Saga - 2000, Qupperneq 165

SAGNARITUN UM HAGSÖGU 19. OG 20. ALDAR
163
tímum. Árferði til lands og sjávar skiptir miklu máli. Þá má eigi
gleyma versluninni og áhrifum hennar til ills eða góðs á efnahag
1 landinu.1
J^já Þorkeli kemur fram skilningur sem æ síðan hefur loðað við ís-
enska hagsögu: hún er fyrst og fremst saga atvinnuvega og um-
fam allt landbúnaðar og sjávarútvegs. Fyrsta yfirlitsverkið af því
tagi hafði reyndar Þorvaldur Thoroddsen skrifað, Lýsing íslands,
sem út kom á árunum 1908-22. Þriðja og fjórða bindi verksins
Oaila eingöngu um sögu landbúnaðar sem reist var á umfangs-
raikilli söfnun og úrvinnslu prentaðara heimilda, en studdist einnig
Vlð athuganir Þorvaldar sjálfs á ferðalögum hans um landið frá
1876 til 1898. Þungi ritsins kemur á 19. öldina og á löngum köflum
er það fremur þjóðháttalýsing en saga. Gildi þess er fyrst og
remst fólgið í þeim heimildasjóði sem höfundur hefur safnað
Saman og nákvæmari tilvísunum til heimilda en þá almennt tfðk-
aöist. Ritið er fróðleiksnáma um vinnu og atvinnustéttir í land-
unaðarsamfélaginu, en á hinn bóginn er lítið fjallað um mikil-
Vægar hagrænar hliðar landbúnaðarins s.s. verðlag eða viðskipti
ureð landbúnaðarvörur.
Áð loknu meistaraprófi hafði Þorkell Jóhannesson stórhuga
aaitlun á prjónunum um ritun hagsögu íslands og fékk styrk til
Verksins frá Alþingi 1928. Það átti að vera hluti af miklu ritsafni,
°gu Alþingis, sem fyrirhugað var að kæmi út á 1000 ára afmæli
Iþingis 1930, en ekkert varð af útgáfunni fyrr en 1948. Ritverk
°rkels var því að stofni til skrifað fyrir 1930 og nefndist það Al-
|’Wgtog atvinnumálin. Það er mjög við hæfi að í þessu meginriti í
agsögu um áratugaskeið skyldu afskipti Alþingis af atvinnumál-
urn vera í öndvegi, vegna þess hve rík tilhneiging var hjá fræði-
ruönnurn að gera mikið úr möguleikum hins opinbera til að hafa
áhrif
a atvinnuvegi og almenna hagþróun með lagaboðum og
stjórnarframkvæmdum. í Alþingi og atvinnumálin er saga atvinnu-
Vega rakin að stórum hluta sem þingmál á Alþingi og varð slík
Sagnaritun lífseig, einkum hjá háskólasagnfræðingum. Efnisval
sms er einnig athyglisvert því aðeins er fjallað um sjávarútveg
°g landbúnað en hvorki iðnað, samgöngur, verslun né aðrar þjón-
stugreinar. Upphaflega hafði verið gert ráð fyrir sérstöku bindi í
P’ngissögunni um verslunarmálin, en ekkert varð úr því. Á
^orkell Jóhannesson, „Úr hagsögu íslands", bls. 72.