Saga - 2000, Qupperneq 286

284
RITFREGNIR
inn, eða þriðjungur rekstrargjalda. Þar næst koma gatna- og holræsagerð
og fræðslumál. Loks eru rekstrartekjur skipulega skrásettar.
Höfundur leiðir lesanda í allan sannleika um sameiginleg einkenni
borgarstjóra Sjálfstæðisflokksins: allir voru þeir ungir að árum, allir lög-
fræðingar, allra beið mikill frami sem atvinnustjómmálamanna, allir urðu
ráðherrar og allir voru þeir innfæddir Reykvíkingar nema Auður Auðuns.
Reykjavík hefur því verið fyrirferðarmikil í samfélaginu og þeir menn
sem þar hafa setið við stjómvölinn (bls. 381).
í síðari hluta ritsins er hafður sami háttur á og í hinum fyrri, verkinu er
skipt í átta meginhluta sem aftur greinast í styttri kafla. Hér er sjónum
beint að velferðarþjónustu og verkalýðsbaráttu, borgarfjölskyldunni,
tæknivæðingu heimilanna, húsbúnaði og híbýlaprýði, bömum í borg,
skólamálum, æskulýðsstarfi, íþróttum og skemmtanalífi og loks em
menningarlffinu gerð skil. Af þeim fá síðastnefndu viðfangsefnin mesta
umfjöllun. Mér finnst fara vel á því að ljúka verkinu með kaflanum um
Leikfélag Reykjavíkur svo mikinn svip sem það hefur, ásamt Iðnó, sett
á sögu Reykjavíkur alla þessa öld.
Gott er að höfundur nefnir fmmkvæði kvenna sem mddu brautina í
velferðarmálum og minnist á þátt þeirra í byggingu Landspítala (bls. 16).
Það vom konur í Reykjavík sem bundust samtökum og ákváðu að berjast
fyrir byggingu Landspftala sem þakklætisvotti fyrir kosningaréttinn og
kjörgengið sem þær fengu 1915. Að því unnu þær sleitulaust þar til hann
tók til starfa í árslok 1930.
í kaflanum um heilsuvernd frá vöggu til grafar er fjallað um forsögu
Heilsuverndarstöðvarinnar sem tekin var í notkun 1957. Þar er minnst
á Hjúkrunarfélagið Líkn sem stofnað var 1915 (bls. 18). Lfkn var félag
kvenna sem annaðist í upphafi hjúkmn í heimahúsum en færðist síðan
sífellt meira í fang og stofnaði nokkm síðar berklavamarstöð sem veitti
öllum kost á berklaskoðun endurgjaldslaust. Árið 1927 var stofnuð ung-
barnavernd og nokkru síðar mæðraeftirlit. Þær settu sannarlega svip
á bæinn hjúkmnarkonurnar í Líkn þar sem þær ferðuðust um bæinn á
reiðhjólum og munu mörgum minnisstæðar. Margrét Guðmundsdóttir
sagnfræðingur hefur skrifað ágæta grein um þessa starfsemi í Sögu-
spegil. Afmælisrit Árbæjarsafns 1992 og telur að Líkn hafi átt stóran þátt í
minnkandi tíðni bamadauða á íslandi. Mér finnst að höfundur hefði mátt
gera þvf merka félagi og starfsemi þess hærra undir höfði. Ekki fann ég
grein Margrétar í heimildaskrá.
Kaflinn um þátt verkalýðshreyfingarinnar í baráttunni fyrir bættum
lífskjömm er fróðlegur (bls. 30-40) og athyglisvert að höfundur segir árið
1960 marka upphafið að „neyslubyltingu" á íslandi en upp úr því varð
vömúrval fjölbreyttara og bættur hagur launafólks birtist í því að fleiri
höfðu ráð á að eiga bíl, fara í ferðalög til útlanda, kaupa dýr húsgögn og
heimilistæki (bls. 39-40).