Saga - 2000, Blaðsíða 292

290
RITFREGNIR
lagt í margar og nákvæmar grunnrannsóknir. Ljóst er að þetta er eljuverk
og að höfundur kann vel til verka. Málfar er yfirleitt gott. Hér er á ferð-
inni empírísk söguritun og einhverjir munu því ef til vill sakna hagsögu-
legrar greiningar.
Ekki verður undan því vikist að nefna hér stærð og þyngd bókanna.
Þyngdin er slík að útilokað er annað en að standa við púlt eða sitja við
skrifborð við lestur þeirra. Hefði pappírinn til dæmis mátt vera þynnri?
Þessi mikla þyngd er auðvitað ókostur sem á engan hátt er unnt að kenna
höfundi um. Þá hafa margir haft á orði hve dýrar bækumar eru. Er það
annar ókostur því að sem allra flestir ættu að eiga þess kost að eignast og
kynna sér efni þeirra. Vitað er að mikill kostnaður fylgir svo glæsilegri út-
gáfu, sérstakur myndapappír var notaður, litmyndir prýða bækumar og
fleira af því tagi gert til að gera þær sem best úr garði. Sú spuming hlýt-
ur að vakna hvort unnt hefði verið að gefa ritið út á ódýrari hátt án þess
að það bitnaði á gæðum þess.
Allur frágangur bókanna er með miklum ágætum. Prófarkalestur er
slíkur að prentvillur em vandfundnar. Eins og komið hefur fram er hér
vel að verki staðið. Ég þakka fyrir skemmtilegan lestur og fyrir að fá tæki-
færi til að rifja upp atburði og minningar frá liðinni tíð.
Sigríður Th. Erlendsdóttir
Helgi Þorláksson: SJÓRÁN OG SIGLINGAR. ENSK-
ÍSLENSK SAMSKIPTI 1580-1630. Mál og menning.
Reykjavík 1999. 365 bls. Myndasíður. Skrár.
Helgi Þorláksson hefur samið rit sem varpar ljósi á ýmsa dulda staði í
samskiptasögu íslands og umheimsins um og eftir 1600. Merkast er vafa-
laust að „enska öldin" er framlengd, eftir nokkurt hlé, langt fram á einok-
unartíma Danaverslunar án þess að hann noti þetta heiti yfir tímabilið.
Helgi hefur áður mælt gegn því að merkja annað tímaskeið sem „norsku
öldina" og hér virðist svipað uppi á teningnum. En það eru fleiri afhjúp-
anir í ritverkinu sem vikið verður að.
Hvatinn að rannsókninni, sem að baki liggur, er forvitni um afdrif
ræningjasveitar sem herjaði á Vestmannaeyjar þrettán árum fyrir Tyrkja-
rán undir forystu Englendingsins Jóns Gentilmanns, að því er fáorðar
íslenskar heimildir greina. Helga tekst að afhjúpa skálkinn en hlífir hon-
um við gálganum við heimkomuna til Englands sem Jón Halldórsson í
Hítardal festi hann í, maklega, þegar hann skráði annála sína. Hins vegar