Morgunblaðið - 20.01.2010, Blaðsíða 27

Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
LEIKRITIÐ Tilbrigði við stef eftir Þór Rögn-
valdsson verður frumsýnt í Iðnó sunnudaginn
24. janúar. Verkið hefst á örleikriti Augusts
Strindbergs, Hin sterkari, en síðan leggur Þór
út af því stefi og prjónar aftan við verk
Strindbergs fjögur ólík en samtvinnuð til-
brigði; tvö tilbrigði fyrir konur og önnur tvö
fyrir karlleikara. „Þessi aðferð er vel þekkt í
heimi klassískra tónbókmennta. Enda er verk
Þórs afar ljóðrænt og músíkalskt,“ segir Inga
Bjarnason sem leikstýrir verkinu.
Mikil ögrun
Inga segir verk Strindbergs vera dásam-
legt. „Það er mikil ögrun fyrir Lilju Þór-
isdóttur að glíma við að leika hlutverkið. Það
er líka alveg einstaklega gaman að fást við
texta Þórs. Ég spurði einn leikaranna, Valgeir
Skagfjörð: Er eitthvað í þessum texta sem þú
vilt fá að strika út? Hann svaraði: Nei, Inga,
mér þykir vænt um þennan texta. Ég er Val-
geiri og hinum leikurunum sammála. Ég hef
reyndar áður gert svipaða hluti með þetta ör-
leikrit Strindbergs. Árið 1987 hafði ég sam-
band við Þorgeir Þorgeirson, skáld og rithöf-
und, og bað hann um að bæta einu tilbrigði við
leikritið. Hann skrifaði leikritið Sú veikari,
sem ég setti upp í Hlaðvarpanum ásamt Hin-
um sterkari. Sú uppfærsla gekk mjög vel og
fékk góða dóma.“
Allir gefa vinnu sína
Leikarar í sýningunni Tilbrigði við stef eru
Valgeir Skagfjörð, Gunnar Gunnsteinsson,
Lilja Þórisdóttir og Guðrún Þórðardóttir. All-
ir sem koma að sýningunni gefa vinnu sína.
„Það eru einfaldlega engir peningar til að
borga fólki,“ segir Inga. „Ég er að leita eftir
styrk hjá Leiklistarráði og ef ég fæ hann þá fá
allir borgað. Enginn sem tekur þátt í sýning-
unni hefur reyndar spurt mig um peninga. Svo
kann ég vel að bjarga mér án peninga. Ég var
í stjórn Alþýðuleikhússins í gamla daga og þá
voru oft lítil fjárráð en einhvern veginn tókst
okkur samt að reka leikhúsið.“
En af hverju ertu að standa í þessu án fjár-
magns?
„Það er nú bara þannig að ekkert í heim-
 Tilbrigði við stef eftir Þór Rögnvaldsson sýnt í Iðnó  Inga Bjarnason leikstýrir
Eins og ástarævintýri
Menning 27FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. JANÚAR 2010
Í RÚMA sex ára-
tugi hefur
óþekktur aðili
lagt þrjár rósir og
koníaksflösku á
leiði Edgars All-
ans Poes á af-
mælisdegi
skáldsins, 19. jan-
úar, en í gær bar
svo við að aðdá-
andinn óþekkti
lét ekki sjá sig.
Poe, sem fæddist 1809 og lést 7.
október 1849, var jarðsettur í kirkju-
garðinum við Westminster-kirkjuna
í Baltimore. Rósir og koníak birtust
á leiði hans í fyrsta sinn 19. janúar
1949 og á hverju ári upp frá því, en
ekki er vitað hver var að verki. Alla
jafna birtast rósirnar þrjár og koní-
akið að nóttu til, en samkvæmt frá-
sögnum sjónarvotta birtist mann-
vera, leggur frá sér rósirnar, skálar í
Martell-koníaki og skilur síðan hálfa
flösku af því eftir og iðulega miða
með torskiljanlegum boðum. Ekki er
vitað hvað viðkomandi gengur til, en
1999 skildi hann miða eftir sem á
stóð að sá sem hóf hefðina hefði lát-
ist árið áður, en arftaki hans tekið
við.
Hér er við hæfi að vitna í þýðingu
Skugga, Jochums M. Eggertssonar,
á Hrafninum eftir Poe:
Vinir hurfu
og vonir hjá mér
vík þú líka krummi frá mér
Hrafninn ansar: Enginn er!
Rósir og
koníak
Leynilegur aðdándi
Poes lætur sig hverfa
Þurrbrjósta Edgar
Allan Poe.
JOHN Eliot
Gardiner hefur
verið fremstur
meðal jafningja í
hópi þeirra sem
lagt hafa stund á
að flytja tónverk
fyrri tíma á sams-
konar hljóðfæri
og notuð voru á
þeim tíma sem
verkin urðu til og
upptökur hans af sinfóníum Beetho-
vens vöktu mikla athygli á sínum
tíma. Fyrir tveimur árum hófst sér-
stök Beethoven-lota hjá Gardiner og
Sinfóníuhljómsveit Lundúna og
næsta mánuðinn gefst öðrum Evr-
ópubúum kostur á að sjá og heyra,
því Gardiner og Sinfónían leggjast í
ferðalag um helstu borgir Evrópu.
Beethoven
og Gardiner
John Eliot
Gardiner
Í TILEFNI þess að Endalokin
eftir Ragnar Kjartansson eru
sýnd í Hafnarborg verður efnt
til málþings þar á morgun,
fimmtudag, um Feneyjatvíær-
inginn og þátttöku Íslands.
Halldór Björn Runólfsson,
Þóroddur Bjarnason, Guðný
Helgadóttir og Auður Edda
Jökulsdóttir flytja framsögur
og taka síðan þátt í pallborðs-
umræðum með þeim Markúsi
Þór Andréssyni og Dorothée Kirch, sem voru sýn-
ingarstjórar Endalokanna , Hönnu Styrmisdóttur
sem var sýningarstjóri framlags Íslands árið 2007
og listamönnunum Rúrí og Finnboga Péturssyni.
Málþingið hefst kl. 20 og stendur til 22.
Myndlist
Málþing um Fen-
eyjatvíæringinn
Ragnar
Kjartansson
STEVEN C. Dubin frá Col-
umbia-háskóla, flytur fyr-
irlestur um ögrandi list og við-
brögð við henni í Listasafni
Reykjavíkur, Hafnarhúsinu,
næstkomandi fimmtudag kl.
20.
Fyrirlesturinn, sem kallast
Arresting Images: Impolitic
Art and Unexpected Reac-
tions, verður fluttur á ensku,
en Dubin hyggst fjalla um myndlistarmenn og
sýningar sem hafa verið mjög umdeildar og átök
vegna þeirra vestan hafs. Steven C. Dubin er Ful-
bright-gestakennari í safnafræði við Háskóla Ís-
lands og er fyrirlesturinn unninn í samvinnu við
Háskólann.
Myndlist
Ögrandi list og
óvænt viðbrögð
UNDANFARIN ár hafa List-
námsbraut VMA, Listasafnið
á Akureyri og Menningar-
miðstöðin í Grófargili staðið
fyrir fyrirlestraröð um menn-
ingu og fengið til liðs við sig
einstaklinga sem starfað hafa
á ýmsum sviðum menningar-
lífsins. Fyrsta fyrirlestur árs-
ins flytur María Sigurð-
ardóttir, leikhússtjóri
Leikfélags Akureyrar, leik-
stjóri og leikkona, en hún mun segja frá starfi
sínu að leiklist frá því hún lauk leiklistarnámi ár-
ið 1983. Fyrirlesturinn verður í Samkomuhúsinu
á Akureyri föstudaginn 22. janúar klukkan 14.50
og eru allir velkomnir. Aðgangur er ókeypis.
Leiklist
Lífið, listin
og leikhúsið
María
Sigurðardóttir
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
ÓHÆTT er að segja að óhug hafi sett að
mönnum þegar eldur kom upp í húsi Ís-
lenskrar tónverkamiðstöðvar fyrir tæpu ári.
Betur fór þó en á horfðist, skemmdir urðu
sáralitlar, en allt setti þetta starfsemi mið-
stöðvarinnar í uppnám sem vonlegt er – í
kjölfar eldsvoðans flutti Tónverkamiðstöð
sig um set og vinna hófst við að yfirfara
nótnasafnið, þurrka handrit og þvíumlíkt.
Sigfríður Björnsdóttir, framkvæmdastjóri
Íslenskrar tónverkamiðstöðvar, segir að
fyrsta verkefnið hafi verið að flytja allt í
sérstaka geymslu þar sem það var tekið upp
úr kössum og þurrkað og skoðað, en í fram-
haldinu hafi verið hugað að því hvernig best
væri að koma málum fyrir framvegis. Eftir
vangaveltur og fundahöld fannst svo lausn-
in; framvegis yrðu verkin varðveitt í hand-
ritadeild Þjóðarbókhlöðu.
„Í samráði við forvörð förum við síðan í
gegnum handritin og fjarlægjum mask-
ínupappír, bréfaklemmur og plastumslög og
pökkum þeim upp á nýtt í sýrufríar umbúð-
ir,“ segir Sigfríður og bætir við að fyrstu
kassarnir hafi farið upp í Þjóðarbókhlöðu
fyrir stuttu, 150 handritakassar með verk-
um átta tónskálda.
Tónverkamiðstöð þarf að taka á sig skerð-
ingu á fjárframlögum eins og aðrar stofn-
anir og fyrir vikið er þó nokkuð af þeim
handritum sem eftir er að fara yfir nú í
geymslu þar sem ekki er vinnuaðstaða og
eðlilega erfiðara að komast yfir verk tón-
skálda sem ekki er búið að skanna. „Ef beð-
ið er um óskannað efni frá þeim tón-
skáldum, þá getum við ekki orðið við þeirri
beiðni, því miður, en við leggjum mikla
áherslu á að gera af handritunum fullkomin
stafræn afrit sem hægt er að nota við flutn-
ing og rannsóknir. Tónverkamiðstöðin tekur
við nýjum verkum sem fyrr og sér til þess
að þau séu skráð og gerð aðgengileg, afrit-
um er svo pakkað samkvæmt samstarfs-
samningi við handritadeild og þau einnig
flutt þangað til varðveislu.“
Nótnahandrit í öruggt skjól
Morgunblaðið/Heiddi
Björgunarstarf Sigfríður við hluta af nótna-
safni Íslenskrar tónverkamiðstöðvar.
Fyrstu handritin hafa
verið flutt í handrita-
deild Þjóðarbókhlöðu
Enginn sem tekur
þátt í sýningunni
hefur reyndar spurt mig
um peninga 36
»
Inga Bjarnason stundaði nám í
leiklist og leikmyndagerð í Dan-
mörku, Bretlandi og á Kýpur en
þar kynnti hún sér forngrísku
harmleikina. Hún starfað í tíu ár
sem leikari bæði hér heima og í
bresku ferðaleikhúsi sem sýndi
víðsvegar um Evrópu. Inga hefur
leikstýrt á fimmta tug leikverka
hér heima og erlendis, bæði á
leiksviði og í útvarpi. Hún hefur
einnig rekið eigin leikhús í Bret-
landi og á Íslandi og var í stjórn
Alþýðuleikhússins frá 1983-89.
Helstu sýningar sem hún hefur
leikstýrt eru: Alaska og Kveðju-
skál eftir Pinter, Dauðadansinn
etir Strindberg, Makbeð eftir
Shakespeare, Medea og Tróju-
dætur eftir forngríska höfundinn
Evripídes. Auk þess hefur hún
kennt leiklist við grunnskóla,
framhaldsskóla og í leik-
stjóradeild háskólans í Cardiff.
Sigldur leikstjóri
núna að vinna með fólki sem ég þekki vel og
hef starfað með áður. Þegar ég bað þau um að
ganga til liðs við okkur Þór sögðu þau einfald-
lega já. Það gladdi mig mjög.“
Morgunblaðið/Heiddi
Samstarfsmenn Inga Bjarnason leikstjóri ásamt Þór Rögnvaldssyni höfundi verksins, Tilbrigði við stef.
inum er skemmtilegra en að vinna í leikhúsi,
ég tala ekki um þegar maður er með góðan
texta og gott fólk. Fyrir mér er leikhúsvinna
alltaf eins og ástarævintýri. Ég er svo heppin