Saga - 2000, Page 255

RITUN BYGGÐARSÖGU Á 20. ÖLD
253
efninu er skipt í nokkur tímabil og hverju þeirra svo gerð viðhlít-
andi skil eins og um sjálfstæða einingu sé að ræða. Segja má að
Klemens noti aðferðina í sinni einföldustu mynd, sögunni er skipt
í tímabil án þess að hverju þeirra séu gerð nægileg skil, en seinna
á öldinni mótaðist aðferðin meira.
Ymislegt fleira var ólíkt með ritum þeirra Bjama og Klemensar.
T.d. notar Klemens neðanmálstilvísanir í nokkrum mæli. Að
sönnu þættu þær ónógar í dag og engin heimildaskrá er í bók
hans. Höfundur gerir þó nokkra grein fyrir heimildum sínum í
eftirmála seinna bindis. Þar er líka nafnaskrá og skrár yfir götur,
býli, ömefni, myndir og uppdrætti. Frásögnin er í fyrirrúmi hjá
Klemensi eins og Bjama Þorsteinssyni. Höfundur er að segja sögu,
hann reynir lítið að skýra eða skilgreina. Hann notar ekki tölfræði,
hagsaga tfmabilanna fimm í Sögu Reykjavíkur er takmörkuð.
Ekki er hægt að segja að mikil gróska hafi einkennt byggðar-
sögurannsóknir framan af 20. öld. Bók Bjama kom út árið 1918,
bók Klemensar árið 1929 og fjómm ámm seinna sendi Sigurður
Skúlason mag. art. frá sér mikla bók, Sögu Hafnarfjarðar. Ritið
er nákvæmt og verður að teljast mjög fagmannlega unnið, að
minnsta kosti miðað við þann tíma þegar það var gefið út. Höf-
undur vísar til heimilda á nákvæman akademískan hátt með því
að hafa tílvísanaskrá aftast í ritinu en sérstaka heimildaskrá vant-
ar. Myndrit og staðháttakynning em nýjungar í bókinni. Fyrsti
kafli hennar heitir „Umhverfi Hafnarfjarðar". Þar kynnir höfund-
ur sögusviðið fyrir lesendum á 13 blaðsíðum. Hafa flestar vandað-
ar byggðarsögur alla tíð síðan hafist á slíkum kafla. Myndritin í
bókinni em þrjú og sýna tekjur bæjarsjóðs, eignir og skuldir hans
og nemendafjölda í Flensborg á árunum 1882-1932. Með þessu
má segja að höfundur taki hagsöguna í notkun við byggðarsögu-
ritun og tölfræði lætur á sér kræla í fyrsta sinn. Sigurður var á
undan sinni samtíð með tilliti til notkunar myndrita því þau urðu
lítt áberandi í byggðarsöguritum fyrr en á seinni hluta aldarinnar
eftir að háskólamenntaðir sagnfræðingar hösluðu sér völl í grein-
inni.
Þremur ámm áður en Saga Hafnarfjarðar sá dagsins ljós, árið
1930, kom út fyrsta ritið sem kenna má við héraðssögu, þ.e. þriðja
flokk byggðarsögu samkvæmt skiptingu minni hér framar í rit-
gerðinni. Það var gefið út af Vestur-Skaftfellingum: Vestur-Skafta-
fellssýsla og íbúar hennar. Fjómm ámm seinna vom stofnuð tvö fé-