þess að
bæta kjör aldraðra. Þeir lifa ekki
af þeim lífeyri sem skammtaður er
í dag. Ef til vill má draga úr
skerðingu tryggingabóta vegna
tekna úr lífeyrissjóði. Einnig má
draga úr skattlagningu lífeyr-
issjóðstekna og síðast en ekki síst
má hækka skattleysismörkin, en
þau bæta verulega kjör láglauna-
fólks og lífeyrisþega. Hækkun
skattleysismarka, sem fyrri stjórn
ákvað, var of lítil.
Auka þarf jöfnuð í þjóðfélag-
inu
Ef félagshyggjuflokkarnir verða
áfram við völd verður væntanlega
unnt að auka jöfnuð í þjóðfélaginu,
m.a. með auknu réttlæti í skatta-
málum. Það á að hækka skatta á
þeim sem hafa góðar og háar
tekjur en lækka þá á þeim sem
hafa lágar tekjur. Það mætti taka
hátekjuskatt upp á ný. Samfylking
og VG geta væntanlega orðið sam-
mála um það að innkalla allar
veiðiheimildir. Báðir flokkarnir
hafa sett fram hugmyndir í þá
veru. Nú er komið að framkvæmd
þeirra hugmynda. Samfylkingin
getur ekki lengur ýtt þessu stóra
hagsmunamáli fólksins í landinu á
undan sér. Það er orðin almenn
krafa í landinu að kvótakerfinu
verði umbylt og réttlátt kerfi reist
á grunni þess gamla. Mannrétt-
indanefnd SÞ hvað upp úr um það,
að kerfið væri ósanngjarnt og
framkvæmd þess fæli í sér mann-
réttindabrot. Þetta er blettur á
þjóðinni. Þann blett verður af þvo
af okkur. Ef Samfylking og
Vinstri græn ætla að halda áfram
stjórnarsamstarfi eftir kosningar,
hugsanlega með aðild Framsóknar
að slíkri stjórn, verður stjórnin að
marka róttæka stefnu til hagsbóta
fyrir vinnandi fólk í landinu og all-
an almenning. Það verður erfitt að
vinna að umbótum á meðan þjóðin
er að vinna sig út úr kreppunni en
það er unnt að dreifa byrðunum
réttlátlega og bæta kjör þeirra,
sem höllustum fæti standa, lág-
launafólks, aldraðra og öryrkja.
Við þurfum félagshyggju-
stjórn eftir kosningar
Björgvin Guð-
mundsson vill að fé-
lagshyggjuflokk-
arnir verði áfram
við völd eftir kosn-
ingar
»Ef félagshyggju-
flokkarnir verða
áfram við völd verður
væntanlega unnt að
auka jöfnuð í þjóðfélag-
inu, m.a. með auknu
réttlæti í skattamálum
Björgvin Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
ÞAÐ er dapurlegt
að fylgjast með um-
ræðum um hvalveiðar
þessa dagana. Stór
hluti þjóðarinnar lýsir
yfir stuðningi við
veiðarnar, með þær
forsendur að baki að
þær hafi jákvæð áhrif
á efnahaginn og skapi
töluverðan fjölda
starfa, eða allt að 300.
Þar á móti heyrast mótmæl-
araddir úr ýmsum áttum, sem
benda á þá staðreynd að veiðarnar
skaði ímynd landsins og aðrar at-
vinnugreinar, eins og hvalaskoðun,
og íslensk fyrirtæki erlendis.
Þær raddir sem minnast á vel-
ferð dýranna sjálfra eru fljótt af-
skrifaðar sem eitthvert dýravernd-
unarbull, yfirleitt af
hvalveiðimönnunum sjálfum sem
keppast við að vernda eigin hags-
muni, enda snýst þetta allt um pen-
inga og aftur peninga.
Það sorglegasta við þessa op-
inberu umræðu um hvalveiðar er
að það vantar allt umtal um hval-
slátrunina sjálfa. Það er því líkast
að allir „skammist“ sín eitthvað
fyrir að skjóta þeirri mikilvægu, ef
ekki langmikilvægustu umræðu
upp á yfirborðið.
Oft er það ekki nema þegar mál-
ið viðkemur manninum sjálfum, að
fyrst er opnað fyrir siðferðislega
hugsun.
Fyrr á tímum gafst yfirleitt lítill
tími til að hugsa um annað en lífs-
afkomu, og þar af leiðandi minna
hugsað um tilveruna í kringum
okkur. Nú á dögum hins vegar
leggjum við upp úr því að slátra
dýrum til matar og útflutnings á
„mannúðlegan hátt“, og veita þeim
að minnsta kosti vott af virðingu í
leiðinni, með því að enda líf þeirra á
„miskunnsamlegan“ hátt.
Ef horft er blint framhjá vist-
fræðilegu og efnahagslegu rök-
unum fyrir því að banna hvalveiðar,
sem eru í þessu tilviki einkum aug-
ljós, þá situr eftir
spurningin hvort rétt-
lætanlegt sé að slátra
allt að 1.500 vits-
munaverum, á þessu
fimm ára tímabili.
Slátrun þar sem virð-
ingin er síst í forgangi.
Það er engin trygg-
ing fyrir því að slátr-
unin sé ekki grimm-
úðleg, og að hvalurinn
kveljist ekki mínútum
saman, allt upp í
klukkustund. Það er
ljóst hverjum hugsandi manni sem
vinnur í nánd við dýrin – þá meina
ég við annað en að murka úr þeim
lífið – að hvalir eru vitsmunaverur
sem eiga betra skilið.
Upptökuvélafælni hvalveiði-
manna gerir þetta heila mál alveg
einstaklega vandræðalegt, en oftar
en ekki er skutlinum pakkað niður
og veiðum frestað þegar upptöku-
vélar eru óvænt til staðar.
Nú er tími til kominn að fólk
spyrji sig hvort það vilji vera hluti
af því vitsmunasamfélagi sem við
teljum okkur vera, sem forgangs-
raðar virðingu og tillitssemi gagn-
vart öðrum lífverum og náttúru, á
eftir efnahag og eigin hagsmunum.
Að sjálfsögðu er það vitfirring að
leyfa þessar veiðar yfirhöfuð, en
það er ekki meginmálið. Það sem
skiptir mestu máli er að draga til
baka þessa sjálfhverfu ákvörðun
fyrrverandi sjávarútvegsráðherra,
ekki á efnahagslegum forsendum,
heldur þeim vitsmunalegu.
Hvalir, firring
og mannremba
Sigurberg Rúriks-
son skrifar um
hvalveiðar
Sigurberg Rúriksson
»Nú er tími til kominn
að fólk spyrji sig
hvort það vilji vera hluti
af því vitsmunasam-
félagi sem við teljum
okkur vera …
Höfundur er nemandi í Fjölbrauta-
skólanum við Ármúla á nátt-
úrufræðibraut.
  


    
 
 



 
 

   
 
 



     !
 
   
 

" # $
% & 



  ' (      ) *
    

    
)

(   ) 
  ($  & 

+

$ " % 
,  $ " , 
-    

  &  ,


. 
$
 /

0


   .
 ) 
 1 )




 


& 
 
 )  
 Vignir Sigurpálsson