Saga - 2000, Síða 334

332
RITFREGNIR
strandvarðstöðvum sem voru víðs vegar um Austfirðingafjórðung. Sú
heildarmynd sem fæst af hemaðarumsvifunum eystra við lestur þessara
kafla er mjög skýr og stuðlar í reynd að nýjum og betri skilningi á her-
námsárunum þar.
Við samningu þessa rits notar Friðþór Eydal svipaðar heimildir og
hann nýtti við samningu Vígdreka og vopnagnýs. Hann hefur kannað
fmmheimildir á skjalasöfnum í Bretlandi, Bandarikjunum og Þýskalandi
og hagnýtt sér fjölda rita og greina sem fjalla um heimsstyrjaldarárin og
snerta ísland með einum eða öðmm hætti. Þá hefur höfundurinn tekið
viðtöl við menn sem komu við sögu hemaðarviðbúnaðar á Austurlandi
eða fengið bréflegar upplýsingar frá þeim og óneitanlega em slíkar heim-
ildir til þess fallnar að gera frásögnina líflegri og áhugaverðari.
Það hlýtur að hafa verið mikið verk að rannsaka allar þær heimildir
sem hugsanlega gátu komið að notum við samningu þessa rits. Höfund-
urinn hefur án efa þurft að fóma miklum tíma í heimildaleit og heim-
ildarýni á erlendum söfnum og er starf hans í þeim efnum lofsvert.
Tilvísanaskrár em í ritinu eftir hvem kafla og gefa þær glögga mynd af
þeim heimildum sem stuðst er við. Hins vegar má gagnrýna að tilvísanir
em frekar fáar í sumum köflum og hefði óneitanlega verið æskilegra að
hafa þær ítarlegri svo þær kæmu að betri notum fyrir þá sem vilja kafa
nákvæmlega ofan í einstakar heimildir.
Nokkra furðu vekur að engin heildstæð heimildaskrá er í ritinu. Heim-
ildaskrár em mikilvægar og auðvelda lesendum mjög að fá skýra mynd
af heimildanotkuninni. Eina leiðin til að afla sér upplýsinga um eðli
heimildanna sem stuðst er við er að fara í gegnum tilvísanaskrámar
með skipulegum hætti. Sama gildir um Ijósmyndirnar í bókinni; engin
myndaskrá fylgir en þess í stað er við hverja mynd getið um hvaðan
myndin er komin. Eina skráin sem birt er í bókinni er nafnaskrá og er
hún ágætlega unnin.
Mikill fjöldi ljósmynda er í bókinni og gefa þær henni aukið gildi. Sum-
ar myndanna em hreinustu dýrgripir og varpa skýrara ljósi á aðstæður
eystra á styrjaldarárunum en langar lýsingar í rituðu máli. Stærstur hluti
myndanna hefur ekki komið fyrir almennings sjónir áður og ættu þær því
að stuðla að auknum áhuga staðkunnugra á ritinu. í sumum tilvikum
hefðu myndatextar mátt vera ítarlegri og hefði þá höfundur þurft að fá til
liðs við sig fólk sem þekkti vel til eystra á stríðsárunum. í einu tilviki em
veittar rangar upplýsingar í myndatexta; á bls. 216 er sagt að mynd sýni
tundurduflaslæðaradeild að aflokinni styrjöldinni á Eskifirði en hið rétta
er að myndin er tekin á Norðfirði.
Riti Friðþórs er skipt í 25 kafla og virðist kaflaskiptingin almennt séð
rökrétt og eðlileg. í flestum köflunum er gerð grein fyrir uppbyggingu og
eðli hemaðarstarfseminnar, fjölda hermanna á hverjum stað á hverjum
tíma, fjölda vopna og staðsetningu þeirra, samskiptum hersins við Aust-