SunnudagsMogginn - 05.09.2010, Page 26

26 5. september 2010
Þ
að er rétt stefna hjá ríkisstjórn-
inni að fækka ráðherrum. Yf-
irbyggingin á þessu litla sam-
félagi okkar er orðin alltof
mikil, hvert sem litið er. Og tildrið og hé-
gómaskapurinn í samræmi við það.
Raunar er furðulegt að ekki skuli hafa
komið fram stífari kröfur frá almenningi
um verulegan niðurskurð á þeirri yf-
irbyggingu í kjölfar hrunsins. Kannski
gerir fólk sér ekki fulla grein fyrir því
hversu langt hefur verið gengið.
Yfirbyggingin hefur verið mest í kring-
um utanríkisþjónustuna og hégómaskap-
urinn mestur þar og á Bessastöðum og þá
fyrst og fremst í samskiptum okkar við
útlönd. Við erum fá og höfum engin áhrif
sem máli skipta á alþjóða vettvangi. Við
þurfum að gæta viðskiptahagsmuna okk-
ar og annarra hagsmuna í samskiptum
við önnur lönd en það getum við gert án
þeirrar fjölmennu utanríkisþjónustu sem
byggð hefur verið upp með þeim fjölda
sendiráða erlendis sem engin þörf er fyrir
hagsmuna okkar vegna. Almenningur á
Íslandi veit minnst um það hvað mikið
hefur verið lagt í umbúnað í kringum
sendimenn okkar á erlendri grund.
Kannski má segja að hámark þess óhófs
hafi verið sendiherraíbúðin í París sem
einu sinni var en nú er búið að selja. Þar
voru salir og gangar svo miklir að það var
töluverður göngutúr að ganga þar um
enda hafði húsnæðið áður verið í eigu
Þjóðverja, eins mesta efnahagsveldis
heims! Í sendiherratíð Alberts heitins
Guðmundssonar mátti sjá að íslenzka
ríkið hafði tæpast efni á að halda þeim
hýbýlum sómasamlega við, enda ekki við
því að búast af smáríki.
Í þeim niðurskurði, sem nú stendur
fyrir dyrum á fjárlögum næsta árs, hljóta
stjórnarflokkarnir að sjá skynsemi í því
að fækka verulega sendiráðum okkar er-
lendis og sníða okkur stakk eftir vexti.
Við þurfum ekki að þykjast í samfélagi
þjóðanna. Þar er gert grín að smáríkjum
sem reyna að vera eitthvað annað en þau
eru.
Hið sama á við um umsvif forseta Ís-
lands á alþjóðavettvangi. Forseti Íslands,
fulltrúi 300 þúsund manna þjóðar, hefur
engin áhrif í samfélagi þjóðanna og það
þjónar engum tilgangi fyrir íslenzku
þjóðina að hann reyni að hafa slík áhrif.
Þjóðarhagsmunir okkar kalla ekki á slík
umsvif. Þess vegna á að draga úr ferða-
lögum forsetans um heimsbyggðina í er-
indum þjóðarinnar. Honum er að sjálf-
sögðu frjálst að ferðast um heiminn í
einkaerindum! Sennilega hefur nú þegar
dregið umtalsvert úr þeirri athafnasemi.
Umbúnaðurinn í kringum yfirstjórn ís-
lenzka ríkisins er orðinn of mikill. Það
þarf ekki svona hátimbraða yfirbygg-
ingu til þess að hafa stjórn á sameig-
inlegum málefnum 300 þúsund ein-
staklinga. Það þarf ekki bílaflota af
svörtum límúsínum eða jeppum. Kannski
náði þetta tildur hæstum hæðum þegar
ráðamenn þjóðarinnar tóku upp á því að
fljúga milli landa í einkaþotum sem að
vísu voru ekki mörg dæmi um.
Það er alltof mikið stúss í kringum yf-
irstjórn íslenzka ríkisins. Fjölmiðlar eiga
sinn þátt í því. Það er furðulegt að fylgjast
með hlaupum fréttamanna með öndina í
hálsinum á eftir ráðherrum sem segja
ekki neitt. Ráðherra er eins konar fram-
kvæmdastjóri yfir stjórnarskrifstofu.
Fæstir þeirra hafa stefnumarkandi áhrif.
Það má þó segja ríkisstjórnum und-
anfarinna áratuga til hróss að í fæstum
tilvikum er mikill íburður í húsnæði
ráðuneyta en hann er þá þeim mun meiri
í húsnæði sumra opinberra stofnana.
Sennilega hefur lengst verið gengið með
nýbyggingu Orkuveitu Reykjavíkur. Það
er af og frá að slíkt húsnæði hafi þurft yfir
starfsemi sem hefur snúizt um að selja
Reykvíkingum og íbúum nokkurra ann-
arra byggðarlaga heitt vatn og rafmagn.
Og úr því að Landsvirkjun hefur komizt
af í hófsömu húsnæði með sín miklu um-
svif í uppbyggingu virkjana hefur ekki
þurft að byggja stórhýsi yfir Orkuveituna
vegna aukinna umsvifa hennar við virkj-
un jarðvarma. Það kom mér á óvart fyrir
nokkrum vikum, þegar ég átti erindi í
Hjálpartækjamiðstöðina, sem hafði haft
aðsetur í hóflegu húsnæði í Kópavogi, að
sjá að hún hafði verið flutt um set í glæsi-
lega byggingu í Grafarholti. Dæmi um hið
sama eru fjölmörg.
Hugmyndir um aðild Íslands að Evr-
ópusambandinu kalla á fjölgun embætt-
ismanna en ekki fækkun. Fram hefur
komið að í einu litlu ráðuneyti, sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðuneyti, þurfi
að fjölga um þrjá starfsmenn bara til þess
að vinna að málefnum ESB! Og svo þarf
að setja á fót nýjar stofnanir til að upp-
fylla kröfur ESB.
Þeim fer fækkandi sem tala um hið nýja
Ísland enda fáar vísbendingar um að það
sé að verða til. En það þýðir ekki að þörf-
in fyrir umbætur og í sumum tilvikum
byltingarkenndar umbætur sé ekki leng-
ur til staðar. Þvert á móti. Hún er fyrir
hendi. En það skortir pólitíska forystu til
þess að leiða samfélagið inn á nýjar
brautir.
Þjóðin missti stjórn á sjálfri sér um
skeið. Nú er kominn tími til spartanskra
lífshátta, bæði einstaklinga og þjóða.
Þetta skilja landsmenn vel enda almúga-
maðurinn yfirleitt raunsærri en þeir sem
stjórna.
Vilji stjórnendur lands og þjóðar fá
stuðning almennings við þær aðgerðir til
niðurskurðar, sem framundan eru, eiga
þeir að byrja á yfirbyggingunni sjálfri og
þá ekki með sýndaraðgerðum heldur
raunverulegum niðurskurði.
Vinsæl röksemd stjórnenda er að nið-
urskurður, sem snýr að þeim sjálfum skili
svo litlu. Þess vegna skipti hann ekki
máli.
Það eru falsrök.
Hvers vegna erum við með sendiherra
á Indlandi? Hann hafði verið kallaður
heim en þeirri ákvörðun breytt. Hvers
vegna? Áhrif frá „æðri stöðum“?! Falli
ríkisstjórnin á þessu prófi á hún harðan
vetur í vændum.
Alltof mikil yfirbygging á fámennu samfélagi
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@mbl.is
S
kelfing greip um sig í Capitol Park í Sacramento
að morgni þessa dags fyrir 35 árum þegar ung
kona, klædd í rauða skikkju, brá skyndilega
byssu og beindi henni að forseta Bandaríkjanna,
Gerald Ford. Skot hljóp þó aldrei af því leyniþjón-
ustumaður, Larry Buendorf að nafni, náði strax að yf-
irbuga og afvopna konuna. Þegar böndum hafði verið
komið á konuna náði hún að leggja nokkur orð í belg við
viðstadda fjölmiðla og ítreka að skotum hefði ekki verið
hleypt af. Síðar kom í ljós að byssan var hlaðin en ekkert
skot var þó í skothólfinu sjálfu.
Konan reyndist vera Lynette Fromme, 26 ára gamall
meðlimur hinnar alræmdu Manson-fjölskyldu. Kölluð
„Squeaky“. Hún hafði áður komist í kast við lögin, með-
al annars vegna mótmæla við réttarhaldið yfir Charles
Manson og þýjum hans eftir morðið á leikkonunni Shar-
on Tate árið 1969. Hún hlaut stuttan fangelsisdóm fyrir
að neita sjálf að bera vitni og fyrir að reyna að koma í veg
fyrir vitnisburð sakborninga í málinu.
Árið 1972 var Fromme um fimm mánaða skeið í haldi
lögreglu vegna gruns um aðild að morðum á ungu pari,
James og Lauren Willett, í Kaliforníu. Hún var ekki
ákærð en fjórir félagar hennar hlutu hins vegar dóm.
Árið 1975 reyndi Fromme að komast í samband við
Jimmy Page, gítarleikara Led Zeppelin, á þeim for-
sendum að hún hefði séð inn í framtíðina og vildi vara
hann við yfirvofandi hættu. Kynningarfulltrúi hljóm-
sveitarinnar hélt þeim í sundur.
Við réttarhaldið gaf Fromme enga haldbæra skýringu
á því hvers vegna hún beindi skotvopni að Ford en talið
er að hún hafi viljað ræða við hann um alvarlegt ástand
strandrisafurunnar í Kaliforníu.
Hin ákærða lét öllum illum látum meðan á réttarhald-
inu stóð, gerði meðal annars allt sem í hennar valdi stóð
til að þyngja lögmanni sínum róðurinn. Eftir nokkurt
þóf var hún loks dæmd í lífstíðarfangelsi á grundvelli
laga sem sett voru í kjölfar morðsins á John F. Kennedy.
Veita þau dómstólum heimild til að dæma alla sem gera
tilraun til að svipta þjóðhöfðingja Bandaríkjanna lífi í
fangelsi fyrir lífstíð.
Þegar saksóknarinn, Duane Keyes, mæltist til há-
marksrefsingar fyrir þær sakir að Fromme væri „ofbeld-
ishneigð og stútfull af hatri“ fleygði hin ákærða epli í
höfuðið á honum með þeim afleiðingum að gleraugun
hrukku af honum.
„Það er ástæða fyrir því að ég reis upp og beindi byssu
(að Ford),“ sagði Fromme þegar dómur var upp kveð-
inn. „Ég var mjög fegin að þurfa ekki að hleypa af en,
satt best að segja, kom ég til að vernda líf. Mitt eigið,
ferska loftið, hreina vatnið og virðingu fyrir skepnum og
sköpunarverkinu.“
Sautján dögum síðar, 22. september 1975, reyndi önn-
ur kona, hin 45 ára Sara Jane Moore, einnig að ráða Ger-
ald Ford af dögum fyrir utan hótel í San Francisco. Eitt
skot hljóp af byssu hennar með þeim afleiðingum að
leigubílstjóri, sem stóð þar hjá, særðist, áður en hún var
yfirbuguð. Engin tengsl voru milli kvennanna tveggja.
Árið 1979 var Lynette Fromme færð milli fangelsa eftir
að hún réðst á samfanga sinn með hamri. Árið 1987 slapp
hún úr fangelsi í Vestur-Virginíu, að því er talið er til að
hafa uppi á Charles Manson, en orðrómur var á kreiki
þess efnis að hann væri með krabbamein. Fromme var
tekin höndum tveimur dögum síðar.
Fromme var veitt reynslulausn sumarið 2008 en ekki
látin laus fyrr en í ágúst á síðasta ári vegna aukarefsingar
fyrir flóttann. Hún er nú 61 árs að aldri og hermt er að
hún búi í Marcy, New York.
Gerald Ford, sem tók við embætti forseta Bandaríkj-
anna þegar Richard Nixon hrökklaðist frá, laut í lægra
haldi fyrir Jimmy Carter í kosningunum 1976. Hann lést
árið 2006, 93 ára að aldri.
orri@mbl.is
Beindi
byssu að
Ford
Gerald Rudolph Ford, 38. forseti Bandaríkjanna.
’
Þegar saksóknarinn, Duane
Keyes, mæltist til hámarksrefs-
ingar fyrir þær sakir að
Fromme væri „ofbeldishneigð og
stútfull af hatri“ fleygði hin ákærða
epli í höfuðið á honum.
Tilræðismaðurinn, Lynette „Squeaky“ Fromme.
Á þessum degi
5. september 1975