Morgunblaðið - 13.11.2009, Page 40

40 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. NÓVEMBER 2009
Það er erfitt að
hugsa um Þorkel án
Helgu. Í okkar huga
eru þau nánast eitt,
Þorkell og Helga.
Samrýndari og sam-
hentari hjón er ekki hægt að hugsa
sér. Samheldni þeirra kom skýrt
fram í veikindum Helgu þegar Þor-
kell annaðist hana betur en hægt
er að gera sér í hugarlund.
Síðastliðið sumar fórum við sam-
an á óperuhátíð í Bayreuth í
Þýskalandi. Við bjuggum öll í
stórri íbúð í litlu sveitaþorpi fyrir
utan bæinn, héldum þar heimili og
deildum daglegum kjörum milli
þess sem við ókum í bæinn og nut-
um óperusýninganna. Þær urðu svo
efni mikilla samræðna þegar heim
var komið. Þá reiddum við í sam-
einingu fram málsverð úr staðgóðu,
þýsku hráefni og drukkum af-
bragðs þýsk vín með. Máltíðin örv-
aði samræðurnar svo að innfædd-
um nágrönnum þótti nóg um og
bönkuðu einu sinni í vegg og hróp-
uðu: „Ruhe, endlich!“
Helga sagði það einn helsta kost
Wagners, að sínu mati, hvað hann
semdi tæra og einfalda tónlist sem
birti grunntilfinningar mannsins.
Útskýringar hennar kenndu okkur
að hlusta á nýjan hátt og njóta bet-
ur.
Því miður leyfði heilsa Helgu
henni ekki að njóta ferðarinnar
sem skyldi en hún talaði um hvað
henni þótti vænt um að sjá hvað
Þorkell naut sín í félagi gömlu
skólabræðranna. Það gladdi hana
innilega. Við erum þakklát fyrir
þessa viku sem við bjuggum sam-
an, Helga og Þorkell, Sigurður
Steinþórsson og við tvö. Við mun-
um varðveita hana í minningunum.
Missir Þorkels er mikill, þau
Helga hafa fylgst lengi að og verið
óvanalega nánir förunautar. Við
samhryggjumst Þorkeli innilega
við fráfall Helgu.
Eggert og Ragnhildur.
… hvar sem stígur fæti á foldu
fögur blóm þar rísa úr moldu.
Það var Helga Ingólfsdóttir
semballeikari sem kynnti mig fyrir
þessum ljóðlínum fyrir um tuttugu
árum, en höfundur þeirra er
ókunnur.
Við erum staddar í litlu stofunni
minni á Hverfisgötunni og erum að
undirbúa helgileik í Skálholti.
Meiningin er að flytja íslensk þjóð-
lög sem tengjast jólunum. Þjóð-
lagasafn sr. Bjarna Þorsteinssonar
er á borðinu.
Þau eru mörg blómin hennar
Helgu. Þeirra stærst og merkast
eru Sumartónleikar í Skálholts-
kirkju og það var einmitt þar sem
fundum okkar bar fyrst saman.
Fyrir um þrjátíu árum. Ég var
kirkjuvörður en Helga og Manuela
Wiesler höfðu þá um nokkurra ára
skeið staðið fyrir Sumartónleikum í
Skálholtkirkju. Ég skottaðist í
kringum þær uppnumin af leik
þeirra.
Það var þá sem vináttan hófst og
hún hélst æ síðan. Seinna fékk ég
að taka þátt í tónlistarævintýrinu
með Helgu, því auk þess að sjá um
Sumartónleikana kom hún í mörg
ár mikið að öðru tónlistarstarfi í
kirkjunni, meðal annars helgileik
fyrir jólin. Og það var mikil tónlist-
arveisla.
Íslensk tónskáld eiga Helgu mik-
ið að þakka því allt frá fyrstu dög-
um Sumartónleika í Skálholts-
kirkju var það eitt af
meginmarkmiðum hátíðarinnar að
frumflytja ný íslensk verk. Stað-
artónskáldin eru orðin mörg en
Helga bar hag íslenskra tónskálda
Helga Ingólfsdóttir
✝ Helga Ingólfs-dóttir fæddist í
Reykjavík 25. janúar
1942. Hún lést á
Landspítalanum 21.
október 2009 og var
jarðsungin í Hall-
grímskirkju í Reykja-
vík 2. nóvember.
mjög fyrir brjósti og
seinustu árin sem
hún starfaði voru ís-
lensk kventónskáld
henni mjög hugleik-
in. Þar á ég henni
mikið að þakka.
Ég man alltaf eftir
því að þegar Helga
heyrði nýtt verk þá
dæmdi hún það ekki
heldur reyndi að
skilja verkið og setja
sig inn í hugarheim
tónskáldsins. Hún
var mjög opin fyrir
nýjum straumum og hún hikaði
ekki við að leyfa ungum tónskáld-
um að spreyta sig til jafns við þá
eldri. Þetta var einn af hennar
miklu kostum.
Með Helgu er gengin mikil
kona. Hún fór ekki troðnar slóðir,
nam semballeik og hreif alla með
leik sínum. Hún hafði líka mikil
áhrif hér á landi í flutningi á bar-
okktónlist. Síðast en ekki síst eru
það Sumartónleikar í Skálholts-
kirkju sem munu halda nafni
hennar á lofti.
Ég kveð Helgu með þessum orð-
um, sem eignuð eru sr. Stefáni
Ólafssyni í Vallanesi: „Þér þakkar
fólkið, þér þakkar allt fólk.“ Þor-
keli votta ég mína dýpstu samúð.
Elín Gunnlaugsdóttir.
Bach í Skálholti. Þessi orð
tengja æskuminningar mínar ein-
stakri listakonu, Helgu Ingólfs-
dóttur, og afrekum hennar. Sem
polli gekk ég stigagang úr stiga-
gangi til þess að selja hennar
fyrstu plötu úr Skálholti, „Sum-
artónleikar í Skálholtskirkju“.
Fullorðnir töldu ólíklegt að ein-
hver myndi kaupa klassíska tónlist
úr höndum smákrakka og sendu
mig út í fyrstu með þrjú eintök.
En ég var kominn heim snarlega
til þess að sækja fleiri plötur.
Skálholtstónleikar og tengd plötu-
útgafa voru komin til að vera. Bar-
okk var tímabil Helgu, og sér-
staklega unni hún tónverkum
Johanns Sebastians Bach; og
hennar lífsverk var að bjóða Ís-
lendingum frítt á áratugalanga
tónleika til að kynna okkur Bach
og fleiri barokksnillinga. Um
þriggja áratuga skeið skipulögðu
Helga og Þorkell sumartónleika-
röð, sem nú er fastur liður í list-
menningu fjölmargra Íslendinga.
Það er tíska að merkja merka ein-
staklinga sem „Íslandsvini“ hafi
þeir stigið fæti á eyjuna okkar.
Fætur Bachs snertu víst aldrei ís-
lenska jörð, en Bach má samt telja
sem „Íslandsvin“, ekki síst í boði
Helgu og tónleikaraðar í Skál-
holtskirkju. Þetta var óeigingjarnt
starf, og lýsir vel eiginleikum
Helgu, gefandi, glaðvær og gest-
risin.
Það var ávallt gaman að koma á
Strönd, það fallega heimili Helgu
og Þorkels á Álftanesi. Margar
góðar æskuminningar mínar tengj-
ast Strönd. En veikindi sóttu
snemma að Helgu – fyrst dular-
fullur sjúkdómur sem eyðilagði
nýrun, svo önnur veikindi í kjölfar-
ið sem á stundum sviptu hana and-
legri meðvitund. Ung, falleg og á
toppi ferilsins – slíkir sjúkdómar
hefðu svipt marga lífsgleðinni. En
hversu hart sem veikindin léku
Helgu virtist hún alltaf geta komið
styrk til baka, og andrúmsloftið á
Strönd breyttist ekki, þar var gott
að koma jafnt fyrir áratugum sem
og í sumar. Ef spurt var um líðan
Helgu var hún fljót að snúa um-
ræðunni að öðru, ávallt áköf að
heyra fréttir af gestum sínum og
þeirra förum og gera lítið úr sín-
um eigin byrðum.
Helga átti samferðarfélaga og
máttarstólpa í Þorkeli bónda sín-
um. Samrýndari hjón er erfitt að
ímynda sér. Sagt er að tónlist og
stærðfræði séu nátengd – vísindin
stærðfræði varpa ljósi á list tón-
smíða. Helga tónlistarmaður og
Þorkell stærðfæðingur sanna
kannski þá kenningu – þau hjónin
Elsku amma.
Úr bernsku eru
mér minnisstæðar
reglulegar heimsókn-
ir fjölskyldunnar til
þín í Reykjavík. Þú
tókst alltaf vel á móti
öllum gestum og hafðir sérstakt
lag á að þeim liði vel. Ekki voru
aðeins veitingarnar fyrsta flokks,
smurt brauð, smákökur af öllum
gerðum og heitt súkkulaði, heldur
sástu einnig til þess að veislu-
borðið liti alltaf vel út með fín-
ustu dúkum, skreytingum og auð-
vitað sparistellinu. Það var þér
nefnilega mikilvægt að allt væri
sem glæsilegast.
Unglingsárin komu og heim-
sóknir voru ekki eins tíðar og áð-
ur, en fjölgaði þegar ég flutti í
bæinn og hóf þar nám. Mér er
einstaklega minnisstæður vetur-
inn þegar ég vann með skóla í
sjoppunni í blokkinni þinni og
reyndi alltaf að koma í heimsókn
áður en kvöldvaktin byrjaði. Fyr-
ir jólin komstu svo í sjoppuna og
færðir mér smákökur og aðrar
kræsingar.
Það var ánægjulegt síðar að
koma í heimsókn til þín með eigin
börn og leyfa þeim að njóta gest-
risni þinnar. Stelpurnar hændust
mjög að þér og voru fljótar að
finna dótaskúffuna í eldhúsinu
þegar við komum í heimsókn. Það
var ekki eins og þú værir 95 ára
þegar þú lékst við þær á Hring-
brautinni, svo spræk varstu.
Þú naust þeirrar gæfu að hafa
góða heilsu alla tíð og varst alltaf
svo nett og fim. Á tíræðisaldri
vílaðir þú ekki fyrir þér að taka
leigubíl í kjörbúðina eða niður á
Laugaveg og í Kringluna til að
kaupa þér ný föt.
Þú varst alltaf mjög ung í anda
og hugsunarhætti. Stundum tal-
aðir þú um „gamla“ fólkið sem
bjó hinum megin við götuna á
Grund. Þrátt fyrir að vera eldri
en margir þeirra varstu að mörgu
leyti yngri. Það kom þó að því að
þú fluttir yfir götuna, þá á 95.
aldursári. Það var sömuleiðis
Margrét Scheving
✝ Margrét Schevingfæddist á Suður-
Fossi í Mýrdal 29. júlí
1912. Hún lést 2. nóv-
ember síðastliðinn og
fór útför hennar fram
frá Neskirkju 9. nóv-
ember.
ánægjulegt að
sækja þig heim þar
og gott að vita að
þér leið vel á
Grund. Þú varst vel
liðin af öðrum íbú-
um og starfsfólki
sem sá vel um þig
allan tímann.
Ég er þakklátur
fyrir að hafa getað
verið með þér síð-
ustu dagana og náð
að kveðja þig, sér-
staklega kvöldið áð-
ur en þú kvaddir.
Ég hef alltaf verið mjög stoltur af
þér og þú munt áfram vera of-
arlega í huga mér. Ég vil enda
þetta á því að gera minningarorð
þín um föður minn að mínum:
Algóði himneski faðir, ég vona
að þú heyrir mínar bænir og bið
þig um að taka í hönd Margrétar
og leiða hana inn í dýrðarríki þitt.
Þinn,
Davíð Scheving.
Elsku amma mín. Þá er komið
að kveðjustund og þú ferð á fund
afa, Eddu og pabba sem taka
örugglega vel á móti þér. Þegar
ég sest hér niður og rita þessi orð
hrannast upp minningar. Minn-
ingar frá heimsóknum á Hellu þar
sem þið afi bjugguð í nokkur ár,
minningar um heimsóknir á
Hringbrautina þar sem alltaf var
tekið vel á móti manni og yfirleitt
heitar umræður og þá ekki síst
um pólitík. Áður en Edda dóttir
þín dó hitti maður ósjaldan á ykk-
ur þar sem þið sátuð og tókuð í
spil og voruð að „rökræða“ öll
heimsins mál.
Mér er alltaf minnisstætt þegar
þú bjóst á Hringbrautinni, komin
á tíræðisaldur og bentir yfir göt-
una á Grund og sagðir að þarna
byggi gamla fólkið. Þetta lýsir
þér vel enda ótrúlega spræk og
alltaf stutt í húmorinn. Síðustu
árin bjóstu þó með „gamla“ fólk-
inu á Grund og undir þér vel.
Þegar maður kom þangað í heim-
sókn þá var sjaldan hægt að finna
þig í þínu herbergi heldur varstu
á hlaupum um gangana, enda
lagðir þú mikið upp úr því að fá
þína hreyfingu. Þó aðeins hafi
verið farið að hægja á þér undir
það síðasta mátti oft ekki á milli
sjá hvort okkar fylgdist betur
með þjóðmálunum og í raun ótrú-
legt hversu vel þú fylgdist með.
Það var alltaf gaman að koma
með Andra og Birgittu Kristínu
til þín, enda þótti þeim ótrúlega
vænt um langömmu sína og þér
svo vænt um börnin.
Elsku amma, með þessum orð-
um kveð ég þig og ég veit að þér
líður vel á nýjum stað. Hvíl í
friði.
Þinn
Sigmar Scheving.
Elsku amma mín.
Mig langar í nokkrum orðum
að kveðja þig og þakka þér fyrir
allt saman á liðnum árum, allar
góðu samverustundirnar sem við
áttum saman, þó þeim hafi nú
fækkað talsvert á seinni árum
eftir að ég flutti til Bandaríkj-
anna.
Nú verður svo skrýtið að koma
heim og geta ekki kíkt í heimsókn
til þín. Þú varst glæsileg og ynd-
isleg kona, svo mikill höfðingi,
alltaf svo vel til fara og heimilið
þitt svo fallegt og hlýlegt. Það
var alltaf svo gott að heimsækja
þig. Þegar ég fer að rifja upp all-
ar ferðirnar til þín með mömmu
og pabba bæði á Hellu og síðar á
Hringbrautina, þá man ég svo vel
eftir öllu góðgætinu og súkku-
laðinu sem þú áttir alltaf. Og ef
ekki var til gos inni í ísskáp, þá
var annað hvort skroppið niður í
kjallara á Hringbrautinni að
sækja meira eða út í sjoppu að
kaupa gos fyrir okkur systkinin.
Þú tókst aldrei annað í mál.
Þó þú hafir verið fósturamma
mín, þá tókstu mér alltaf sem
einu af þínum barnabörnum. Mér
þótti svo vænt um það. Þú varst
alltaf svo góð við hana Söndru
mína og vil ég þakka þér fyrir
það. Henni þótti ofboðslega vænt
um þig. Við fjölskyldan erum svo
þakklát fyrir að hafa séð þig og
átt samverustundir með þér í
kringum síðustu jól, þegar við
vorum á landinu. Kærar kveðjur
og þakkir einnig frá Chris og
Söndru Ösp. Við erum svo heppin
að hafa fengið að kynnast þér.
Þó það sé erfitt að sjá þig fara,
þá veit ég að þér líður mjög vel
og elsku pabbi, Edda frænka og
afi munu taka vel á móti þér.
Guð geymi þig, elsku amma
mín og styrki syni þína og alla
fjölskylduna. Missir okkar er
mikill.
Hvíl í friði og hafðu þökk fyrir
allt.
Þín,
Vilborg Sigríður.
Í anda sem er ætl-
aður þér
verða orð mín svo
fátækleg á þessari
stundu
en hjartsláttur minn
er sem heyri ég þinn
í hljómfalli þytsins er leikur um
grundu.
(Höf. ók.)
Árstíðir koma og fara. Fyrir ut-
an gluggann gnauðar vindurinn,
veturinn er rétt búinn að boða
komu sína, fögru sumarlitirnir á
trjám og blómum eru að hverfa,
söngur fuglanna að dvína og þeir á
leið til fjarlægra landa. Mitt í
þessu lífríki sem þarna þróast
kveður góð vinkona mín til margra
ára líf sitt. Þannig erum við áþreif-
anlega minnt á líf og dauða. Í huga
mínum kemur andblær liðinna ára;
Björg Erna
Friðriksdóttir
✝ Björg Erna Frið-riksdóttir fæddist
í Keflavík 5. desem-
ber 1931. Hún lést á
hjúkrunarheimilinu
Hlévangi í Reykja-
nesbæ 23. október
2009 og var jarð-
sungin í Keflavík-
urkirkju 6. nóvember.
þegar ég minnist
Bjargar minnist ég
konu sem var gott að
eiga samleið með.
Hún var ákveðin og
sagði hispurslaust
sína meiningu ef svo
bar undir.
Björg þurfti að
líða ýmis veikindi um
dagana, þannig að
hún naut sín aldrei
til fulls, en þrátt fyr-
ir það tók hún lífinu
með stóískri ró. Hún
lærði til þess að vera
sjúkraliði og stundaði það starf á
meðan heilsan leyfði. Hún vann á
Landakotsspítala þar sem hún
kynntist nunnum sjúkrahússins og
hafði alltaf samband við þær þótt
þær sumar hverjar flyttu af landi
brott. Fór hún þá oft í heimsókn
til þeirra enda var hún afskaplega
vinaföst. Hún hafði mjög gaman af
því að ferðast, bæði hér innan-
lands og utan og fór hún margar
utanlandsferðir um dagana. Eitt
var það sem hún hafði mjög gam-
an af, að taka myndir af allskonar
uppákomum og landslagi. Ég
sakna vinar þar sem hún fór. Ef-
laust hefði ég átt að heimsækja
hana oftar en ég gerði. En nú-
tímans efnishyggja og einstak-
lingsfrjálshyggja rugla mann í
ríminu svo að það er voðalega
hætt við því við þessar aðstæður
að við gleymum að hugsa um
náungann sem skyldi. Góð kona er
látin. Almættið kallar okkur öll til
sín, það fáum við engu um ráðið.
Er kveðjustund kemur er vert að
lúta höfði og þakka og virða þann
tíma sem við fengum að vera sam-
ferða í þessu lífi, því tímamót lífs
og dauða kalla fram yl frá minn-
ingum og þakklæti fyrir samferð-
ina. Og nú þegar Björg er farin á
vit feðra sinna og hefur orðið að
lúta því lögmáli sem enginn kemst
undan, að hverfa aftur til uppruna
síns, jarðarinnar sem hún var líf-
fræðilega tengd við, þá er það
óumflýjanlegt að söknuður mynd-
ast í huga vina hennar og skyld-
menna.
Ég veit um land bak við hnúka og
höf
þar sem hamingjublómið grær
það töfrar handan við takmörk rúms
og tíma – eða ennþá fjær
það land rís nafnlaust í ókunnri átt
með ævintýrann}a blæ
í purpurahúmi hljóðlátrar þrár
það hillir í draumsins sæ.
(Höf. ók.)
Og nú þegar komið er að
kveðjustund vil ég þakka árin sem
við áttum samleið og bið henni
blessunar á þeim vegum sem eru
hennar nú. Ég votta aðstandend-
um Bjargar dýpstu samúð mína.
Magnús Þór.