Saga - 2000, Page 308

306
RITFREGNIR
Hallgerður Gísladóttir: ÍSLENSK MATARHEFÐ. Mál
og menning. Reykjavík 1999. 376 bls. Myndir, skrár.
Marta Maria Stephensen: EINFALT MATREIÐSLU-
VASAKVER FYRIR HELDRI MANNA HÚSFREYJUR.
Söguspekingastifti. Hafnarfirði 1998. 62 bls.
Áhugi á matarsagnfræði og gömlum matarháttum hefur farið ört vaxandi
víða um heim á síðustu árum og komið fram á ýmsan hátt, bæði í miklum
fjölda bóka um matarsögu og þjóðlega eða foma matargerð og endurút-
gáfu matreiðslubóka frá fyrri öldum. Alan Davidson, höhmdur hins ný-
útkomna alfræðirits The Oxford Convpanion to Food, sem var yfir tuttugu
ár í smíðum, segir mér að þegar hann hófst handa hafi skortur á að-
gengilegum frumheimildum og ritum um matarsagnfræði verið einhver
helsti vandi sinn. Nú síðustu árin hafi gróskan á þessu sviði aftur á móti
verið svo mikil að hún hafi tafið útkomu bókarinnar, þar sem stöðugt hafi
borið að honum ný og merkileg verk sem hann varð að kynna sér og
vitna tdl. Þessa aukna áhuga hefur einnig gætt hér á landi og hann kemur
meðal annars fram í þeim verkum sem hér eru til umfjöllunar, íslenskri
matarhefð Hallgerðar Gísladóttur og nýrri útgáfu á Einfóldu matreiðsluvasa-
kveri.
Öllum sem áhuga hafa á íslenskum matarháttum og matargerð fyrr á
tfmum er vel kunnugt hve heimildir um þetta efni hafa verið fáar og lítt
aðgengilegar. Útkoma íslenskrar matarhefðar er mikið fagnaðarefni fyrir
alla sem áhuga hafa á þessum mikilvæga en fremur vanrækta þætti í ís-
lenskri menningarsögu og raunar hefur bókarinnar verið lengi beðið, því
þótt ekki sé ýkja langt síðan eiginleg ritun hennar hófst má segja að Hall-
gerður hafi unnið að efnisöflun í meira en áratug. Vi'st er að enginn er
hæfari en hún eða betur til þess fallinn að gera verkefninu verðug skil og
vonandi verður þess ekki mjög langt að bíða að annað bindi bókarinnar,
um verkun, eldunaraðferðir, borðbúnað, veisluhöld og fleira, líti dagsins
ljós.
Þörfin fyrir greinargott og ítarlegt yfirlitsrit um íslenskar matarhefðir
hefur líka farið vaxandi með hverju árinu, því samfara auknum áhuga eru
þeir vitaskuld sífellt færri og færri sem þekkja gamla íslenska matinn sem
hversdagsmat; þorramatur er oft harla ólíkur því sem áður var og hrædd
er ég um að langafi minn, sem hélt meira upp á feyraða lundabagga en
flestan annan mat, mundi fúlsa við súrsuðu slagvefjunum sem nú eru
seldar undir lundabagganafninu. Þannig er um margt fleira og það sem
náð hefur að festast í sessi á þorramatarbakkanum - stundum kannski
fyrir tilviljun - er nú nánast sú eina mynd sem margir hafa af hefðbundn-
um fslenskum mat.