Morgunblaðið - 09.05.2009, Qupperneq 16

16 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. MAÍ 2009
FRÉTTASKÝRING
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Þrátt fyrir bankahrun og takmark-
að aðgengi að lánsfjármagni eru fjöl-
margir aðilar víða um land með áform
um margs konar verksmiðjurekstur, í
flestum tilvikum í samstarfi við er-
lenda fjárfesta, ekki bara vegna ál-
vera. Áform um lítil sprotafyrirtæki
eru einnig ótalin heldur frekar átt við
atvinnurekstur sem getur í hverju til-
felli fyrir sig skapað tugi eða hundruð
starfa. Ekki er alltaf um stóriðju eða
orkufrekan iðnað að ræða, sem kallar
á sérstakar virkjanir.
Verkefnin sem kortlögð eru hér að
ofan eru misjafnlega á vegi stödd,
sum hver búin að vera til fjölda ára á
teikniborðinu en hafa ekki orðið að
veruleika. Önnur eru í undirbúnings-
ferli og enn önnur jafnvel komin til
framkvæmda, eins og vatnsverk-
smiðjur í Snæfellsbæ og Vestmanna-
eyjum og álþynnuverksmiðja í Eyja-
firði. Eins og kom fram í Morgun-
blaðinu í gær eru vatnsverksmiðjur
víða í undirbúningi, ýmist átöppunar-
verksmiðjur eða vatnsútflutningur
með tankskipum en ólíklegt að öll þau
áform gangi í gegn. Einnig eru
gagnaver eða netþjónabú til skoð-
unar á nokkrum stöðum, sem háð eru
ákvörðun þeirra erlendu fyrirtækja
sem hingað vilja koma. Sem stendur
er gengið hagstætt fyrir erlenda fjár-
festa en margir aðrir þættir þurfa að
ganga upp, eins og orkuöflun, um-
hverfismat, fjármögnun og markaðs-
eftirspurn.
Einhver gæti sagt að hér væru
draumaverksmiðjur á ferðinni en
þær hafa þó með þrautseigju og
þrjósku stundum orðið að veruleika á
undanförnum áratugum; eins og t.d.
vatnsverksmiðja í Ölfusi, kalkþör-
ungaverksmiðja á Bíldudal, þörunga-
vinnsla á Reykhólum, steinullarverk-
smiðja á Sauðárkróki, járnblendi-
verksmiðja á Grundartanga og
sementsverksmiðja á Akranesi. Síðan
væri hægt að telja upp fjölda verk-
smiðja sem aldrei komust á koppinn,
eins og pappírsverksmiðja, kísilduft-
verksmiðja og polyólverksmiðja.
Áhugi á orkuháðum iðnaði
Flest þau erlendu fyrirtæki sem
vilja fjárfesta á Íslandi og setja upp
nýjan atvinnurekstur fara í gegnum
Fjárfestingarstofuna, sem starfrækt
er á grundvelli samstarfssamnings
milli iðnaðarráðuneytisins og Út-
flutningsráðs. Þórður Hilmarsson,
forstöðumaður Fjárfestingarstof-
unnar, segist ekki geta upplýst um
einstök verkefni í vinnslu. Almennt sé
hægt að segja að erlend fyrirtæki á
ýmsum sviðum sýni Íslandi enn mik-
inn áhuga, þrátt fyrir þá efnahags-
legu erfiðleika sem landið gengur í
gegnum.
Áhuginn beinist ekki síst að orku-
háðum iðnaði af ýmsum stærðum,
sem ekki kallar alltaf á sérstaka
virkjunarkosti. Einnig eru mögu-
leikar í heilsutengdri ferðaþjónustu
til skoðunar hjá nokkrum erlendum
aðilum og vaxandi áhugi er sem fyrr
segir á íslenska vatninu.
„Margt er til skoðunar en allt velt-
ur þetta verulega á hvernig tekst að
fjármagna þessa fjárfestingu, ekki
aðeins af því að hún er hér á landi
heldur ekki síður vegna þess að
skortur er á lánsfjármagni almennt í
heiminum,“ segir Þórður. Þá nefnir
Þórður gagnaverin sem vakið hafa
mikinn áhuga erlendra fjárfesta.
Tekist hafi með aðstoð Fjárfestingar-
stofunnar að koma Íslandi á kortið
undir slíka starfsemi.
Þórður segir engum dyrum hafa
verið lokað á Ísland. Þeir sem þekki
vel til landsins viti að þótt bankakerf-
ið hafi hrunið þá sé hér mjög vel
menntað starfsfólk og náttúrulegar
auðlindir, sem áhugi sé á að verði
nýttar. Einnig sé erlendum fjár-
festum umhugað um að hér ríki stöð-
ugleiki í stjórnmálum.
„Segja má að vaxandi áhugi sé hjá
erlendum fjárfestum að skoða tæki-
færi hér á landi sem tengjast um-
hverfisvænum hátækniiðnaði sem
nýtir græna orku. Vissulega eru hér á
ferðinni mjög mörg áhugaverð verk-
efni en jafnframt þurfum við að hafa í
huga að samkeppnin er hörð og flest-
ar aðrar þjóðir beita ívilnunum til að
laða til sín slíkar fjárfestingar. Orkan
ein og sér er því í flestum tilfellum
alls ekki nægilegur hvati, auk þess
sem hún er sem stendur af mjög
skornum skammti til verkefna af því
tagi sem hér er lýst,“ segir Þórður.




 



 


  
 
   



  

 



 


  
  




  

 
    



 !
" #


 


" # 
"  $ %




 


$   % !  & 





&#&  


 '# &#&()


  '  
'  ! 


 


*  +  
 



# 

 


 
( 


 
#
"  )
 * 
 


, #


   & -  
"&
 

* 
 +
, 

) - .  

*$ +
    & &.& & & 
 &  &  
& % 
&+& &&  
/&0&$!1 &
/& &  

 & & & &  &  

2
22
222
Draumaverksmiðjur?
 Ekki aðeins áform um álver í byggðum landsins  Verkefnin mislangt á veg
komin  Fjárfestingarstofan finnur enn fyrir miklum áhuga erlendra fjárfesta
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Álþynna Rekstur á álþynnuverksmiðju Becromal hefst í ágúst næstkomandi
í Krossanesi við Eyjafjörð og undirbúningur er því í fullum gangi.
Í HNOTSKURN
»Á ríflega 20 stöðum á land-inu eru uppi áform um
verksmiðjurekstur margs kon-
ar en kortið hér að ofan tæpir
aðeins á því helsta.
»Meðal þess sem gætiskýrst nánar á næstu vik-
um er hvar Greenstone mun
setja niður gagnaver.
»Vatnsútflutningur gætieinnig farið af stað frá
Hafnarfirði í sumar.
Fyrirtæki, einstaklingar og und-
irbúningsfélög bíða fyrst og
fremst eftir fjármagni til að fara
af stað með þau verkefni sem eru
á teikniborðinu, stór og smá.
FYRIRTÆKIÐ
Icelandic Silicon
Corporation var
stofnað hér á
landi 15. apríl sl.
vegna áforma
um kísilverk-
smiðju í Helgu-
vík. Að sögn
Helga Björns hjá
danska fyrirtæk-
inu Tomahawk
Development, sem stendur að verk-
efninu ásamt íslenskum verkfræð-
ingum, er umhverfismat að baki og
starfsleyfi svo gott sem í höfn.
Fjárfestingasamningur við ís-
lenska ríkið er í vinnslu og segir
Helgi Björn að beðið sé eftir svör-
um frá iðnaðarráðuneytinu. „Við
treystum því að ráðuneytið taki
þennan samning mjög fljótt fyrir
svo að hægt sé að halda tíma-
áætlun, sem gerir ráð fyrir að við
gangsetjum verksmiðjuna 1. nóv-
ember árið 2011,“ segir Helgi Björn
við Morgunblaðið.
Kísilverksmiðja
í Helguvík
Helguvík Fleira
áformað en álver.
Á SÍÐUSTU ár-
um hafa nokkrar
bjórverksmiðjur
orðið að veru-
leika, stundum
nefndar brugg-
hús. Þær eru
hvorki orkufrek-
ar né skapa
fjölda starfa hver
um sig, en hafa engu að síður haft
jákvæð áhrif á sínu svæði. Nægir að
nefna Kalda frá Árskógsströnd,
Skjálfta frá Ölvisholti og Jökulbjór-
inn frá Stykkishólmi. Er þá ótalin
bjórframleiðslan hjá Ölgerðinni og
Vífilfelli. Nú heyrast áform um
fleiri smærri verksmiðjur, eins og í
Vestmannaeyjum og á Austurlandi,
sem og á Vestfjörðum, þannig að
brugghús gæti verið komið í hvern
landsfjórðung innan fárra ára.
Fleiri vilja í bjórinn
Fjármálakreppa ríkir ekki aðeins
hér á landi heldur í öllum heim-
inum. Við þær aðstæður er óraun-
hæft að ætla að verksmiðjurekstur
verði að veruleika í stórum stíl.
Engu að síður er athyglisvert hve
margir kostir eru til skoðunar.
Í Peningamálum Seðlabankans,
sem komu út í vikunni, er bent á
nýja efnahagsspá OECD, sem gerir
ráð fyrir 2,7% samdrætti í heims-
framleiðslu á árinu. Er það fyrsti
samdráttur hennar í 60 ár. Hefur
kreppan komið hart niður á iðn-
framleiðslu og viðskiptum með
samkeppnisvörur. Þannig er spáð
13% samdrætti í alþjóða-
viðskiptum á árinu.
Mjög erfiðar aðstæður á heimsvísu
MEÐAL þeirra
áforma sem kom-
in eru ágætlega á
veg er bygging
koltrefjaverk-
smiðju á Sauð-
árkróki. Eins og
fram kom nýver-
ið í Morgun-
blaðinu hefur
bandarískt fyr-
irtæki sýnt því
mikinn áhuga að taka þátt í verk-
efninu. Koltrefjar eru notaðar sem
styrkingarefni við framleiðslu á
margs konar framleiðsluvörum,
m.a. í bíla- og flugvélaiðnaði. Talið
er að koltrefjar geti jafnvel leyst af
hólmi ál og fleiri þekkt smíðaefni í
náinni framtíð, einkum sökum létt-
leika og styrkleika efnisins. Kol-
trefjar eru t.d. notaðar í nýju risa-
þoturnar frá Boeing og Airbus.
Koltrefjar gætu
leyst álið af hólmi
Koltrefjar Á leið-
inni á Sauðárkrók.
FARIÐ er að
skoða á ný eldri
áform um verk-
smiðjurekstur
og úrvinnslu,
m.a. vinnslu á
Kötluvikri í Vík í
Mýrdal og gela-
tínframleiðslu á
Akureyri. Gela-
tín er prótín,
unnið úr sjávar-
afurðum og notað við framleiðslu á
t.d. matvörum og lyfjum. Brim
skoðaði þetta á sínum tíma í sam-
ráði við spænskt fyrirtæki, sem
ákvað svo að fara til Færeyja.
Þórir Kjartansson hjá Víkur-
prjóni segir ýmsar aðstæður hafa
breyst, sem gera vinnslu á vikr-
inum áhugaverða á ný. Verkefninu
sé því haldið lifandi.
Rykið dustað af
vikri og gelatíni
Vikur Þórir Kjart-
ansson með sýni.